430 likes | 2.04k Views
Enerji Gereksinimi Nasıl Hesaplanır?. GEREKS İ N İ LEN ENERJ İ = HARCANAN ENERJ İ Ne İ çi n Enerji Harcarız? Bazal Metabolizma (%60-70) Fiziksel Aktivite (%15-30) Yiyeceklerin termik etkisi (%10) Vücut ı s ı s ı n ı n denetimi (< %10) BİRİM: Kilo kalori (Kal) = 4184 Joule = 4.18 KJ.
E N D
Enerji Gereksinimi Nasıl Hesaplanır? GEREKSİNİLEN ENERJİ = HARCANAN ENERJİ Ne İçin Enerji Harcarız? • Bazal Metabolizma (%60-70) • Fiziksel Aktivite (%15-30) • Yiyeceklerin termik etkisi (%10) • Vücut ısısının denetimi (< %10) BİRİM: Kilo kalori (Kal)= 4184 Joule= 4.18 KJ
BAZAL (DİNLENME) METABOLİZMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER • Yaş:Büyüme döneminde hızlı. Yaş ilerledikçe azalır. • Cinsiyet:Kadınlarda düşük. • Vücut cüssesi ve bileşimi:Yağsız doku arttıkça BMH artar. (Kadınlarda yağ dokusu fazla) • Fizyolojik durum:Gebelik, emziklilik durumunda artar.
Ateşli hastalıklar:Ateşin her 10C yükselmesinde BMH % 7 artar. • Tiroid bezi hormonları:Hipertroidivarsa BMH artar. • İklim:(20-25 0C ) normal şartlar < 140C ısıda % 5 artar, Fazla giysi % 2-5arttırır. > 370C ısıda da artış olur. • Kas tonusu:Öfke, coşku, düşünmearttırır. • Uzun süren açlıkazaltır. • Menstrüel siklus(hemen önce artar) • Stres (Epinefrin) arttırır.
PRATİK YOLLA DMH HESABI ERKEK 1 kal x Uygun Ağırlık x 24 KADIN 0.95 kal x Uygun Ağırlık x 24 > 60Yaş E/ K 0.8 kal x Uygun Ağırlık x 24
Uygun Ağırlık Nasıl Hesaplanır? BMİ (Body Mass İndeks )= BKİ (Beden Kitle İndeksi ) ile hesaplanır. BKİ= Ağırlık (kg) / Boy 2 (m) Çıkan değerin Yorumu: • < 18.5Zayıf • 18.5-24.9 Normal • 25-29.9 Fazla kilolu veya toplu • 30-39.9 Şişman • 40 + Ağır Şişman
İDEAL BKİ : E 22K 21 İDEAL AĞIRLIK: E Boy2 x 22 kgK Boy2 x 21 kg * KRONİK HASTALIKLARDAN KORUNMAK İÇİN BKİ 25’İ GEÇMEMELİ. YANİ YAŞAM BOYU GEÇİLMEMESİ GEREKLİ AĞIRLIK= Boy2 x 25 kg
ENERJİ GEREKSİNİMİ HESABI 1.Yol: BMH x FAK (Fiziksel aktivite katsayısı) 2.Yol: Uygun ağırlık x Günlük aktiviteye uygunkalori değeri
AKTİVİTE TÜRÜ DİNLENME Uyku- yatarak dinlenme ÇOKHAFİF AKTİVİTELER Oturarak ve ayakta yapılan işler: Araba kullanma, resim yapma, Lab. çalışması, daktilo yazma, dikiş dikme, ütü yapma, yemek pişirme, müzik aleti çalma FAK Değeri 1.0 1.5 Çeşitli aktivitelerin Katsayıları(saat / BMH)
HAFİF AKTİVİTELER Yavaş yürüme, marangozluk, lokanta işletme, ev işleri (aletle), çocuk bakımı, golf, yelkencilik, masa tenisi ORTA AKTİVİTELER Normal yürüme, bahçe işleri, yük taşıma, bisiklet, kayak, dans AĞIR AKTİVİTELER Yükle yokuş yukarı yürüme, ağaç kesme, elle yapılan ağır işler, basketbol, futbol dağcılık 2.5 5.0 7.0
Az aktif gün: 1,375 x DMH • Çok aktif gün: 2.25 x DMH 23 yaşında, 65 kg ağırlığındaki erkek için DMH= 1750 k.kal 23 yaşında 55 kg ağırlığındaki kadın için DMH= 1350 k.kal GEG= 1.375 x 1350/1750= 1856/3038 k.kal 2.25 x 1350/1750= 2406/3938 k.kal
2. Yoldan Enerji Gereksinimi Hesabı GEG= Uygun ağırlık x Günlük aktiviteye uygun kalori değeri + Spor için ek
MESLEKLERİN GRUPLANDIRILMASI Hafif İşler: • Büro işleri, • avukat, • doktor, • öğretmen, • muhasebeci, • mimar, • ev aletleri kullanılarak yapılan ev işleri
Orta işler: • Hafif sanayi işleri, • terzilik, • elektrik-gıda –montaj işleri, • marangozluk, • mobilya endüstrisi, • kanal işçiliği, • matbaa işçiliği, • gemicilik, • fırıncılık, • ev aletleri kullanılmadan yapılan ev işleri, • öğrencilik, • tütün işçileri, • tezgahtarlık
Orta üstü işler: • Tarım işçilerinin bir bölümü, • düz işçiler, • sıva işleri, • yük taşımak, • balya istiflemek, • çiftçilik, • lastik-kauçuk işçileri, • deri sanayi, • kimya-elektrik endüstrisi, • orman işçileri, • maden ocağı işçileri, • demir-çelik işçileri, atletler
Ağır işler • Tomruk işleri • Madencilik • Ormancılık • Demir-çelik sanayii, • yol ve inşaat işçileri, • Ağır yük taşıyıcıları, • Yüksek ısılı fırın işçileri • Ağaç kesme işleri, • Soğuk-sıcak demir işçileri • Tarım işçilerinin bir bölümü
Ortamın sıcaklığı 10-14 derecenin altına her 10 derece indiğinde enerji gereksinimi % 5-10 artar. • Ortamın sıcaklığı 30 derecenin üstünde her 1 derece yükseldiğinde enerji gereksinimi % 5 artar(terle kaybedilen 1 litre su 580 k.kalori demektir). • Terle birlikte suyun yanısıra elektrolitler de kaybolur. • İşçilerin çalışma ortamlarında gaz, kimyasallar, toz, duman vb olması, güneş ışınları altında çalışması antioksidant gereksinimini arttırır.
2. Yoldan Enerji Gereksinmesi Hesabı Orta aktif 23 yaşındaki örnek bireyler için; • Erkek: 42 x 65 =2730 k.kalori • Kadın: 38 x 55 =2090 k.kalori
Örnek: Spor dışında orta aktif olan 23 yaşındaki, 65 kg ağırlığındaki erkek eğer her gün 1,5 saat futbol antrenmanı yapıyorsa; GEG= 42 x 65 + (7.9 x 65 x 1.5) = 2730 + 770 = 3500 k.kalori
BESİNLERİN TERMİK ETKİSİ • CHO: Bazal metabolizmada %6 artış, • Yağ: “ “ %6 artış, • Protein: “ “ %30 artış • Genelde : < %10 (toplam enerjinin) artış olur.
VÜCUT ISISININ DENETİMİ • Isı, vücut yüzeyinden kayboluyorsa enerji gereksinimi artar. • Deri altı yağ tabakasının fazlalığı kaybı önler. • Vücut yüzeyinin genişliği kaybı arttırır. • Yalıtma araç-gereçlerinin durumu etkiler • İklim koşulları etkiler. Soğuk-kuru hava, rüzgar, buharlaşma kaybı arttırır. • Yetişkinlerde normalde ek gerekmez. Bebek-çocuk-yaşlı, soğukta yaşayanlarda, yetersiz giyim ve konut koşullarında ek gerekir (%10) .
BESİN ÖĞELERİNİN SAĞLADIĞI ENERJİ DEĞERLERİ • 1 gr CHO 4 k.kal • 1 gr protein 4 k.kal • 1 gr yağ 9 k.kal • 1 gr alkol 7 k.kal
Bazı besinlerin enerji değerleri(kal/100 gr) • Yağlı tohumlar 450-650 • Yağlı etler 250-300 • Yağsız etler 140-180 • Yumurta 140 • Süt 60 • Sebzeler 15-80 • Meyveler 25-90 • Tahıllar 200-300 • Şeker 360 • Yağ (sıvı) 900 • Yağ (katı) 750
Enerji Alımı İle İlgili Sorunlar • Yetersiz Alım: Zayıflık, PEM • Fazla Alım: Şişmanlık • Tip II Diyabet • Kalp-damar hastalıkları • Hipertansiyon • Gut • Diğer kronik hastalıklar