trzy filary naszej cywilizacji

1. trzy filary naszej cywilizacji „…trzy dziedziny kultury antycznej wy­warły szczególny wpływ na formowanie się duchowego i kultu­ralnego oblicza Europy. Są nimi filozofia grecka najszerzej poj­mowana, chrześcijaństwo i prawo rzymskie”. prof. Henryk Kupiszewski

2. Civil law Common law Mixed jurisdiction Prawo muzułmańskie Prawo zwyczajowe Tradycje prawne świata • Kolonizacja • Transplanty prawne

3. Tradycja europejska Tradycja kontynentalna(civil law) Mixed jurisdiction Tradycja anglosaska(common law) Tradycja germańska(BGB) Tradycja romańska(kodeks Napoleona) Subtradycje tradycji europejskiej:

4. wykład 2 Historia źródeł prawa rzymskiego

5. czego uczymy się z Rzymu…? D. 1,1,1,2. (Ulpian w ks. 1 Instytucji): Dwa są obszary studium prawa: publiczny i prywatny. Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatne zaś korzyści (utilitas) jednostek.

7. Periodyzacja dziejów Rzymu ze względu na prawo publiczne 753-510 przed Chr. – monarchia 510-27 przed Chr. – republika (do 367 przed Chr. wczesna, potem późna) 27 przed Chr.- 284 po Chr. – pryncypat 284-565 po Chr. – dominat

8. Imperator – zwycięzca Augustus– dostojny pater patriae – ojciec ojczyzny (Monachium, fot. flb) Oktawian (27 r. przed Chr.– 19.08.14 r. po Chr.)

9. Dominus – absolutny pan i władca wzrost znaczenia armii, egipskie wzorce monarchii teokratycznej, biurokracji i zasady rozdziału władzy cywilnej od wojskowej Dioklecjan (284-305)

10. Periodyzacja dziejów Rzymu ze względu na prawo prywatne Okresy: od założenia Rzymu – archaiczny 218-27 przed Chr. – przedklasyczny 27 przed Chr.-284 po Chr. – klasyczny 284-565 po Chr. – poklasyczny

11. Prawo rozwijało się: • w republice przede wszystkim jako prawo zwyczajowe • w pryncypacie przede wszystkim jako prawo jurysprudencyjne • w dominacie przede wszystkim jako prawo stanowione

13. źródła prawa

14. Ius – fas Iniuria - nefas

15. źródła prawa • źródła poznania prawa – źródła w znaczeniu formalnym • źródła powstania prawa – źródła w znaczeniu materialnym

16. D. 1,1,7 Papinian w ks. 2 Definicji pr.: Ius autem civileest, quod ex legibus, plebisscitis, senatusconsultis, decretisprincipum, auctoritateprudentiumvenit. 1. Iuspraetoriumest, quodpraetoresintroduxeruntadiuvandi vel supplendi vel corrigendiiuriscivilisgratiapropterutilitatempublicam. Quod et honorariumdicitur ad honorem praetorium sic nominatum.

17. 1) lex • legesdatae: ustawa XII tablic (451-450 przed Chr.) • legesrogatae na contionesdyskusja po promulgatio nacomitiagłosowanie po rogatio praescriptio, rogatio, sanctio lex imperfecta lex perfecta lex minus quam perfecta

18. prawo ius right droit Recht Lex Law Loi gesetz

19. hall biblioteki China University of Political Science and Law

20. D. 1,1,11. (Paulus w ks. 14 Komentarza do dzieł Sabinusa) Słowo prawo jest wieloznaczne. Za jednym razem prawem określamy to, co zawsze jest dobre i sprawiedliwe – jak w przypadku prawa naturalnego. Innym razem uważamy za prawo to, co jest pożyteczne dla wszystkich lub dla większości danego państwa – jak w przypadku prawa cywilnego. Nie mniej słusznie prawem nazywamy w naszym państwie ius honorarium. O pretorze mówi się jako o tworzącym prawo również, gdy orzeka niesłusznie, co odnosi się oczywiście nie do tego, co pretor robi, lecz do tego, co powinien czynić. W innym znaczeniu słowem „prawo” określane bywa miejsce, w którym sprawuje się jurysdykcję (w określeniu tym ważne jest nie co, lecz gdzie sie czyni). Miejsce to w taki sposób możemy określić: gdziekolwiek pretor ważnie wykonuje jurysdykcję, powołując się na majestat swej władzy oraz zwyczaje przodków, to miejsce słusznie nazywane jest prawem.

21. 1) lex legesdatae legesrogatae 2) + plebiscitum (lex Hortensia z 287 przed Chr.) 3)edictum lex Cornelia de edictis67 r. przed Chr.

22. D. 1,1,7,1 Papinian w ks. 2 Definicji: Iuspraetoriumest, quodpretoresintroduxeruntadiuvandi vel supplendi vel corrigendi iuris civilisgratiapropterutilitatempublicam. Quod et honorariumdicitur ad honorem praetorium sic nominatum. D. 1,1,7,1 Marcjan w ks. 1 Instytucji: Nam et ipsumius honorarium vivavoxestiuriscivilis.

23. 4) senatusconsultum lexPubliliaPhilonis339 r. przed Chr. oratioprincipis 5) constitutionesprincipum edictum decretum rescriptum mandatum 6) działalność jurysprudencji

24. cesarz Karakalla i jego edyktz 212 roku