TIR İŞLEMLERİ AÇISINDAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ

1. TIR İŞLEMLERİ AÇISINDAN YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ Koray SOKULLU Gümrük Uzmanı TIR ve Taşıt Dairesi

2. KAPSAM • Neden YGM Sistemi? • YGM’nin Sorumlulukları ve Sistemin Yasal Dayanağı • Dönüm Noktası (2009/100 Sayılı Genelge) • TIR İşlemlerinde YGM’nin Sorumluluğu • Karşılaşılan Sorunlar • Tır Karnesi İşlemlerinde Yetkilendirmiş Gümrük Müşavirlerince Yansıtılan Sorunlar

3. I. Neden YGM Sistemi?

4. Faydaları • İşlemlerin Hızlanması • Maliyet avantajı • İdare açısından İşgücü tasarrufu • Ekonomiye Katkı • Vergi Gelirine katkı

5. II. YGM’nin Sorumlulukları YGM’ler; yapmış oldukları tespit işlemleri ve bunlara ilişkin düzenlenen raporların doğruluğundan sorumludur.

6. Tespit İşlemleri a) Genel ve özel antrepolara ilişkin tespit işlemleri; b) Geçici ithalat rejimine ilişkin tespit işlemleri, c) Gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında ibra işleminin tespiti, d) Eşyanın nihai kullanımına yönelik tespit işlemleri, e) Menşe mevzuatına ilişkin tespit işlemleri, f) Dâhilde işleme rejimine yönelik tespit işlemleri g)Onaylanmış Kişi Statüsüne ilişkin tespit işlemleri

7. II. Yasal Dayanak • Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında (640 Sayılı) KHK • 4458 sayılı Gümrük Kanunu • Gümrük Yönetmeliği

8. II. Yasal Dayanak d) 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) Yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği sisteminin daha etkin ve verimli işlemesini sağlayacak açıklama ve düzenlemeleri belirlemek amacıyla ortaya konmuştur.

9. 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) ile 60 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (Gümrük İşlemleri) 1 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği (YGM) VE Yürürlükten kaldırılmıştır.

10. III. Dönüm Noktası (2009/100 Sayılı Genelge) Antrepolara “Geçici Depolanan Eşya” Statüsünde Eşya Konulamaması

11. KARA ve DEMİR YOLU İLE GELEN EŞYA • Eşyanın tek alıcıya ait olması halinde yapılacak işlemler • Parsiyeltaşımacılık kapsamı eşya için yapılacak işlemler

12. TIR karnesi kapsamında taşınan eşyanın tek alıcıya ait olması halinde yapılacak işlemler Varış gümrük idaresinde TIR Transit Takip programında Volet-2 tescil işlemi yapılırken gümrük memuru tarafından "ambar harici" kutucuğu işaretlenerek özet beyan oluşturulacaktır.

13. b. TIR karnesi ile gerçekleştirilen parsiyeltaşımacılık kapsamı eşyaiçin yapılacak işlemler • Varış gümrük idaresinde TIR Transit Takip programında tescil işlemi yapılırken; gümrük memuru tarafından ambar harici kutucuğu işaretlenmeyecektir. • Oluşturulan özet beyanda geçici depolama yerine alınacak eşya için sistemden ilgili ambar kodu ile ambar girişi yapılacak, antrepoya gidecek eşya için ise supalan sahası kodu seçilerek işlem yapılacaktır.

14. Geçici depolama yerine eşya alınmasını takiben araç mühürlenecek ve eşya boşaltılmak üzere ilgili antrepo sahalarına sırasıyla intikal edecektir. Parsiyel taşımacılık kapsamı eşya için; Araç her seferinde ilgili antrepoda görevliYetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleritarafından mühürlenerek bir sonraki antrepoya gönderilecektir.

15. IV. TIR İşlemlerinde YGM’nin Sorumluluğu Varış Gümrük İdaresi Tarafından; Karne Bilgileri TIR/Transit Takip Programının Volet-2 Ekranına Girilir Karne TESCİL Edilir TIR İthalat Özet Beyanı Oluşturulur Özet Beyan Tescil Numarası ve Muayene ile Görevli Memurun Sicil Numarası Karneye Yazılır

16. Ancak; • Varış gümrük idaresinde TIR karnesi tescil işlemleri yapılırken Volet- 2 ekranı “Antrepo kodu” alanında bir antrepo kodu seçilmesi halinde sistem tarafından muayene memuru ataması yapılmayacak, TIR Karnesi yalnızcabu antrepo/geçici depolama yerinde görevli memur tarafından sonlandırılabilecektir.

17. 2 Seri No.lu YGM Tebliğinin 13/4 Maddesine göre; YGM tarafından, bir antrepoya eşya giriş ve çıkışının tespiti için AN6 ve/veya AN8 kodlu tespit sözleşmesi imzalanmış olması ve bu antrepoda görevli memur bulunmaması halinde TIR İşlemleri Tebliğinin 33., 34. ve 35. maddelerinde yer alan ve...

18. … antrepoda görevli memurlarca yapılması öngörülen İşlemleri

19. Yetkilendirilmiş gümrük müşaviri veya yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından sosyal güvenlik mevzuatına uygun olarak çalıştırılan ve gerekli şartları taşıyan kişilerce yapılır.

20. Eşyanın boşaltılması ve muayenesi; • İlk adım “Temel Kontroller” Taşıt Bilgilerinin ve belgelerin kontrolü Mühürlerin ve taşıtın fiziksel kontrolü • Mühürler Sağlam mı? • Branda da sökülme/yırtık var mı? • Römork ve konteynerler de kırılma ya da delinme var mı? • Taşıtta gizli bölme var mı? Eşya; geçici depolama yeri/ antrepo / gümrükçe uygun görülen yere boşaltılır.

21. Kontroller sırasında YGM’lere düşen sorumluluk; • Tespit işlemleri sırasında tespit edilen usulsüzlüklerin derhal ilgili gümrük müdürlüğüne bildirilmesidir.

22. Eşyanın boşaltılması ve teslim alınmasından sonra; • Görevli memur tarafından 4 nüsha “teslim tesellüm tutanağı düzenlenir. Taşıyıcı firma temsilcisi ya da sürücü tarafından da imzalanır. • Volet-2 Yaprağının ilgili bölümlerine, boşaltılan eşyaya ilişkin bilgiler yazılır. • Eşya ile karne bilgileri uygunsa Volet-2 ve dipkoçanın ilgili bölümleri imzalanarak kaşe tatbik edilir. BÖYLECE; TIR Karnesi muhteviyatı eşya gümrük denetimine alınmış ve karne sonlandırılmışolur.

23. .... • Karne – Tutanak bilgileri karşılaştırılır • Volet-2 yaprağı üzerindeki ve Program ekranındaki bilgiler kontrol edilir. UYGUNSA; TIR/Transit Programı üzerinden onaylama işlemitamamlanır.

24. Kaşe uygulamasına DİKKAT! • TIR karnesinin Volet-2 yaprağı ve dipkoçanının ilgili bölümleri imzalanıp kaşe ve tatbik edilerek Volet-2 yaprağı koparılır.

25. Parsiyel taşımalarda TIR karnesi işlemleri

26. Araç ve eşyayı bir gümrüğe sevk edecek olan “boşaltma yapılan son antrepo” da yapılacak işlemler • Tır Karnesi Volet-2 yaprağı Karne üzerinde ve TIR antrepo web programında sonlandırılır. • Boşaltma yapmak üzere yeni bir gümrük idaresine sevk edilecek araç ve eşya için TIR antrepo web programında, “TIR Karnesi Muayene Onay” ekranı açılır. TIR Karne numarası ve boşaltması yapılan Volet-2 sayfa sayısı yazılır; mavi buton tıklanır. “Volet-1 Sevk Bilgileri Ekranı’nda ilgili alanlar doldurulur ve kayıt tamamlanır. • Sevk yaprakları olan Volet-1 ve Volet-2 yaprakları üzerinde, araca tatbik edilen yeni mührün numarasının yazılması ve kaşe tatbikinin yanı sıra aracın sevk tarihi yazılır. • Antrepolardaki bilgisayar bağlantılarında sorun olduğu takdirde Volet-1 sevk işlemleri gümrük idaresinde yapılır.

27. Son varış gümrük idaresinde • Boşaltılacak eşya için gerekli işlemler tamamlandıktan sonra Volet-2 yaprağı ve dipkoçanına gerekli kayıtlar yapılır ve boşaltma meşruhatı düşülür. • Program kaydı yapılır • Teslim tesellüm tutanağının; a. Bir nüshası taşıyıcı firma temsilcisi veya sürücüye verilir. (Sürücüye nüshası TIR Karnesine eklenir.) b. Diğer nüshası ise koparılan Volet-2 yaprağına eklenir ve alıkonulur.

28. Eksiklik/fazlalık takibatında YGM’lere düşen sorumluluk; • Antrepolara eşya alınması ve çıkarılması sırasında eksiklik ve fazlalık tespit edilmesi halinde durumu gümrük müşavir yardımcısı ve antrepo işleticisi ile birlikte tutanağa bağlamak ve derhal ilgili gümrük idaresine bilgi vermektir.

29. Eksiklik ve fazlalık takibine ilişkin olarak; Antrepo beyannamesinin tescilini müteakip, kabul işlemi yapılacak ve beyanname muayene memuruna havale edilecektir. Bunu takiben eşya taşıttan indirilecek ve YGMtarafından sayım tutanağına bağlanarak antrepoya alınacaktır. Sayım tutanağının taşıma belgelerinde ve sistemde kayıtlı bilgilere uygun olması halinde beyanname üzerindeki bloke kaldırılacaktır. YGM tarafından eksiklik ya da fazlalık tespit edilmesi halinde bu durum sayım tutanağında belirtilecek ve muayene memurunca beyanname üzerinde gerekli düzeltme yapılacaktır. Takibat bu tespite göre yürütülecektir.

30. TIR karnesinde eksiklik ve fazlalık takibatı Eksiklik / Fazlalık var ise; Volet-2 yaprağına ve dipkoçana eksiklik/fazlalık miktarı yazılır “Şartlı ibra edilmiştir” şerhi düşülür TIR/Transit Programının Volet-2 ekranına “şartlı ibra edildi” kaydı girilir.

31. “3 aylık” süre • Tutanağının imzalandığı tarihten itibaren üç ay içerisinde karne hamili“eksiklik/fazlalık” ınnedenini belgelendirmelidir. • Belgelendirilebilirse; takibat sonlandırılır. • Volet-2 ve Program üzerindeki şerhler kaldırılır ve işlem “ibra edilir”. • Mahreçten yüklenmemiş • Yanlış yere boşaltılmış • Kaza / Avarya sonucu kaybolmuş • Çalınmış

32. Belge ibraz edilmedi ya da geçerli değil ise; • Gümrük idaresi; eksik çıkan eşyaya isabet eden gümrük vergilerini tahakkuk ettirir ve... TIR Karnesi Hamilinden tahsil yoluna gider.

33. “Fazla eşya” çıkması durumunda ise; • Belge ibraz edilmemesi ya da ibraz edilen belgenin geçersiz bulunması hallerinde ise; Fazla çıkan eşya; • El konularak müsadere edilir • Eşyanın CIF kıymeti kadar para cezasıalınır

34. V. Karşılaşılan Sorunlar • TIR Karnesi, antrepo beyannamesi verilebilmesi için gereken bilgileri içermiyor.

35. V. Karşılaşılan Sorunlar (II) • Bir araç içerisinde birden fazla alıcıya ait eşya olması halinde, bu eşyanın tümü için sahipleri tarafından antrepo beyannamesi verilmeden aracın açılmasına ve eşyanın boşaltılmasına izin verilmemektedir.

36. VI. TIR KARNESİ İŞLEMLERİNDE YETKİLENDİRMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİNCE YANSITILAN SORUNLAR SEMRA BEKTAŞ ŞEF TIR ve TAŞIT DAİRESİ

37. 1. SORUN: TIR Uygulama Tebliğince uygun olan antrepo ve geçici depolama yerlerinde görevli memurlarca yapılması öngörülen boşaltma, sonlandırma ve sevk işlemlerinin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince yapılacağının hükme bağlandığı, ancak mevzuat hükümleri uyarınca işlemler ifa edilirken "TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri" ekranında maddi hatalardan kaynaklı, örneğin eşyanın mevzuata tamamen uygun olarak TIR karnesine yazıldığı ve 15 kap olarak antrepoya boşaltıldıktan sonra sehven boşaltılan kap miktarının ekrana 14 kap girilmesi gibi hatalardan dolayı TIR karnelerinin kapatma işleminin yapılamadığı,

38. ÇÖZÜM:"TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri" ekranında, YGM tarafından girilen yanlış kap miktarı bilgisi Volet-2 kaydı onaylanmış olsa dahi, gümrük idaresine dilekçe ile müracaat edilmesi ve uygun bulunması halinde, gümrük memurunca TIR Transit Takip Programı Volet-2 ekranında bulunan "İşlemler" menüsünde yer alan "Antrepo Bilgileri" seçeneğinden düzeltme imkanı getirilmiştir.

40. TIR Transit Takip Takip Programı Volet-2 ekranına girilir.

41. İşlemler Menüsünden “Antrepo Bilgileri” başlığına gelinerek kap miktarı ile ilgili yapılan hatalar düzeltilebilir.

42. 2.SORUN:Detaylı beyan modülü ve TIR Transit Takip Programına kaydedilen antrepo kodlarının karşılaştırılması sistem tarafından yapılamadığından, her iki programda da birbirinden farklı antrepo kodları seçilerek işlemlerin ikmal edilebildiği, bu sorunun da, hem sınır hem de iç gümrük olarak iki farklı şekilde işlem tesis edilen RO-RO gümrük idarelerinde tescil işleminden sonra herhangi bir düzeltme veya iptale yönelik işlem yapılamadığından karnelerin sonlandırılmasının yapılamadığı,

43. ÇÖZÜM:Detaylı Beyan Programı ile TIR Transit Takip Programının entegre hale getirilmesi yönünde çalışmalar devam etmekle birlikte, • RO-RO gümrüklerinde TIR karnesi işlem görürken iç gümrük idaresi olarak programa işaret konulması halinde daha sonra hatalı yazılan antrepo kodunda düzeltmenin yapılabilmesi yönünde programda düzenlemeye gidilmektedir.

44. 3. SORUN: Bazı gümrük idarelerinde YGM tarafından ikinci bir gümrük idaresine sevk işleminin yapılamaması • Örneğin, İzmir Gümrük Müdürlüğünde tescili yapılan TIR karnelerinin antrepo boşaltma işlemleri bittikten sonra YGM tarafından 2 nci sevk gümrüğüne sevk işlemlerinin (sistemdeki teknik kısıtlamalardan dolayı) yapılamadığı, ancak bu işlemlerin İzmir TIR Gümrük Müdürlüğünce yapılabildiği,

45. Halihazırda 46 gümrük idaresinde teknik sebeplerden dolayı YGM tarafından ikinci bir gümrük idaresine sevk işlemi yapılamamaktadır.

47. ÇÖZÜM:Teknik Boyutta olan sorunun giderilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir.

48. 31.12.2010 tarihli ve 27802 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliğinin (TIR İşlemleri Seri No:1) 42 nci maddesi ile giriş veya hareket gümrük idarelerince yapılacak olan TIR karnesi takip işlemleri ayrıntılı olarak hükme bağlanmış, 45 inci maddesinde de, "TIR/Transit Takip Programında ve Gümrük Veri Ambarı Sisteminde (GÜVAS) kayıtları açık görünen TIR karneleri sorgulanarak bu TIR karneleri ile ilgili takip işlemlerinin bağlantıları gümrük idareleri tarafından yerine getirilip getirilmediği gümrük ve muhafaza başmüdürlükleri tarafından düzenli olarak kontrol edilir." hükmü gereğince başmüdürlüklere kontrol ve takip görevi verilmiştir.

49. Bu bağlamda, GÜVAS ta yapılan sorgulamalarda çok sayıda artan giriş (Volet-2 olmayan Volet-1 kayıtları) ve artan çıkış (Volet-1 olmayan Volet-2 kayıtları) veren TIR karnesinin bulunduğu tespit edilmiş ve bunların çoğunun da onaysız durumda bekletilen TIR karnelerinden kaynaklı olduğu anlaşılmıştır.

50. "TIR karnesi Muayene Onay İşlemleri“ne girilerek belirli aralıklarda onaylanmayan karnelerin tespit edilmesi, onaylanmasına engel bir durum bulunmaması halinde de onay işlemin tamamlanması GÜVAS kayıtlarındaki veri birikimini engelleyecektir.