Burgerparticipatie op het platteland

1. Burgerparticipatie op het platteland Ervaringen vanuit het sociaal-cultureel volwassenenwerk 31 maart 2011 Hannes Hollebecq

2. Inhoud 4 vragen: • Speelt het scvw een rol bij burgerparticipatie? • Zo ja, welke rol(len)? • Wat is de meerwaarde van het scvw binnen dit verhaal? • Ervaringen & uitdagingen?

3. Inleiding • Sociaal-cultureel-volwassenenwerk? = verenigingen, bewegingen, volkshogescholen en vormingsinstellingen. • Zowel politieke als civiele participatie: onderscheid niet altijd even duidelijk • Lokaal

4. Speelt het scvw een rol bij burgerparticipatie? • JA • scvw-organisaties zijn ontstaan vanuit verhaal van burgerparticipatie, cf. grote sociale kwesties • scvw heeft altijd burgers ondersteund om ‘kritisch te reflecteren en te ageren’

5. Wat zijn die rollen dan? (1) O.b.v. visietekst werkgroep Socius • Opwekken • Als doel: Doelbewust aanzetten via • financiële, bijv. ‘Dorp met toekomst’ • of methodische prikkel, bijv. ‘Dorp in de steigers’ • Als neveneffect: Initiatief => ontmoeting => relaties => vertrouwen => burgerzin => participatie Bijv. knelpuntenwandeling, of via vorming: ‘achter de schermen van’

7. Wat zijn die rollen dan? (2) • Ondersteunen • Via initiatieven van organisaties die optreden als soort van vertegenwoordiger/belangenbehartiger Bijv. Welzijnsschakels of Landelijke Gilden • Via aanreiken van tools en begeleiding bij doelbewuste processen Bijv. ‘Dorp in Zicht’ of afdelingsbegeleiders die ondersteuning bieden. => vorming: burgerparticipatiecompetenties

8. Wat zijn die rollen dan? (3) • Reflecteren Kritisch nadenken over bestaande praktijken en innoveren Worstelen met veel vragen als: • Wat is representatief? wat is het algemeen belang? • Wat is de rol van het middenveld? Wat is het middenveld nog überhaupt? • Hoe werkt ons democratisch model? Niet alleen vragen, ook verandering. Bijv. maatschappelijke kwestie: trage wegen.

9. Wat is de meerwaarde van het scvw?(1) • De methode Procesbenadering, vanuit analyse proberen collectieve situatie te verbeteren - positieve sfeer: ontmoeting => ideeën - enthousiasme: bewoners/dorpsgenoten hebben de gave om anderen enthousiast te maken

10. Wat is de meerwaarde van het scvw?(2) • De groep • Groepsprocessen - organiseren in groep: democratisch handelen - ontwikkelen ‘wij-gevoel’ • De macht van het getal, de kracht van de groep - representativiteit: schuilt een netwerk achter - iets meer sectoraal, maatschappelijk visie  actiecomité territoriaal • Continuïteit bijv. vanuit verenigingen => dorpsraad

11. Wat is de meerwaarde van het scvw?(3) • Vrijwilligers • Basis, sterkte en zwakte • Project = geld *tijd • Aanwas opdrachten, professionalisering lokale besturen - Voorbeeld: ‘Onze Weide’: voor € 2.500 een ontmoetingsplein

12. Ervaringen & uitdagingen (1) • Representatiedemocratie = basis • onmogelijk om altijd • burger te betrekken • - participatiemoeheid: • niet iedereen kan en wil • bekijken wat wanneer mogelijk is

13. Ervaringen & uitdagingen (2) • Platteland: informelere processen? => geen oproep directe link burger – bestuur! - kleinere gemeenschap - netwerken - participatietrajecten formaliseren: onbetaalbaar voor kleinere gemeente => uitdaging: scvw en verenigingen mogen niet in neutraliteit vervallen

14. Ervaringen & uitdagingen (3) • Lokaal bewustzijn nog iets sterker in dorp dan stedelijke context? - vanuit gemeenschapsgevoel, dorpstrots participeren => uitdaging: overbruggende contacten • Af en toe toch iets verder dan informatie en advisering

15. Ervaringen & uitdagingen (4) • Burgerinitiatieven zijn moeilijk: - verwende burgers - maar, overheid moet ook geen initiatieven overnemen en vertrouwen hebben => vaak goede ideeën, bijv. ‘Hoger Wal’: overheid moet hier mee leren omgaan

16. Ervaringen & uitdagingen (5) • Soms gebrek aan respect voor netwerk scvw/middenveld. - krampachtige zoektocht naar neutraliteit/ objectiviteit - mooie voorbeelden van kracht van verenigingen => uitdaging: scvw moet klemtoon blijven leggen op de groep, het collectieve

17. Ervaringen & uitdagingen (6) • Superuitdaging: ‘democratie van de grote bekken versus de minder mondige burgers’ - basisprincipe scvw: iedereen moet stem kunnen inbrengen, is expert van zijn leefomgeving - ‘loskomen van rationele gemeenschap’?! • Uiteraard nog tal van andere uitdagingen: - mensen mobiliseren wordt moeilijker - episodische vrijwilliger: afgebakend in tijd - informatisering en sociale media etc.