370 likes | 817 Views
Acute buik Ingrid Krabbe. Buikpijn - algemeen. Buikpijn is een van de meest voorkomende symptomen in de praktijk en in het ziekenhuis Schappert S, Vital Health Stat. 1994 5-10% van spoedopnames vanwege buikpijn Powers RD, J. Emergency Med. 1995
E N D
Buikpijn - algemeen Buikpijn is een van de meest voorkomende symptomen in de praktijk en in het ziekenhuis Schappert S, Vital Health Stat. 1994 5-10% van spoedopnames vanwege buikpijn Powers RD, J. Emergency Med. 1995 Diagnose wordt in 85-90 procent gesteld op geleide van anamnese en lichamelijk onderzoek, lab en röntgen voegen nog 5-8 % toe Keeman JN, Schadé E, Spoedeisende geneeskunde voor de huisarts 1997 In 35- 51%: geen duidelijk oorzaak voor klachten te vinden Klinkman MS, Arch. of Family Medicine 1996
Wat eerst bij vermoeden acute buik? • Pols en bloeddruk • Perifere doorstroming: geestestoestand, huidkleur, temperatuur (ook van extrem.) • Onderzoek van de buik (kort en voorzichtig): Aneurysma? Perforatie? • Rectaal toucher • Tegelijkertijd anamnese
Acute buik • Plotseling verschijnen van abdominale symptomen bij een tevoren geheel symptoomloos individu • Meestal (>90%) chirurgische interventie noodzakelijk • Alarmsymptomen: défense musculair, shock-symptomen, verdenking aneurysma: acute chirurgische behandeling
Anamnese: verschijnselen • Anorexie, misselijkheid, braken: meestal bij ziekte in bovenbuik, maar kunnen ondanks uitgebreide intraperitoneale processen ook ontbreken • Bij N en V voorafgaand aan buikpijn: gastro-enteritis, voedselvergiftiging, gastritis, acute pancreatitis, hoge darmafsluting • Diarree, trage def. of obstipatie: kan optreden, maar geen hoofdsymptomen
Lichamelijk onderzoek • Koorts? Gedehydreerd? Icterus? Klam? • Inspectie: buik ingetrokken? Opgezet? Littekens? Zichtbare peristaltiek? • Percussie • Auscultatie: hoge klinkende peristaltiek? Gootsteengeruisen? Geen peristaltiek? • Palpatie: p.m. drukpijn? Défense musculaire? (pulserende) weerstanden?
Pijn Rechter Onderbuik • A: appendicitis • B: lymphadenitis mesenterica • C: salpingitis, adnexitis, tubaire gravitidteit, ovariumcyste • D: divertikel van Meckel • E: ziekte van Crohn • F: diverticulitis sigmoidei • G: uretersteen, cystitis • H: gedekte perforatie bovenbuiksorgaan (maag, galblaas, doudenum) • ruptuur aneurysma A. iliaca • hernia incarcerata
Pijn Rechter Bovenbuik • A: cholecystitis acuta, galsteenkoliek • B: tumor flexura hepatica coli • C: Pyelumsteen • D: Ulcus duodeni • E: Ontsteking retroacaecaal opgeslagen appendix
Pijn Linker Onderbuik • A: Diverticulosis, diverticulitis, evt. met perforatie • B: Tumor colon sigmoideum • C: Uretersteen • D: Ontstekingen linker adnexa • E: Beklemde liesbreuk
Massieve intra-abdominale bloedingen • A: Gebarsten aneurysma aortae • B: Ruptuur van aneurysma van a. lienalis • C: Miltruptuur • D: Bloedende levertumor • E: Tubaire graviditeit
Oorzaken: statistiek • Appendicitis 22% • Galblaas / galwegen 8% • Urolithiasis / uwi 6% • Ileus 4% • Diverticulitis 3% • Pancreatitis 2% • Geperforeerd ulcus (maag/duodenum) 2% • Dyspepsie / obstipatie / IBS 34% • Andere 10 – 19% Multicenter Invention Study MEDWIS, 2280 pat.
Zeldzame abdominale oorzaken Niet geperforeerd ulcus, galblaas- of darmperforatie, hernia incarcerata, invaginatie, geruptureerd aorta-aneurysma, EUG, mesenteriaalinfarct Extra-abdominale oorzaken Cardiaal: myocardinfarct, pericarditis, hartfalen, Aneurysma dissecans Aorta thoracalis Pumonaal: basale pneumonie, pleuritis, longembolie andere: torsio testis, weeën, intoxicaties, discusprolaps, ….
Instinkers I - Geruptureerd Aorta-aneurysma: • Trias rugpijn + lage bloeddruk + palpable zwelling: alleen bij 25% • Diagnose in 30-60% gemist • Vaak geduid als nierkoliek, diverticulitis, GI-bloeding ofmyocardinfarct • Appendicitis: In 25 % gemist, vaak geduid als uwi ofadnexitis • EUG • Myocardinfarct • Darmperforatie • Ileus • Mesenteriale Ischemie
Instinkers II Geriatrische patiënten • Vaak ernstige oorzaak: aneurysma, darmischemie, myocardinfarct • Mortaliteit en kans op foute diagnose stijgen exponentieel per decade over 50 • Symptomen minder uitgesproken HIV – patiënten • Vaak exotische oorzaak: enterocolitis, darmperforatie bij CMV, Ileus bij Kaposi-Sarkom, lymphomen, atypische mycobacteriose, galwegaandoening bij cryptosporidose of CMV
Adviezen(volgens clinical policy guidelines American Colleges of Emergency Physicians) • DD niet te veel door pijn-lokalisatie laten beïnvloeden • Bij oudere patiënt met bovenbuiksklachten en cardiale VG: ECG • Bij alle fertiele vrouwen: zwangerschapstest • Bij patiënten > 50 en onduidelijke buikpijn: denk altijd aan een aneurysma! • Bij verdenking uwi of adnexitis: denk even aan appendicitis! • Bij alle vrouwen met buikpijn: VT • Ev. klinisch onderzoek na afloop enkele uren herhalen
Therapie • Infuus prikken • Pijnstilling • Evt. zuurstof of volumesubstitutie • insturen
Pijnstilling of niet? • Iv - toedienging van pijnstillers (opiaten) is veilig, conform arts-ethiek en vergroot de kans op de goede diagnose! • Pijnstilling vertroebelt niet het onderzoeksresultaat en heeft geen invloed op mortaliteit of morbiditeit Attard A.R. BMJ 1992, LoVechio F. J. Emerg. Med. 1997, Pace S. Acad. Emerg. Med. 1993, ACEP clinical policy guidelines, Dallas, 2000