Organik tarıma giriş Organik çiftlikte toprak verimliliği desteklenmesi ve maddelerin dolaşımı.

1. <Organik tarımı tanıtma yoluyla sınırötesi bölgede yaşam kalitesinin yükseltilmesi> projesi AB tarafından CCI 2007CB16IPO008 nolu Bulgaristan ile Türkiye arasında sınırötesi işbirliği İPA Programı çerçevesinde mali yardım alıyor. Organik tarıma giriş Organik çiftlikte toprak verimliliği desteklenmesi ve maddelerin dolaşımı. Organik çiftlikte ahır gübresinin yönetilmesi. Pomoriye 25-27.11.2011 Nikolay Tihov, Petar Kirov ‘Biyoselena’ Organik Tarım Vakfı

2. Toprak verimliliği bakımı ve arttırılması • Orgnik tarım yöntemleri işbunu gerektirir: doğal verimliliğin uzun vadeli bakımı ve ziraat üretim yöntemlerinin uygulanmasının sonucu olarak ortaya çıkan toprağa çevrecilik bakımından zarar veren uygulamalardan kaçınılma. • Toprak verimliliği bakımında önemli noktalar budur: - biyolojik aktivitesi - “canlı toprak”; - organik maddeyi takip etme ve ürün ile besleme maddelerinin çıkarılması / besleme maddelerinin dengesi/; - toprak işlemlerinin toprağın yapısına ve bitkilerin yetişme maddelerinin durumuna göre uydurulması

3. Toprak verimliliği – muhafaza ve arttırılmasına yönelik doğaya uygun yöntemler • Organik madde ilavesiyle zengin toprak flora ve fauna geliştirilmesi için uygun koşulların oluşturulması. Tarım kimyasallarının kullanımdan çıkarılması yoluyla sağlıklı ve temiz bir toprak göstergesi olan yağış solucanları populasyonunun arttırılması. • Karma organik çiftliklerin geliştirilmesi. • Çok senelik hububat-baklagiller karışık yemlerinin ve tek senelik baklagillerin katılımıyla karma ürün rotasyonlarının girdirilmesi.

4. Toprak verimliliği – muhafaza ve arttırılmasına yönelik doğaya uygun yöntemler • Topraktaki humus miktarının artırılmasına yönelik ahır gübresi, kaliforniya solucanlarından üretilmiş organik gübre kullanılması, yeşil gübre verilmesi ve organik atıkların kompostleşmesi. • Toprağın asiditesi ve besim maddelerinin yetersizliğinin doğal malzemelerle düzeltilmesi. • - kalsiyum katkıları - algler/40-50% СаО/, kırılmış kireçtaşı /40-55% СаО/, dolomit /25-30% СаО/ - Fosfat gübre - doğal fosfatlar, fosfat tebeşir / 7-9% P2O5 / kemik unu. - potasyum - patenkaliyum /% 28 K2O / ağaç kül / 5-9% K2O - Organik gübreler – kokuşmuş gübre , kompost, organik gübre

5. Toprak verimliliği – muhafaza ve arttırılmasına yönelik doğaya uygun yöntemler • Organik üretimde bütün bu tarım teknik uygulamalarının doğru kullanımı yoluyla sentetik malzemelerin ve kimyasalların ikamesi gerçekleştirilir.Lazım olduğu besleme rejimi temin edilir. Yabancı otlar, hastalıklar ve zararlılara karşı mücaadele edilir. Toprak verimliliği yüksek seviyede tutulur. Aynı zamanda bu uygulamalar yetiştirmenin bütün teknolojisinin tabanını oluşturur.

6. Yeşil gübreleme • Yeşil gübreleme ( siderasiyon ) – Önceki ürünün kalıntılarının toprak altına sürülmesi • Toprağın azot ve organik madde ile zenginleştirilmesi • Daha derin toprak tabakalarından maddelerin (karbon) çıkarılması ve yüzey tabakalarına geri götürülmesi • Vejetasyon dışı safhasında besim maddelerinin çıkarılması önlenir • Yeşil gübre için yetiştirilen bitkilerin kökleri vasıtasıyla toprak gevşetilir. • Toprağı su erozyondan korur

7. Yeşil gübreleme • Uygun ürünlerin seçilmesi -Vejetasyon aşamasının süresinden, rotasyonda sonraki üründen, toprak tipinden ve iklim özelliklerinden belirlenir -Кök sistemi кuvvetli , yerüstü kütlesi büyük ve azot sabitleştirme yeteneği olanlar tercih edilir – mesella baklagillerden / acı bakla,, burçakgiller, bezelye v.s./ -diğer bitki ailelerinden – hardal, repko, v.s. Bitkilerin en büyük vejetasyon kütlesi bulunduğunda toprak sürülmesine yönelik ekim zamanı tespit edildiğinde en iyi neticelere ulaşılır. -bu ekim rotasyonundaki sonraki ürünün ekim zamanına da bağlıdır

8. Yeşil gübreleme • Ürünlerin yetiştirilmesi arklı zaman ve farkl devamlılığı ile gerçekleştirilir -yıllık yetiştirilmesi /yeşil gübreleme için en uygun zaman / -sonraki ürün / ana ürününden sonra ekilir / -evvelsi ürün / sideratler ana ürünlerden öncesi şubat ayının başında ekilir/ -yıllık veya çok yıllık ana ürünün altında ekim – frenk üzümü, bektaşi üzüm, böğürtlen, lahana v.s. altında ekilir / beyaz yonca ve çimi uygundur / -kalma ürünü – çok yıllık otlarda /ikinci biçilişi yeşil gübreleme için bırakılır/ -biçiliş ürünü – yeşil gübreleme ürünü başka bir yerde yetiştirilip biçilmesinden sonra ana tarlaya getirilir

9. Saman örtüsü – toprağın bir kısmının saman malzemesi ile örtülmesi /mesela meyve bahçelerinde sıralar arası ve sıralar içi arazileri/. Böylece yabancı otların yetişmesi önlenir, belirli bir rutubet seviyesi tutulur v.s. • Azot sabitleştirici bitkiler – bütün baklagiller/alfalfa, yonca, bezelye, fasulya v.s./. Bu bitkiler kökleri üzerinde havadan azotu sabitleştirip kullanabilir veya sonraki ürün için bırakabilir.

10. Organik çiftlikte maddelerin dönüşümü • İnsanın tarım çevre sistemine asgari müdahale. Makul asgari yeterlilik ilkesinin uygulanması. • Malzemenin asgari dış yatırımı. • Tarım çevre sistemlerinin arda gelen yöntemlerle stabilizasyonu: fazla ürünlerin ihtiva edilmesi, karma çiftliklerin oluşturulması, hastalıklar ve zararlılarla mücadele yöntemleri ve araçların kombinasyonu. • Zararlılar üzerindeki kontrolün yöntemleri ve araçlarının mantıklılığı.

11. Esas bitki koruma etkinlikler budur: dayanıklı ve adapte olanürün ve türlerin kullanılması, dengeli gübreleme, uygun ekim rotasyonları, karışık ve yeşil gübreleme ürünlerin kullanılması, erken ve zamanlı ekim öncesi hazırlanma. • Yabani otlar üzerinde kontrol – organik tarımda yabani otlar ile ilgili hakim olduğu strateji, tarlaların ve ürünlerin onlardan tamamen kurturulmasının ne mümkün nede lazım olduğudur. Onlar ev ürünlerine belli bir seviyesinden sonra rakibi olur. /PİV/. • Mücadelenin alternatif yöntemleri – ürün rotasyonları, kompostlaşmış ahır gübresi, canlı tonumlar ve optimum ekim oranı. • Direkt yöntemler - /yabani otlar üzerindeki kontrolün son aşaması/ - toprak işlenmeleri, yorulma ve kurutma yöntemi, ayıklanama, biçme, saman örtüsü ve yakma.

12. Ahır gübre yönetimi • Toplama ve muhafaza sistemleri • Yetiştirme sistemine göre hayvanların dışa attığı sısvı ve katı maddeleri ayrı ayrı veya karıştırılıp muhafaza olur. • 3 ana yöntemi: • ‘Katı gübre-sıvı gübre sistemi’’ ( dışkı+örtü+idrar) -Sığırlarda en yaygın - Bağlama yatiştirmesi • ‘Yalnızca katı gübre sistemi’’ (dışkı + idrar + büyük miktarda örtü) - diğer ismi ‘derin değiştirmez örtü’’ - koyunlarda en yaygın - serbest yetiştirme • ’’Yalnızca sıvı gübre sistemi’’ ( dışkı + idrar + az miktarda örtü) - domuzlarda en yaygın - şu anda gübreleme için nadir kullanılır

13. Sistem 1 ’’Katı gübre – sıvı gübresi’’ • Hayvanların bağlanmış yetiştirilmesinde • Az miktarda saman gerektirir ( inek başına 2-4 kilosu) • Dışkılar hayvanların yatakları arkasındaki gübre patikasında toplanır • İdrar dışkılaradan ayrılıp bir kanal vasıtasıyla gübre kuyusuna getirilir • Katı maddenin her gün temizlenmesi lazım • Mesela: 48 saatte 100 kilo buğday samanı 247 litre sıvıyı soğurur

15. Sistem 2 ’’ Yalnızca katı gübre’’ • Hayvanların serbest yetiştirilmesinde • Dışkılar idrar ve saman ile karıştırılır • Örtü kalınlığına göre ahır yılda 1 ila 3 kere temizlenir • Çok saman gerektirir(inek başına günde 4-10 kilo arası) ’’Yalnızca sıvı gübre sistemi’’ • Hayvanların serbest yetiştirilmesi • Dışkılar ile idrar karıştırılır • Bütün dışkı kanal vasıtasıyla gübre kuyusuna getirilir • Bitkilerin büyüme döneminde gereksinimlere göre sıvı gübre tarlaya elle veya mekanik yöntemle verilir • Saman ilave edilirse o ince doğranmış olmalı ( inek başına günde 0-1 kilo arası) • Gübre kuyusunun düzenli olarak karıştırılması lazım • Yatırımlar daha büyük olur • İş daha az olur

16. Ahır gübre muhafazası • Muhafaza alanı beton armeden yapılı lazım • Alanın ölçüleri kışın toplanacak bütün miktarın yerleştirilmesi için yeterli olmalı. Aksi takdirde gübrenin başka bir yere taşınması ve kompostlaşması öngörülmeli. • Dışarıya akacak sıvılar kanal aracılığıyla gübre kuyusuna getirilmeli • Katı gübrenin çökülmesi daha muhafaza alanında başlıyor

17. Katı gübrе bozulması • Bozulma derecesi muhafaza süresine bağlıdır • Katı gübre gübreleme için 5-6 ay sonra kullanılabilir • Muhafaza süresi( ve bozulma derecesine göre) gübre aşağıda gösterilmiş gibi sınıflanır: • Taze gübre 0-1 ay • Orta çürük gübre 1-3 ay • Çürük gübre 3-5 ay

18. Gübre bozulması aerobik fermentasyon olur ( oksijen bulunması lazım) • Besim maddeleri toprak ve bitkilere ulaşabilir - Karbonhidratlar, yağlar, proteyinler, amino asitler ve azot gübre veya kompostta bulunan bakterilerin dokularında işlenip onlardan bir kısmı kümede oluşan ısı halinde kaybolur. - selüloz, lignin ve mineraller çöküp değişik hale gelir ( çürük gübre, kompost, humus )

19. Kompostlaştırma • Kompostlaştırma gübrelemeye yönelik organik maddelerin aerobik çöküşüdür ( ahır gübresi, bitkisel atıklar v.s.) • İşleme - Kompostlaştırılacak madde uzunca bir yığın şeklinde toplanır - Yığın kesiminin üçgen şeklindeki şu boyutları var: taban genişliği 2m. ve yapılış anında yüksekliği 2.5 m. Kompost kullanılacak tarlada da yapılabilir • Yer en sık yol boyunca her iki tarafında seçilir. Toprağı mümkün olduğu kadar az geçirgen olmalı. • Kompostlaştırılacak malzemenin rutubeti takip edilmeli • İdeal oran С/N :20/1’dan 30/1’e kadar • Periyodik olarak bozulma sürecini izlemek

20. 2,50 м. Yüzey Aktif bölge 65˚ С Taban 55˚С <40˚С 2 м. Isı derecesi dağılımı Примерна схема и разпределение на температурата в купа при компостиране

21. Kompostlaşmanın avantajları • Organik maddenin aerobik bozulması • Gübrenin kalitesini iyileştirir • Yabancı ot tohumları ve hayvanlarda hastalıklar nedenleri yok edilir • Toprak aktivitesi olumlu etkilenir • Ürünlerin yanması önlenir • Azotun devamlı etkisi • Bitkilerin direkt beslenmesinden kaçınılır • Toprağın humus miktarını yükseltir

22. Kıyaslama tablosu Orta çürük ahır gübresi Kompost Avantajlar -Azotun devamlı etkisi -Toprakta humus miktarını yükseltir -Toprağın biyolojik aktivitesine yardımcı olur -Toprağa girdirilmesi sırasında hava koşullarına bağımlılığı daha az olur -Gübre daha az saman içerirse azotun etkisi daha çabuk olur -Daha az iş -Daha az masraflar Dezavantajlar Fazla saman – azotun benimsen- mesi bloke edilir İlk baharda daha yavaş mineralizasyonu Daha fazla iş

23. Ürünler Katı gübre tipi Yorumlar Patates, mısır, kabaklar, lahana Orta çürük gübre Kompost Vejetasyonun kısa süresi Kısa süre zarfında azota yüksek ihtiyaçlar Hububat, kolza, şeker pancarı Orta çürük gübre Kompost Taze gübre Vejetasyonun uzun süresi Azota daimi ihtiyaç Bezelye, fasulye, soya fasulyesi Az veya kompostsuz Azota az veya hiçbir ihtiyaç. Azotu havadan sabitleştirici ürünler. Soğan, havuçlar Az veya kompostsuz Katı gübresiz Titizli olmayan ürünler Önceki ürünün rezervleri yeterlidir Çayırlar Orta çürük gübre Kompost Mümkün olduğu kadar gübrenin yapısı daha ince olmalı Alfalfa - Azot sabitleştirici ürün Какъв тип тор за различните култури?

24. Toprak tipi Katı gübre tipi Yorumlar Ağır topraklar kil toprakları Yuksek humus içeriği Taze gübre Orta çürük gübre İlk baharda toprak soğuk ve nemli olur Yavaş mineralizasyon Amonyağın iyi benimseme yeteneği Toprakta az miktarda nitratlar Hafif topraklar Kumsallar Humus içeriği az Çürük gübre Kompost İlk baharda toprak daha sıcak ve havalandırılmıştır Çabuk mineralizasyon Toprakta yeterli miktarda nitratlar Mekanik yapısına göre orta topraklar Orta miktarda humus içeriği Katı gübrenin her tipi Toprak tipine göre ahır gübre verilmesi

25. Organik tarımda uygulamaya elverişli kompost çeşitleri • Organik gübre kompostu – bütün sebze ürünleri ve 1:1 oranında eleme toprağı ile karıştırılması yoluyla fide üretilmesinde kullanılır. • Bitki kalıntıları kompostu /ot sapları, yapraklar, çürünmüş yem ve meyveler,toprak veya turba ilave edilip su veya gübre sıvı ile nemlendirilir/ - toprak koşullarını iyileştirir. • Isırgan kompostu /3:1 oranında çiçeklenmeden öncesi toplanmış doğralanmış ısırgan ile toprak. İyice nemlendirilir, kaya unu da ilave edilebilir/ - bütün sebze ürünleri için elverişlidir. • Toprak kompostu /ot çimleri, bataklık çağmur, bahçe toprağı, ısırgan ile kireçtaşı karışım kompostu da ilave edilebilir.Çiçek ürünleri için uygun. • Turba kompostu – toprağın mekanikyapısının iyileştirilmesi • Saman veya ağaç atıkları kompostu /azota zengin malzemeler ilave edilmeli; mesela 1 kilo kuru saman için 0,25 kilo kuru kuş gübresi gerekir /.

26. <Organik tarımı tanıtma yoluyla sınırötesi bölgede yaşam kalitesinin yükseltilmesi> projesi AB tarafından CCI 2007CB16IPO008 nolu Bulgaristan ile Türkiye arasında sınırötesi işbirliği İPA Programı çerçevesinde mali yardım alıyor. Organik tarımda ekim rotasyonu-mahiyeti ve önemi • Ürünler ve öncesi ürünler. • Tarlaların bireyleştirilmesi - kurallar. • Ürünlerin rotasyonu için sebep ve etkenler. • Organik tarımda ekim rotasyonun özellikleri

27. Ekim rotasyonu Belirli bir zaman süresinde belirli bir tarla sayısı (parseller) üzerinde ürünlerin bilime dayanan rotasyonu Olumlu iktisadi tesiri var! - fazla maddeler gerekmez - yabancı otlar, hastalıklar ve zararlılara karşı başarılı mücadele verilir. - toprak verimliliği korunur • Ekim rotasyonu için ürünlerin seçilmesi ve doğru seçilmiş evvelsi ürün • Tarlaların bireyleştirilmesinde kurallar • Ekim rotasyonundaki ana bitki grupları: hububatlar, baklagiller, geçici veya suni çayırlar.

28. Ekim rotasyonu için ürünler seçmesi • - Ekonomi maliyetine göre-Yerli iklim ve toprak koşulları • - Piyasaya yönelik ürünler ile çiftlikteki hayvanların yem ürünleri arasında denge-Hastalıklar ve zararlılara karşı dayanıklılık-erozyonu önlemek amacıyla toprağın örtülmesinin sağlanması • Bitkilerin 4 ana grubu ayırt ederiz:1. Hububat: buğday, çavdar, arpa, yulaf • 2. Baklagiller: bezelye, bakla, soya, burçak • 3. Kazma ürünleri: mısır, ayçiçeği, patates, yem ve şeker pancarı, kolza 4. Geçiçi(veya suni) çayırlar

29. Tarlaların bireyleştirilmesi kuralları • -Boyutları yaklaşık eşit- Toprakverimliliği yaklaşık eşit- Tarlaların sayısı – en çok 6 • -Dağ veya yarı dağ bölgelerinde bir tarlanın arazisi bir yerde bulunabilir veya 2-3 tane ayrı yerlerde bulunan yer parçalarından ibaret olabilir • Ekim rotasyonu bitki hastalıkları ve zararlılarına karşı mücadelenin üniversal ve kolaylıkla uygulanan bir yöntemdir.

30. Organik tarımda ekim rotasyonu özellikleri • Azot ve bitkilerin diğer besleme maddelerinin sağlanması • Fazla azot çekenler azotla zenginleştirenlerden iki seneden fazla uzaklıkta bulunmamalı. • Yabancı otların regülasyonunu garantileyen ve hastalıklar ile zararlıların gelişmesini bastıran Ürün değiştirme ilkesi korunsun. • Mümkün olduğu kadar yaklaşık eşit verimliliğine sahip topraklar içerilsin

32. Ekim raotasyonu /misal/ • Alfalfa /3-4 sene için/ - hayvanlara yüksek kaliteli yem. Toprak verimliliğini artırıp toprak sağlığını da iyileştirir. • Buğday – tohum, mal, hayvanlara yem ve saman; ikinci ürün -ıspanak– mal. • Patates – mal. • Havuçlar ve kaba soğan /karma ekiminde 1-2 yatak aralıklarla, soğan ve havuç böceğinden korunma/-mal. • Biber – mal. / reyhan, geyik otu ve tagetis ile karma ekiminde virüs hastalıkları ile Stolburdan korunması. • Çavdar – piyasa veya çiftliğe yönelik tohum. /kök yabancı otlarını bastırır mesela balur/. İkinci ürün – kış bezelyesi –ilkbaharda yeşil gübreleme için. • Domates ve pırasa – mal. • Fasulya ve bezelye – mal.

33. <Organik tarımı tanıtma yoluyla sınırötesi bölgede yaşam kalitesinin yükseltilmesi> projesi AB tarafından CCI 2007CB16IPO008 nolu Bulgaristan ile Türkiye arasında sınırötesi işbirliği İPA Programı çerçevesinde mali yardım alıyor. Organik bitki koruması. Hastalıklar zararlılar ve yabancı otlara karşı mücadele. Ştrigel sürgüsü, gaz kultivatörleri. Organik tarımda izinli olan preparatlar.

34. Bitki koruma stratejisi „Tarım bitkisinin optimum gelişmesini sağlayan herşeyi yapıyorum’’ Doğrudan bitki korumasu(insektisitler, fungisitler) Biyokontrol (bakteriler, mantarlar, faydalıhaşaratlar) Fonksiyonel biyoçeşitlilik– habitatların yönetimi (çeşitlere zengin çayırlar, faydalı türler için şeritler v.s.) Tarım etkinlikleri–çeşitler seçimi, ürün rotasyonları krokileri, işlenme teknikleri

35. Biyolojik bitki koruması Hastalıklar ve zararlılarla karşı mücadele • Ana ilkeleri • Çeşitlendirme ilkesi – tarım çevre sistemleri üzerindeki insan etkisi onların stabilizasyonuna yönelik olmalıdır.Üretimin daha az konsantrasyon ve ihtisas derecesi. Ortak çiftliklerin kurulması. • Bitki koruma malzemeleri yalnızca makul asgari yeterlilik ilkesi kapsamında kullanılmalı /yalnızca gerekli olduğuna kadar ve kaçınılmaz olduğunda/ • Bitki koruma sisteminde yeterlik. Zararlıların biyolojik özelliklerine en büyük ölçüde cevap veren yaklaşım yöntem ve araçlar.

36. Seleksiyon genetik yöntemi-bağışık ve dayanıklı çeşitleri • Tarım teknoloji yöntemi • Fizik ve mekanik yöntem • Biyolojik yöntem – mikro ve makrobiyolojik Mücadele yöntemleri

38. Organik üretimde kullanılması izinli bitki koruma malzemeleri 889/2008 nolu Komisyon düzenlemesi (AT) • EK I 3.Maddesinin 1.fıkrasında belirtilmiş gübre ve toprak katkıları • Ek II 5.Maddesinin 1.fıkrasında belirtilmiş pestisitler bitki koruma malzemeleri Misaller: Azadirachta indica (Neem tree)’den elde edilen azadirahtin; Chrysanthemum cinerariaefolium‘dan elde edilen piretrinler– insektisit Organik tarımda geleneksel olarak kullanılan diğer maddeler Misaller:Bakır hidroksit şeklinde bakır, bakır oksilohlorit, (tribazik) bakır sulfat, bakır oksit, bakır oktanoat –fungisit, hektar bazında yıllık 6 kilo kadar bakır. - Kökürt - fungisit, akarisit, repelent

39. Toprak canlı sistem olarak kabullenip toprak-bitki-hayvan-insan karşılıklı bağlantıları tespit edilir. – Ana hedefi, gelişimin biyolojik devrelerine dayanarak doğa ile uyumda olan organik ürünlerin üretilmesidir. Belirli bir ürün grubunun biyolojik yetiştirilmesinde esas şartlar Organik tarım, tarım üretiminin spesifik tarzı olarak yaşam felsefesidir!

40. Ekim rotasyonunda çeşitli ürünlerin kullanılması ve bunun neticesinde zararlılar,yabancı otlar ve hastalıklar tarafından saldırıların sınırlanması.Toprak verimlilğinin korunması ve artırılması. • Piyasa konjonktürünün değişmesine yeterlik tepkisi.

41. Genel şartlar • Ürünlerin seçilmesi Çiftlik bölgesindeki iklim ve topraklarına uygun Mevcut kaynaklara göre İktisadi maliyeti iyi olanlar Piyasaya yönelik ile çiftlikteki hayvanların yemine ayırtılmış ürünlerin arasında denge sağlanması • Tohum ve fidan dikme malzemesinin uygun çeşit seçilmesi Zararlılara ve hastalıklara dayanıklı Titizsiz Dezenfekte olmayan GDO olmayan

42. Özel şartlar • Yerin doğru seçilmesi • Dayanıklı çeşitlerin kullanılması • Ürün rotasyonu /ürünlerin karma yetiştirilmesi/ • Mekansal izolasyonu • Toprağın doğru işlenmesi • Sağ ve kaliteli tohum ve fidan malzemesinin ekim ve dikimi. • Ekim/dikim/ sürelerine uyma.

43. Ekim ve dikim derinliği • Ekim ve dikim tarzı • Doğal gübrelerle gübrelenme • Sulama • Yabancı otlar, kendiliğinden ekilmişler ve kalıntıların imha edilmesi • Ara kabullendiricilerinin imha edilmesi • Zamanında hasat • Uygun şartlarda muhafaza edilmesi

44. DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ ! <Organik tarımı tanıtma yoluyla sınırötesi bölgede yaşam kalitesinin yükseltilmesi> projesi AB tarafından CCI 2007CB16IPO008 nolu Bulgaristan ile Türkiye arasında sınırötesi işbirliği İPA Programı çerçevesinde mali yardım alıyor.