Sławomir Sowa

1. Zarządzanie ochroną środowiska • Państwowy monitoring środowiska Sławomir Sowa

2. KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJz dnia 2 kwietnia 1997 r. Art. 5. • Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 68 • 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

3. KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJz dnia 2 kwietnia 1997 r. Art. 76 • Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. • Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. • Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. • Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

4. Zarządzanie ochronąśrodowiska system zarządzania środowiskowego - budowany jest na podstawie strategii zrównoważonego rozwoju i czystej produkcji - zależy od powiązanych ze sobą czynników • Aktualnej doktryny gospodarczej • interesów grup społecznych, jednostek gospodarczych i poszczególnych ludzi, • preferencji ludzi, świadomości ekologicznej, potrzeb cywilizacyjnych, • złożoności procesów ochrony środowiska • międzynarodowego charakteru ochrony środowiska Strategia Europa 2020

5. Zarządzanie środowiskiem Racjonalne gospodarowanie i zarządzanie zasobami przyrody zarządzanie • zasobami ludzkimi - zwiększanie świadomości ekologicznej, • obiektami produkcyjnymi –z amykanie obiegów, redukcja wytwarzania odpadów u źródła ich powstawania, utylizacja) • produktami – produkty ekologiczne, recykling, • finansami – powiązanie efektów ekologicznych z produkcyjnymi • informacją – wykorzystywanie informacji w procesach decyzyjnych i ochronie środowiska

6. Zasoby przyrody • Zróżnicowane siedliska • Organizmy żywe • Różnorodność biologiczna • Woda • Gleba • Atmosfera • Ekosystemy, biomy

7. Instrumenty zarządzania środowiskiem Realizacja zrównoważonego rozwoju Instrumenty prawne • ustawy prawo ochrony środowiska, • o zagospodarowaniu przestrzennym, • o ochronie przyrody, • o Inspekcji Ochrony Środowiska, • Prawo geologiczne i górnicze, • Prawo budowlane

8. Instrumenty prawne • pozwolenia na gospodarcze korzystanie ze środowiska, w tym pozwolenia wodno-prawne a także decyzje o emisji dopuszczalnej • zgody na gospodarcze wykorzystanie odpadów • decyzje o zakresie i sposobie usunięcia przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko lub zagrożenia, i przywrócenia środowiska do stanu właściwego • koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatację surowców mineralnych • ocena oddziaływania na środowisko oraz plan zagospodarowania przestrzennego

9. Instrumenty finansowe • opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska (emisję zanieczyszczeń do powietrza, składowanie odpadów w zależności od kategorii szkodliwości i ilości) • opłaty za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych • kary ekologiczne • kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska • opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin.

10. Instrumenty społeczne usprawnianie współpracy i budowanie partnerstwa- dokształcanie profesjonalne i systemy szkoleń,- udział społeczeństwa poprzez systemy konsultacji i debat publicznych- budowania i podnoszenie świadomości (kampanie edukacyjne). formułowanie, integrowanie i wdrażanie polityk środowiskowych:- środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty- strategie i plany działań, systemy zarządzania środowiskiem- oceny wpływu na środowisko

11. Instrumenty społeczne c.d. Związane z realizacją zrównoważonego rozwoju - opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), regulacje cenowe- ocena inwestycji- środowiskowe zalecenia dla budżetowania, uwzględnianie kryteriów środowiskowych w procedurach przetargowych. dla oceny i monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju - wskaźniki równowagi środowiskowej-- monitorowanie skuteczności procesów zarządzania.

12. Działania edukacyjne • różne formy i różne poziomy, • szkoły wszystkich stopni kształcenia • Kierunkowe tematyczne szkolenia adresowane do różnych grup zawodowych lub organizacji • Np. szkolenia dla:- pracowników administracji rządowej i samorządowej,- samorządów mieszkańców,- nauczycieli szkół wszystkich szczebli,- członków organizacji pozarządowych,- dziennikarzy,- dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.

13. odpowiedzialności za naruszenie wymagań ochrony środowiska • • administracyjne (np. kary pieniężne, o których mowa w „Prawie ochrony środowiska” i ustawach ustrojowych), • • cywilne (np. kwestie odszkodowań – kodeks cywilny) • Karną (kodeks karny, przestępstwa przeciwko środowisku), • • pracowniczą (kodeks pracy), • • zawodową (ustawa o policji, prokuraturze), • • organizacyjną (np. statut Polskiego Związku Łowieckiego), • • konstytucyjną (Konstytucja RP), • • prawnomiedzynarodową (ratyfikowane umowy międzynarodowe).

14. Zasady polityki ekologicznej państwa • praworządności (respektowania prawa) • uspołecznienia (podnoszenie świadomości ekologicznej przez edukację) • likwidacji zanieczyszczeń i źródła (czysta produkcja) • ekonomizacji (wprowadzenie regulacji prawnych, wymuszanie efektywności, stosowanie urządzeń ochrony środowiska • „zanieczyszczający płaci” (wprowadzenie kary i odpowiedzialności odnośnie degradacji środowiska) • regionalizacji – (rozszerzenie uprawnień dla samorządu terytorialnego – wyznaczenie obiektów i obszarów chronionych, wydawania zezwoleń na lokalizację obiektów przemysłowych) • wspólnego rozwiązywania globalnych problemów – (różne konwencje międzynarodowe)

15. Organizacja ochrony środowiska w Polsce Naczelnym organem administracji państwowej w dziedzinie ochrony środowiska jest Minister Środowiska Zadania Ministerstwa Środowiska • Opracowanie założeń polityki ekologicznej państwa w zakresie ochrony środowiska • Przygotowanie ustaw • Wydawanie rozporządzeń wykonawczych Organy doradcze MŚ • Państwowa Rada Ochrony Środowiska • Państwowa Rada Ochrony Przyrody • Rada Leśnictwa • Rada Ochrony Geologiczna

16. Organy doradcze Ministra Środowiska • Komisja Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich • Komisja Dokumentacji Hydrogeologicznych • Komisja ds. Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych • Komisja egzaminacyjna dla stwierdzania kwalifikacji w zakresie wykonywania, dozorowania i kierowania pracami geologicznymi w kategoriach I-X • Komisja Egzaminacyjna do sprawdzenia kwalifikacji ogólnych i zawodowych wymaganych od osób wykonujących dokumentacje hydrologiczne • Komisja egzaminacyjna przeprowadzająca egzamin ze znajomości wykonywania polowania i zasad ochrony przyrody • Komisja Nagród przyznawanych za szczególne osiągnięcia naukowo-badawcze w zakresie ochrony, kształtowania i użytkowania środowiska oraz jego zasobów • Komisja Zasobów Kopalin • Państwowa Rada Ochrony Przyrody • Rada Leśnictwa

17. www.mos.gov.pl

18. Jednostki wspierające ministra JEDNOSTKI BADAWCZO-ROZWOJOWE • Instytut Badawczy Leśnictwa • Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych • Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej • Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Geologiczny JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NADZOROWANE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA • Biuro Nasiennictwa Leśnego w Warszawie • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe”

19. Inspekcja Ochrony Środowiskawww.gios.gov.pl • Organ kontrolny odnośnie przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska

20. Państwowy Monitoring Środowiska • system powołany do życia na podstawie Prawa o ochronie środowiska. według art. 25 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, jest systemem: • pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska • gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.

21. Cele i zadania PMŚ wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska przez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: • jakości elementów przyrodniczych • dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami • obszarach występowania przekroczeń tych standardów • występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian • powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.

22. Cele i zadania PMŚ • wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne elementy środowiska, • prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych, • gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji, • ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria, • identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, • analizy przyczynowo-skutkowe, • opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego, w tym za pomocą internetu

23. Monitoring jakości powietrza • Wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 • Badania i ocena jakości powietrza • Jakość powietrza on-line • Badania chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża • Modelowanie jakości powietrza • Badania tła zanieczyszczenia atmosfery wg programów międzynarodowych • Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV

24. Monitoring środowiska Monitoring wód • Monitoring jakości wód powierzchniowych • Monitoring wód podziemnych Monitoring jakości gleby i ziemi • Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2010-2012 Sprawowanie ogólnego nadzoru nad stanem środowiska

25. Monitoring środowiska • hałasu (mapy akustyczne np. Warszawy) • odpadów • pól elektromagnetycznych • promieniowania jonizującego • Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych IMGW • Pomiar skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych • przyrody • ptaków • gatunków i siedlisk przyrodniczych • lasów • Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego

26. Gospodarka odpadami • Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny • Baterie i akumulatory • Recycling pojazdów zużytych • Odpady wydobywcze • Instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów • Opakowania i odpady opakowaniowe • Zasady postępowania ze zużytymi opakowaniami. • Międzynarodowe przemieszczanie odpadów • Rola samorządów terytorialnych • Odpowiedzialność prawna

27. Dyrekcja Generalna do spraw Środowiska Komisji Europejskiej http://ec.europa.eu/dgs/environment/index_en.htm

28. DG Environment • Dyrekcja Generalna (DG) ds. Środowiska jest jedną z ponad 40 dyrekcji generalnych i służb, które tworzą Komisję Europejską. • Jej celem jest ochrona, zachowanie i poprawa stanu środowiska dla obecnych i przyszłych pokoleń. • gwarantuje, że państwa członkowskie UE prawidłowo stosują prawo ochrony środowiska a także finansuje projekty, które przyczyniają się do ochrony środowiska w UE.

29. Dziękuję !