DIŞ KUVVETLER TOPRAK OLUŞUMU

1. DIŞ KUVVETLERTOPRAK OLUŞUMU

2. Kimyasal ve fiziksel yolla ufalanmış, içine canlı kalıntıları ve canlı mikroorganizmaların da katılmasıyla oluşan örtüye TOPRAK denir. • Toprağın bileşiminde (içinde); • Ufalanmış kaya parçaları, • Hava, • Su, • Canlı kalıntıları (FOSİL) ve canlılar bulunur. (Humus)

3. Toprak oluşumunu etkileyen faktörler; • İklim: Sıcaklık ve yağış koşullarıdır. En önemli etkendir. • Kayaların Özelliği: Kayaların mineral özelliği toprak yapısını etkiler. • Bitki Örtüsü: Bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde toprak humusça zengindir. • Eğim: Eğim fazla ise toprak yerçekimi etkisi ile incelir. • Zaman: Toprak belli bir zamanda oluşur.

4. Taşların Çözülmesi • Kimyasal Çözülme: -Taşların erimesi veya çürümesi şeklinde olur. -Su ve sıcaklık etkilidir. -Ekvatoral, Muson, Karadeniz iklimlerinde daha çok görülür. • Fiziksel (Mekanik) Çözülme: -Taşların ufalanması çeklinde olur. -Isınma, donma, sıcaklık farkları, bitki köklerinin kayanın parçalanmasında etkili olur. -Kutuplar, çöller, yüksek dağlarda olur.

5. FİZİKSEL (MEKANİK) ÇÖZÜLMEÇÖL

6. KİMYASAL ÇÖZÜLME

7. Aşağıdaki yerlerden hangisi toprak oluşumunun en hızlı olduğu yerlerden değildir? A. Ekvator B. DYB Alanları C. Muson Asya’sı D. Batı Avrupa E. Batı Kanada

8. Aşağıdaki yerlerden hangisi toprak oluşumunun en hızlı olduğu yerlerden değildir? A. Ekvator B. DYB Alanları C. Muson Asya’sı D. Batı Avrupa E. Batı Kanada

9. Toprak Çeşitleri • Taşınmış Topraklar: -Alüvyon, -Lös, -Moren (Buzultaş). • Yerli Topraklar: -Ana kayanın çözülmesi ile oluşur. -Bitki çürüklerinin toprağa karışması ile “humus” oluşur.

10. RÜZGAR EROZYONU (LÖS)

11. Aşağıdakilerden hangisi taşınmış toprakların ortak özelliklerindendir? A. Heyelan sonucu oluşurlar B. Nemli yerlerde görülme olasılığı yüksektir C. Verimlidirler D. Kurak bölgelerde görülürler E. Akarsu aşınması ile oluşurlar

12. Aşağıdakilerden hangisi taşınmış toprakların ortak özelliklerindendir? A. Heyelan sonucu oluşurlar B. Nemli yerlerde görülme olasılığı yüksektir C. Verimlidirler D. Kurak bölgelerde görülürler E. Akarsu aşınması ile oluşurlar

13. Yerli Bölge Toprakları • Kurak Bölge Toprakları: -Çernozyom: Orta kuşak (Rusya). Dünyanın en verimli toprağı. -Kestane ve kahverengi toprak: Step alanlarında. -Çöl toprakları: Hiç yıkanmamış, tuz ve kireç birikmiştir. • Nemli Bölge Toprakları: -Laterit: Ekvatoral. -Podzol: Soğuk ve nemli bölgede. -Kırmızı Toprak (Terra Rossa): Akdeniz iklimi. -Kahverengi Orman: Orta kuşak. -Tundra: Kutuplara yakındır. Bataklık.

14. I. Alüvyal toprak II.Kahverengi Orman toprakları III.Podzol IV.Laterit Yukarıda verilen toprak tiplerinden hangileri verimlidir? A.Yalnız I B.I ve III C.II ve IV D.I ve II E.II ve III

15. I. Alüvyal toprak II.Kahverengi Orman toprakları III.Podzol IV.Laterit Yukarıda verilen toprak tiplerinden hangileri verimlidir? A.Yalnız I B.I ve III C.II ve IV D.I ve II E.II ve III

16. Aşağıdaki toprak tiplerinden hangisinin oluşumunda iklimin etkisi en azdır? A.Laterit B.Podzol C.Alüvyon D.Terra Rossa E.Çernozyum

17. Aşağıdaki toprak tiplerinden hangisinin oluşumunda iklimin etkisi en azdır? A.Laterit B.Podzol C.Alüvyon D.Terra Rossa E.Çernozyum

18. erozyon Toprak Erozyonu Rüzgar Erozyonu Su Erozyonu

19. erozyon • Toprağın, akarsular, sel suları ve rüzgarlar tarafından süpürülmesine denir. • Sel suları eğimin fazla bitki örtüsünün cılız olduğu yerlerde daha fazla etkilidir. • Rüzgarlar ise kurak yerlerde daha çok etkilidir. NOT: Bitki örtüsünün cılız olduğu yerlerde hem akarsu, hem de rüzgar erozyonu fazladır.

21. Erozyonun Nedenleri: • Orman yangınları, • Mera hayvancılığı (fazla otlatma), • Eğimli yerlerin sürülmesi, • Ormanların tarlaya dönüştürülmesi, • Toprağın yanlış işlenmesi, • Tarlanın eğim yönünde sürülmesi, • Toprağın nadasa bırakılması,

23. Erozyonun Zararları: • Toprak verimsizleşir, • Tarımsal üretim azalır, • Tarımla geçinen yerlerde işsizlik ve köyden kente göç artar, • Tarım ürünleri ihracatı azalır, ithalatı artar, • Göller ve barajlar dolar, • Meralar cılızlaşır ve mera hayvancılığı zarar görür, • Akarsu taşkınları ve sel felaketi artar.

24. BARAJ (HİDROELEKTRİK SANTRAL)

26. Erozyonla Mücadele Yolları: • Orman yangınlarını önlemek, • Ağaçlandırma yapmak, • Mera hayvancılığını önlemek, • Toprağı eğime dik yönde sürmek, • Eğimli yerlerde taraçalar yapmak, • Usulsüz tarla açmayı önlemek, • Baraj ve göllerin havzalarını ağaçlandırmak, • Halkı eğitmek, • Nöbetleşe ekim yapmak.

27. TÜRKİYE’de EROZYON: Nedenleri: • Yer şekilleri engebelidir, • İklim yarı kuraktır, • Yağış rejimi düzensiz, • Bitki örtüsü cılızdır, • Mera hayvancılığı çok yapılmaktadır, • Ormanlar tahrip edilmektedir, • Nadasa bırakılan arazi çoktur, • Orman yangınları çoktur.

28. Barajların ömrünü belirleyen koşul nedir? A. Su miktarı B. Debi C. Akarsu potansiyeli D. Erozyon şiddeti E. Heyelan oluşumu

29. Barajların ömrünü belirleyen koşul nedir? A. Su miktarı B. Debi C. Akarsu potansiyeli D. Erozyon şiddeti E. Heyelan oluşumu

30. TOPRAK KAYMASI HEYELAN TOPRAK KAYMASI (YER GÖÇMESİ) Eğim boyunca yerçekimine bağlı olarak toprağın aşağıya doğru inmesine Toprak Kayması denir. Toprak ile birlikte ana kaya da yer değiştiriyor ise buna Heyelan (Göçme) denir.

33. toprak kayması

35. HEYELANI KOLAYLAŞTIRAN ETKENLER • Bol yağış, • Kuvvetli eğim, • Tabakaların eğim yönünde olması, • Killi kayaçların (toprağın) varlığı.

36. not: Heyelan sonucu bir akarsu vadisinin önü kapanırsa, vadinin gerisinde bir göl oluşur. Bu tür göllere heyelan set gölleri denir. Tortum ve Sera gölleri bu şekilde meydana gelmiştir. (uzungöl)

37. TRABZON UZUNGÖL