DSM Bilimin kendiliğinden felsefesi

1. DSM Bilimin kendiliğinden felsefesi Dr. Selçuk CANDANSAYAR Gazi Üniversitesi

2. Amerikan Psikiyatri Birliği Kongresi 2009

3. Amaç • İnsanın • düşüncelerinin, görüşlerinin ve kavramlarının • insanın bilincinin, • maddi varlığının koşullarındaki, • toplumsal ilişkilerindeki • ve toplumsal yaşamındaki • her değişmeyle birlikte değiştiğini kavramak

4. Çünkü • Düşünce tarihi • zihinsel üretimin • maddi üretimin değişmesiyle birlikte değiştiğinden • başka bir şeyi tanıtlamaz

5. Nedir Bilim? İnsanları değiştirdiği, onları daha önce olduklarından farklı kıldığından ötürü, bilim “siyasal faaliyet” ve siyasal düşünce değil midir?

6. Panik Bozukluğu • İlk keşfedilişi (!) 1980 • DSM III’e kadar böyle bir hastalık yok! • Soru: • Vardı da bilinmiyor muydu? • Gerçekten yoktu da yeni mi ortaya çıkmıştı (HIV gibi)? • Hala olmayabilir mi? • Bir gün yeryüzünden silinir mi (Çiçek hastalığı gibi)?

7. terimlerin de tarihleri vardır • İnsanın bir kültür üretmeye başladığı dönemlerden bu yana, onun yaşantısını örgütleyen, biçimlendiren ve dönüştüren her kültür ögesi akışkan bir tarihsel değişim ve dönüşüm geçirmiştir.

8. İkili değişim • Hastalıkların kendi başlarına değişimleriyle • O hastalıklar için kullanılan tanı terimlerinin değişimi • Çoğu zaman birbirinden ayrı süreçler olarak gelişir.

9. Kültür hastalık tanı ilişkisi • Kültür, hastalığın ortaya çıkması ve kendini görünür kılması için ana yatak olarak değişirken, • o kültür ya da düşünce sisteminin hastalığa bakışı ve kullandığı tanı kategorileri de kendilerine özgü bir değişim gösterirler.

10. Tanı inşa edilir, kurulur, üretilir • İnşa edilen, kurulan ve üretilen her şey gibi onun da bir tarihi vardır. • Bu tarihi yeniden okumaya çalışmak, arkeoloji bilgisi gerektirir.

11. DSM öncesi • 1920 ler • Her klinik kendi tanılarını kullanıyor • 1933- 1942 • Standard Classified Nomenclature of Disease • II. Dünya Savaşı • Askerler hastaların sadece %10’una tanı koyabiliyor • Askeri, Gazi ve Sivil psikiyatrların gördüğü hastalar farklı

12. DSM I- 1952

13. 1952

14. 1952

15. DSM neden? • II. Dünya Savaşı sonrası geri dönen hasta askerler • Gazilerin devletten istemleri • Geri dönen psikiyatrlar • NIMH’in kuruluşu 1949

16. DSM I • 106 hastalık kategorisi • iki büyük grup • organik beyin hasarı • ruhsal kökenli

17. DSM I psikojenik kökenli bozukluklar • Psikotik bozukluklar • Manik depresif reaksiyon • Şizofrenik Reaksiyon • Paranoid Reaksiyonlar • Psikonevrotik bozukluklar • Anksiyete reaksiyonu • Dissosiyatif Reaksiyon • Konversiyon Reaksiyonu • Fobik Reaksiyon

18. DSM I • Organik beyin hasarı • Beyinde bir biyolojik değişim olur ve hastalık ortaya çıkar • Ruhsal kökenli • Bireyin UYUMUNDAKİ güçlüğe bağlı olarak hastalık ortaya çıkar ve beyni etkiler

19. Reaksiyon son eki • Adolf Meyer • Ruhsal Bozukluklar, kişiliğin biyolojik, psikolojik ve sosyal etkenlere olan reaksiyonudur!

20. Niteleme eki • Psikotik özelliklerle birlikte • Nevrotik özelliklerle birlikte

21. Adolf Meyer

22. İlk DSM’nin dünya görüşü • Psikanalitik kuram • Nazilerden ABD’ye kaçan psikanalistler • Nazi ırkçılığına karşı hümanizmin yükselişi • Sovyetler Birliği ve sosyalizm anlayışı • Psikobiyolojik bir varlık olarak insan • Adolf Meyer’in hastalık anlayışı

23. İlk DSM amacı • Ruh hastalıklarının • Etiyoloji • Patoloji • Prognoz • Tedavi • Alanlarında ortak bir dil oluşturmak

24. Psikobiyolojik bakış • Hasta ancak içinde bulunduğu hayat koşullarıyla değerlendirilebilir • Toplumsal ve çevresel etmenlere özel bir önem verilmelidir • Ruh hastalığı beyin patolojisinden kaynaklanmaz bireyin hayatla başa çıkamamasının sonucudur.

25. DSM II

26. 1968

27. 1968

28. 1968

29. 1968

30. DSM II 1968 • Hastalık sayısı 106 dan 182 ye • Ana kategori sayısı 3 ten 10 a

31. DSM II 1968 • Nedeni bilinmeyen zeka geriliği • Organik Beyin sendromları (psikotik- nonpsikotik) • Fiziksel şartlara bağlı olmayan psikozlar • Nevrozlar • Kişilik Bozuklukları • Psikofizyolojik bozukluklar • Özel belirtiler • Geçici durumsal düzensizlikler • çocukluk ve adölesanda görülen davranış sorunları • Açık psikiyatrik bozukluğun olmadığı durumlar ve non-spesifik durumlar

32. DSM II Asıl kaybolan • Reaksiyon kavramı • Spitzer ve Wilson’ un açıklaması • Bu değişimi bazıları ruhsal bozuklukları sabit/değişmez hastalık antiteleri olarak düşünen Kraepelin’e dönüş olarak yorumlayabilirler. • Komitenin amacı bu değildir. • Komite bozukluğun doğasına ya da nedenlerine yönelik izlenimler olmasından kaçınmak istemiştir • Bozuklukların etiyolojisine yönelik var olan tartışmalar nedeniyle Komite, kullanıcının yargısına kör kalmaya karar vermiştir.

33. DSM II Yine de • Psikanalitik kavramlardan tümüyle kendisini kopar(a)mamıştır. • Psikozlar: gerçeklik algısının ağır derecede bozulduğu • Nevrozlar: anksiyete temel belirti ve özelliktir • Kişilik Bozukluğu: davranışın ömür boyu uyumsuz olması

34. DSM II Şizofreni tanımı • Bu büyük kategori, düşünce, mood ve davranışta belirgin bozulmalarla karakterize bozukluklar grubudur. • Sıklıkla kendini ruhsal olarak koruma amaçlı halüsinasyon ve hezeyanların kimi zaman ortaya çıkmasına yol açan gerçekliğin yanlış yorumlanmasına neden olan kavram geliştirmede değişmelerle karakterize düşünce bozukluğu • Ambivalan, kısıtlı ve uygunsuz emosyonel tepkileri içeren mood değişiklikleri • Başkalarına empati yokluğu • Davranış, içe kapanma, regresif ya da tuhaf olabilir

35. Altmışlarda antipsikiyatri • Sağdan • T. Szasz, • Soldan • D. Cooper, D. Laing, • Akademiden • D. Rosenhan

36. Ruh Hastalığı Miti • Ruh hastalığı bir metafordur • Hastalık canlılarda bedeni etkileyen gösterilebilir biyolojik bir süreçtir. • Ruh Hastalığı insanların istenmeyen düşünceler, duygular ve davranışlarını tanımlar • Bunları hastalık olarak sınıflamak mantıksal ve anlamsal bir hatadır

37. TV tamircisi olarak psikiyatr • Ruhsal bir sıkıntı nedeniyle psikiyatra gitmek, • İzlediği programı beğenmeyen bir kişinin televizyonunu tamirciye götürmesi gibidir.

38. Ruh hastalığı değil, kişileştirme • Szazs, disorder, disease ve illness yerine • “impersonation” kavramını önerir. • Ruhsal sorunları bireyin, bireysel sorumluluğu olarak değerlendirir.

39. Ruh hastalığı değil, kurtulma çabası • Laing, • Katlanılmaz hayat koşullarıyla başa çıkma çabasıdır • Değiştirilmesi gereken katlanılmaz hayat koşullarıdır. • Sorun toplumsal yapıdadır

40. Irkçılık ve eşcinsel ayrımcılığıyla savaş • Tüm dünyada özgürlük savaşları • Eşcinsellerin mücadelesi • Kadın hareketleri • Gençlik hareketleri • Solun yükselişi

41. DSM III 1980

42. 1980

43. 1980 Hoş geldin Neoliberal dünya ve hoş geldiniz… • Narsisistik Kişilik Bozukluğu • Borderline Kişilik Bozukluğu • Panik Bozukluğu • Sosyal Fobi (anksiyete) Bozukluğu • Travma Sonrası Stres Bozukluğu

44. 80’i hazırlayanlar • Psikanalizin çöküşü • 1970’li yıllarla birlikte psikanalitik kuram egemen paradigma olmaktan çıkmaya başlar • Amerikan psikanalizi, kentli, beyaz, üst sınıfa hizmet eder olmuştur • Eşcinsellik savaşını kaybeder!

45. 80’i hazırlayanlar • Psikofarmakoloji devrimi • Psikoz klorpromazin • Depresyon imipramin • Mani lityum • Nedensellik doğruysa bunlar ayrı hastalıklar olmak zorunda! • Ayrı hastalıklarsa ayrı etiyolojileri olabilir!

46. Kurumsuzlaştırma • Kapalı kurum istatistikleri ABD • 1955 559 000 • 1965 475 000 • 1980 138 000 • Yatış süresi • 80 öncesi: çıkış yok • 80 sonrası: en çok iki hafta

47. 80’i hazırlayanlar • Geri ödeme sistemi: • Sağlık sigortası 1960 öncesi • Hastane ve tedavi (psikoterapi) tam geri ödeme • 1960 ların ortası • Psikanalitik psikoterapiye kısmi geri ödeme • 1970 lerin ortası • Psikoterapiye geri ödeme yok. • Ayaktan yılda 20 görüşme • Yılda 40 gün hastane yatışı

48. Blue Cross sigorta şirketi • Robert J. Lauer: • Diğer tıbbi disiplinlerle karşılaştırıldığında ruh hastalığının TANI, TEDAVİ BİÇİMİ ve SERVİS hizmetleri açık ve birörnek değildir? • Ne yapıldığını ve neden yapıldığını sadece hasta ve doktor biliyor?

49. Peki tümüyle haksız mıydılar? • Rosenhan çalışması • On being sane in Insane Places • Science, 1973 Vol 179, 4070: 250-258

50. DSM III 1980 • Bozukluk sayısı 182 den 265 e • İşevuruk tanı ölçütlerinin kullanımı • Bir tanıyı koyabilmek için en az …… olmalı