Via Open Space Architectuurvisualisaties 25 juni 2013 Rijksdienst DICTU

1. Via Open Space Architectuurvisualisaties 25 juni 2013 Rijksdienst DICTU

2. Opdracht Stel de enterprise-architectuur rijksdienst op. De enterprise-architectuur rijksdienst is de basis voor een samenhangende informatievoorziening van de rijksdienst, sluit aan op de strategische en tactische doelen en geeft richting aan onderliggende architecturen en projecten. De enterprise-architectuur heeft betrekking op en is van toepassing voor de departementen, de baten/lasten-diensten, de zelfstandige bestuursorganen, de rechtspersonen met een wettelijke taak, de waarborgfondsen en de projecten van de rijksdienst. De enterprise-architectuur beschouwt de rijksdienst als één entiteit, één geheel, het concern met al haar onderliggende en verwante organisatiedelen. De enterprise-architectuur betreft eerst de architectuur voor de ondersteunende processen (met de aansluiting aan de primaire processen) en de architectuur voor de ICT van het rijk. De enterprise architectuur heeft tot doel het ontwerp en de (her)inrichting van bedrijfsprocessen, informatie en IT van de rijksdienst te stroomlijnen.

3. één rijksoverheid • compacte rijksdienst • klein • krachtig • dienstverlenend • goedkoper, flexibeler en efficiënter • (regeerakkoord 2012) • informatiseringstrategie • enterprise architectuur rijksdienst

4. Scope Overige overheid organisaties (provincie, waterschap, gemeenten) rijksoverheid Hoge Colleges van Staat rijksdienst Rechterlijke Macht ministeries Adviescolleges Kern departementen Baten- Lastendiensten (BLD) Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO) Rechtspersonen met wettelijke taak (RWT)

5. Bedrijfsprocesdomeinen versus diensten uit de Generieke Informatiseringdomeinen Generieke Informatiseringdomeinen Bedrijfsprocesdomeinen

6. Eerste indruk Generieke Informatiseringdomeinen I(CT)-beheerdiensten Client diensten Informatiebeveiligings- diensten IAM diensten (toegang) Applicatiediensten Documenten en gegevens diensten Connectiviteitsdiensten I-Nutsdiensten

7. Bedrijfsproces generiek Bedrijfsproces generiek Bedrijfsproces generiek Departementaal specifiek Departementaalspecifiek Departementaal specifiek Generieke Informatiseringdomeinen Generieke Informatiseringdomeinen Generieke Informatiseringdomeinen Beoogd effect

8. Vraagstuk • De rijksdienst is relatief groot en zeeeer divers • De rijksdienst moet beter, kleiner, goedkoper • De rijksdienst bestaat (steeds minder) uit tal van min-of-meer autonome organisaties, regelinggebonden informatieverzamelingen, automatiseringseilanden, enz. • Hoe visualiseer je de (architectuur van de) rijksdienst? • Hoe visualiseer je (de weg naar) samenhang en samenwerking, als streven naar beter, kleiner, goedkoper? • Voor bestuurders • Voor managers

10. Altijd je informatie binnen bereik overal Altijd je informatie binnen bereik. Werk je bij de Rijksdienst en heb je een account, dan kan je altijd bij je informatie. Dat kan op apparatuur van de Rijksdienst van je zelf of van een ander (met internet). Voorzieningen Deze informatiedienst wordt geleverd door SSO’s-ICT, eigen ICT-afdelingen of ICT-partners. Deze dienst bestaat uit: - apparatuur (desktop, laptop, smartphone, tablet, etc.) - software (portaal, virtuele desktop, internet browser, etc.) - toepassingssoftware op het apparaat (applicaties, apps, pakketten of onderdelen daarvan, etc.) - verbinding met toepassingssoftware in datacentra. Technologie Service wordt aangeboden voor: desktop, thin client, laptop, tablet, smartphone, handheld, PDA; met MS-Windows, iOS, Linux en met Explorer (va.XP), Safari, Firefox (va. 12.0), Chrome, Android. Security: firewall, mallwarescanner, intrusion detection, NAC Internet, wan, lan, telco en dataceter: zie al daar. Relaties met andere domeinen en ontwikkelingen M07 – Inrichting Rijks Application Store (RAS) M08 – Ondersteuning apparaatonafhankelijk werken (BYOD) Upgrade DWR doelarchitectuur Doorontwikkeling DWR-client en DWR-portaal overal thuis internet wan/lan telco rijkskantoor ergens on line rijksdatacenter ander datacenter

11. Katern interne beheersing, 3-lagen infrastructuur Agentschap ….. I-Infrastructuur, rol centrale sturing (2/2) drie lagen architectuur Ministerie Gevolgen voor technische infrastructuur Zwaar standaardiseren op technische infrastructuur is niet zinvol tussen applicatie- en hosting leveranciers. Hier meer redeneren volgens de wetten van “economy of scale”. Een applicatieontwikkel – en rekencentrum moeten zorgen voldoende volume binnen een applicatieontwikkel – of hostingservice te kunnen bieden en hier een zo smal mogelijk portfolio van te hebben. Transitie architectuur Door op deze manier naar de architectuur van de rijksoverheid te kijken ontstaat een perspectief op een binnen de huidige verantwoordelijkheidsverdeling. Herschikking van de I-infrastructuur. Rijksonderdelen nemen de verantwoordelijkheid voor een deel van de infrastructuur en informatievoorziening. Deze leveren ze als dienst aan de andere onderdelen van het rijk. De EAR beschrijft wie welke diensten levert. Per 2013 PIOFACH, latere versies beschrijven de informatievoorziening in de primaire processen. Atlas v0.01 | 5 juni 2012

12. Overheidskader EAR voldoet aan overheidsbrede kaders Interoperabiliteit Voor samenwerking tussen overheidsorganisaties is interoperabiliteit een voorwaarde: het vermogen om informatie uit te wisselen en deze in eigen processen te gebruiken. Maar ook het vermogen om van elkaars producten en voorzieningen gebruik te maken. Om sturing op deze interoperabiliteit te ondersteunen, is de NORA (Nederlandse Overheids Referentie Architectuur) ontwikkeld. Dat is het kader dat de kwaliteit van dienstverlening (en dus informatie-uitwisseling) door overheidsorganisaties beschrijft. Het kabinet heeft NORA in 2009 vastgesteld als norm voor de overheid en als referentie-architectuur voor de ontwikkeling en realisatie van ICT-projecten van de rijksdienst. De EAR conformeert zich daarom blijvend aan NORA. De inhoud van de NORA, zoals principes, normen, modellen en definities worden integraal overgenomen en worden voor het Rijk aangevuld en geconcretiseerd. Dienstenoriëntatie NORA gaat uit van de gedachte dat alle prestaties van de overheid beschouwd kunnen worden als diensten aan burgers, bedrijven en aan andere overheden. NORA is dus feitelijk een dienstgerichte (servicegerichte) architectuur. Denk aan het leveren van een vergunning, het arresteren van een verdachte of het schrijven van een wet. Bij al deze diensten speelt informatie-uitwisseling een cruciale rol. NORA beschrijft de gewenste kwaliteit van de dienstverlening en de bijbehorende informatie-uitwisseling. Overheidsdienstverlening is transparant, begrijpelijk, toegankelijk, vindbaar, veilig, betrouwbaar en kan verantwoord worden. Deze kwaliteitseisen zorgen niet alleen voor betere diensten aan burgers en bedrijven, maar vergroten ook het vermogen om samen te werken. Geen dienst zonder informatie-uitwisseling en dialoog Diensten = samenwerking in een netwerk NORA richtlijnen kwaliteit dienst-verlening Enterprise Architectuur Rijksdienst Definitie dienst: “Een afgebakende prestatie van een persoon of organisatie, die voorziet in een behoefte van haar omgeving”. Beleid & Wetgeving Diensten ontkoppelen Onderdeel proces als dienst uitbesteden? Een processtap van organisatie X kan deels worden gedaan door organisatie Y. Organisatie Y kan een processtap als een nieuwe dienst aanbieden aan een andere organisatie. Proces org X Proces org Y Nieuwe dienst aanbieden? De Enterprise Architectuur Rijksdienst voldoet aan de overheidsbrede kaders. 8

13. Prijsvraag

19. Vraag? • Hoe visualiseer je de (architectuur van de) rijksdienst?