Gezondheidseffecten van GSM en UMTS basisstations

1. Gezondheidseffecten van GSM en UMTS basisstations Jacobje Visser Medewerker medische milieukunde Tel: 072-5662770 Email: jvisser@ggdhollandsnoorden.nl

2. Inhoud Inleiding Wat zijn elektromagnetische velden? Gezondheidseffecten Grenswaarden Visies op gezondheidseffecten Conclusies

3. Wat zijn elektromagnetische velden?Elektromagnetisch spectrum energie inhoud frequentie 0 Hz 300 Hz 300 MHz 3 PHz 300 GHz extreem lage frequenties optische straling ioniserende straling radiofrequenties microgolven 100 nm 1 mm 1 m 1000 km golflengte

4. Zijn er gezondheidseffecten? • Thermische effecten • Opwarming van weefsel; blootstellingslimieten • Storingen van apparatuur • medische implantaten • COFAM onderzoek TNO 2003 • COFAM II: “Het Zwitserse onderzoek” • Andere effecten? • Niet-thermische effecten; aspecifieke klachten • Kanker

5. Opwarming van weefsels en organen • Wetenschappelijk vastgesteld • Vinden plaats bij opwarming > 1 °C • Effecten: • Gedragsverandering • Uitvoering fysieke en mentale taken bemoeilijkt • Processen in het lichaam

6. Grenzen voor blootstelling • SAR (Specific Absorption Rate)-waarde vastgesteld: opwarming > 1 ºC = SAR > 4 W/kg gedurende 30 min • Basis voor maximale blootstelling: SAR=0,08 W/kg • Omgerekend in veldsterkte • Grenswaarde of blootstellingslimiet is afhankelijk van de frequentie

7. Blootstellingslimieten Blootstellingslimieten voor de algemene bevolking: Maximale elektrische veldsterkte in V/m

8. Veldsterkte rond zendmast

9. Metingen van de veldsterkte Metingen door TNO: • Binnen 3m in de hoofdbundel:40-50 V/m • Gemeten in woningen onder het dak waarop een GSM-antenne staat: 0,2-3 V/m • Gemeten vlak bij magnetron: 0-40 V/m • Woonomgeving maximaal 0,5-1 V/m

10. Niet-thermische effecten • Geen biologisch mechanisme bekend • Onderzoeksresultaten niet consistent • Niet wetenschappelijk vastgesteld • Aspecifieke klachten: • Hoofdpijn, slapeloosheid, concentratieverlies • Biologische effecten • Bijv. op hersenfuncties • Kanker?

11. COFAM onderzoek • 2 groepen proefpersonen: 1 groep met klachten, 1 zonder • Blootstelling aan GSM 900, 1800, UMTS of placebo • Veldsterkte 1 V/m • Blootstellingsduur 20-25 minuten

12. COFAM onderzoek • Verbetering cognitieve functies • Ervaren welbevinden verminderd bij UMTS-signaal in beide groepen • Geen effecten op welbevinden bij blootstelling aan GSM-signalen

13. COFAM onderzoek Conclusies Gezondheidsraad • Methodologisch goed opgezet • Vragenlijst geschikt? • Oorzakelijk verband tussen blootstelling aan elektromagnetische velden en vermindering van welbevinden of gezondheidsschade kan niet worden vastgesteld

14. Het Zwitserse onderzoek • Electrogevoeligen en niet-electrogevoeligen • Cognitieve functies en subjectief welbevinden • UMTS straling 1 en 10 V/m en geen straling • Meer proefpersonen (grotere steekproef ± 100 stuks)

15. Resultaten Zwitsers onderzoek • Geen verandering in welbevinden • Geen verandering in cognitieve functies • Proefpersonen waren niet in staat UMTS velden waar te nemen • Resultaten COFAM I niet bevestigd

16. Studies in buitenland • Ambassade VS in Moskou • Naila-studie: huisartsen vinden meer kanker < 400m van zendmast • Netanya-studie: in kliniek < 350m van zendmast meer patiënten met kanker dan in andere kliniek • Beide studies niet wetenschappelijk

17. Visies op gezondheidseffecten • Elektrosmog • Visie GGD • Wisselwerking overheid – maatschappij - gezondheidsinstanties

18. Conclusies • GSM: veel onderzoek, opwarming • UMTS: inmiddels ook veel onderzoek • Overheid: Kennisplatform electromagnetische velden en gezondheid (16,6 mln euro) • Langetermijneffecten… • Voor de Rijksoverheid geen reden om plaatsingsbeleid GSM- of UMTS-antennes vanuit gezondheidskundig oogpunt te wijzigen