Nazwa szkoły: PUBLICZNE GIMNAZJUM W SMĘTOWIE GRANICZNYM ID grupy: 96/53_MP_G2

2. Nazwa szkoły: • PUBLICZNE GIMNAZJUM W SMĘTOWIE • GRANICZNYM ID grupy: 96/53_MP_G2 • Opiekun: MARIA MIELKE • Kompetencja: • Matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: Sól soli nie równa Semestr/rok szkolny: Semestr V / rok szkolny 2011/2012

3. Cele projektu • Poszerzenie wiadomości dotyczących: • budowy soli, • zasad ustalania wzorów soli ( chlorków, siarczków, siarczanów (VI), siarczanów (IV), fosforanów (V), węglanów, azotanów (V)), • występowania soli w najbliższym otoczeniu (gospodarstwo domowe, wody naturalne, skorupa ziemska, nawozy), • zastosowania wybranych soli w gospodarstwie domowym, rolnictwie, lecznictwie, • przyczyn eutrofizacji zbiorników wodnych. • Kształcenie umiejętności : • rozwijanie umiejętności tworzenia wzorów soli dobrze i źle rozpuszczalnych w wodzie na podstawie tablicy rozpuszczalności, • kształtowanie umiejętności pisania równań reakcji otrzymywania soli, • rozwijanie umiejętności pisania równań reakcji dysocjacji, • rozwijanie umiejętności prowadzenia eksperymentu, dokonywania obserwacji i pomiarów, • kształtowanie umiejętności argumentowania i uzasadniania swojego stanowiska, • rozwijanie umiejętności planowania swojej pracy. • Kształtowanie dociekliwej i aktywnej postawy badawczej, poczucie odpowiedzialności za pracę zespołu

5. Czy każda sól jest słona ???

7. Zacznijmy od pewnej legendy… • Wiano świętej Kingi     • Bolesław Wstydliwy objął panowanie, gdy miał sześć lat, więc rządzili za niego możni panowie, a on sam wyrósł na spokojnego człowieka, który bardziej nadawał się na zakonnika niż na wojownika i księcia. Wybrano mu na żonę księżniczkę węgierską – Kingę, także spokojną, cichą i pobożną. Pojechali posłowie polscy na Węgry prosić o jej rękę. Król węgierski szanował Polaków, a chcąc pokazać, że jest bardzo bogaty, kazał wynieść ze skarbca złoto i srebro jako wiano dla swej córki. Ale Kinga chciała obdarować Polskę tym, czego nie miała w swoim kraju, chciała dać jej sól. Król tylko roześmiał się i poprosił, żeby wzięła jedną górę solną, którą tylko zechce. Wtedy królewna wrzuciła do jednej z węgierskich kopalń pierścień zaręczynowy. A kiedy już odbyło się wesele na krakowskim zamku, poprosiła męża, aby pojechali poszukać jej pierścienia zaręczynowego. Przyjechali do Wieliczki i tutaj na rynku Kinga kazała wybić głęboką studnię. Długo kopali górnicy, aż w końcu trafili, ich zdaniem, na kamień. Okazało się jednak, że była to sól, a w bryle soli Kinga znalazła swój pierścień, który wrzuciła do węgierskiej kopalni. Takie było wiano świętej Kingi, które do dziś wzbogaca Polskę.

8. Pojęcie „sól” kojarzy się przede wszystkim z solą kuchenną (kamienną), stosowaną najczęściej w gospodarstwie domowym. Należy jednak pamiętać, że sole to w rzeczywistości ogromna grupa związków chemicznych o charakterystycznym składzie i budowie, z których duża część znajduje zastosowanie w życiu człowieka. Sól ?????

9. Trochę teorii… • Sole są to związki chemiczne zbudowane w większości z kationów metali i anionów reszt kwasowych. • gdzie: • M- kationmetalu o ładunku m+ lub kation NH4+, R -anion reszty kwasowej o ładunku n-, • x- liczba kationów metalu,n- liczba anionów reszty kwasowej.

10. Nazwa soli chlorek potasu siarczan(VI) potasu . fosforan(V) glinu Składa się z dwóch członów: pierwszy określa nazwę anionu reszty kwasowej, drugi nazwę kationu metalu.

11. Podział soli sole kwasów tlenowychkońcówka w nazwie soli –an, np. sól kwasu węglowego to węglan. sole kwasów beztlenowychkońcówka w nazwie soli –ek, np. sól kwasu chlorowodorowego to chlorek.

12. Dysocjacja jonowa soli np. NaCl —> Na+ + Cl- Większość soli pod wpływem wody rozpada się na kationy metali i aniony reszt kwasowych. MxRy—>xMm+ + yRn-

13. Właściwości soli Mają wysoką temperaturę topnienia Rozpuszczalność soli w wodzie jest bardzo zróżnicowana Mają budowę krystaliczną Niektóre sole ulegają rozkładowi pod wpływem światła np. chlorek srebra AgCl Wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny Ulegają rozkładowi termicznemu, np. rozkład węglanu wapnia

14. Podział soli

15. Metody otrzymywania soli • JEST WIELE METOD OTRZYMYWANIA SOLI. MY SKUPIlLIŚMY SIĘ JEDNAK TYLKO NA 10. MIANOWICIE: • METAL + KWAS → SÓL + WODÓR • TLENEK METALU + KWAS → SÓL + WODA • WODOROTLENEK + KWAS → SÓL + WODA • WODOROTLENEK + TLENEK NIEMETALU → SÓL + WODA • METAL + NIEMETAL → SÓL BEZTLENOWA

16. Metody otrzymywania soli cd. • TLENEK NIEMETALU (BEZWODNIK KWASOWY) + TLENEK METALU → SÓL TLENOWA • TLENEK NIEMETALU (BEZWODNIK KWASOWY) + WODOROTLENEK → SÓL TLENOWA + WODA • SÓL 1 + KWAS 1 → SÓL 2 (OSAD) + KWAS 2 • SÓL 1 + WODOROTLENEK 1 → SÓL 2+ WODOROTLENEK 2 (OSAD) • SÓL 1+ SÓL 2 → SÓL 3 (OSAD) + SÓL 4

17. Sole jako minerały • Sole są niezwykle rozpowszechnione w przyrodzie. • Skorupa ziemska składa się z soli i tlenków. Wiele soli stanowi kopaliny, czyli surowce wydobywane z Ziemi metodami górniczymi. Do kopalin należą: • chlorek sodu – sól kamienna, • węglan wapnia CaCO3, główny składnik wapienia i marmuru oraz kredy do tablicy, • saletra chilijska, • saletra indyjska, • saletra wapniowa Ca(NO3)2, • fosforan wapnia Ca3(PO4)2,stanowi główny składnik fosforytów.

18. Przykłady zastosowania niektórych soli • CHLORKI • Nawozy sztuczne • Lekarstwa • Środki konserwujące żywność • WĘGLANY • Materiały budowlane • Środki spulchniające • Proszki do prania • Środki zmiękczające wodę • FOSFORANY(V) • Nawozy sztuczne • Dodatki do żywności • Środki zmiękczające wodę • SIARCZANY(VI) • Materiały budowlane • Kwas siarkowy (VI) • Nawozy sztuczne • Lekarstwa • AZOTANY(V) • Nawozy sztuczne • Lekarstwa • Materiały wybuchowe

19. Wykonaliśmy album przedstawiający zastosowanie soli oraz plakaty

23. Małe podsumowanie

24. Nasze prace

26. Bawiliśmy się w solną loteryjkę KOSTKA DO GRY WYKONANA Z SOLI

27. Byliśmy w kopalni soli !!! • Podróż do wnętrza Ziemi

28. Kopalnia głębinowa, aktualnie eksploatowane poziomy wydobywcze to 600 i 750 m pod powierzchnią ziemi. To obecnie największa działająca kopalnia soli w Polsce. Kopalnia jest udostępniana także zwiedzającym. Czynna jest tu najgłębsza na świecie podziemna trasa turystyczna na poziomie 600 metrów pod ziemią. Najstarsza część kopalni w 2007 r. została wpisana do rejestru zabytków. Charakterystyka kopalni

29. Sól cechsztyńska zalega w rejonie Kłodawy na głębokości ok. 6000 m. Z tej głębokości masy solne zostały wypiętrzone ku powierzchni tak, że przykrywający ją młodszy nakład ma miejscami grubość zaledwie ok. 100 metrów. Złoże kłodawskie ma zróżnicowaną strukturę: oprócz tzw. starszej soli kamiennej białej o zawartości ok. 97,5% NaCl, znajdują się w nim pokłady starszej soli szarej (tzw. soli drogowej) o zawartości ok. 94% NaCl, młodszej soli magnezowo-potasowej o zawartości ok. 8% K2Ooraz najmłodszej unikalnej soli różowej o zawartości ok. 97,5% NaCl powstałej w okresie cechsztyńskim (tj. ponad 200 mln lat wstecz) z odparowania mórz i oceanów.

30. Wielka przygoda zwiedzania kompleksu kopalni rozpoczęła się  od prelekcji n/t historii powstania złóż kłodawskich oraz zastosowania soli.

31. Następnie odbył się zjazd windą z prędkością 6 m/s na poziom 600m pod powierzchnią ziemi. Było to niesamowite przeżycie dla wszystkich uczestników (co było zresztą słychać).

32. Wraz z górnikami – przewodnikami przeszliśmy wyrobiskami korytarzowymi do podziemnej kaplicy św. Kingi - opiekunki górników solnych.

33. Na ścianie kaplicy, na pamiątkowej tablicy, wyryto nazwiska 20 górników, którzy stracili życie pod ziemią.

34. W  trakcie wędrówki  dowiedzieliśmy się o formach występowania soli w przyrodzie , o sposobach  jej wydobywania oraz urządzeniach do tego służących.

35. Mieliśmy możliwość przejścia niewielką częścią z ok. 400 km podziemnych korytarzy i komór.

36. Wędrujemy dalej…

37. Przechodziliśmy przez tamy rozdzielające powietrze do odpowiednich korytarzy.

38. Odwiedziliśmy grotę hrabiego Drakuli.

39. Mieliśmy możliwość zobaczenia maszyn używanych w podziemnym górnictwie solnym i innych osobliwości górnictwa solnego.

40. Podziwialiśmy rzeźby i płaskorzeźby solne.

41. Wycieczkowy szlak przebiega w pokładach unikatowej soli różowej, liczącej ponad 200 mln lat .W Europie taka sól wydobywana jest tylko w Kłodawie.

42. W 2007 r. w kopalni pobito rekord Guinessa w kategorii – najniżej odbywający się koncert muzyczny na świecie. Impreza odbyła się 600 metrów pod ziemią w jednej z ogromnych komór, które są pozostałością po wydobytej soli.

43. Omówiliśmy  różne rodzaje transportu  wykorzystywanego podczas  pracy w kopalni.

44. Mieliśmy okazję utrwalić krystalizację.

45. Podziwialiśmy MINERAŁY KŁODAWSKIE

46. Dyskutowaliśmy o znaczeniu soli dawnej i dziś, poznaliśmy pochodzenie wyrażenia „słona cena”. Nie sposób pominąć też kwestii walorów  uzdrowiskowych kopalni soli , które  ukazali nam przewodnicy.

47. Na koniec, każdy uczestnik wycieczki mógł zabrać ze sobą tyle soli, ile dał radę unieść. Powrót windą na powierzchnię ponownie dostarczył nam niezapomnianych wrażeń i był wspaniałym zakończeniem lekcji o „białym złocie”.

48. Sól wydobywana w Kłodawie znajduje zastosowanie jako sól kuchenna, sól dla przemysłu spożywczego, dla rolnictwa, dla przemysłu chemicznego, w drogownictwie do zimowego utrzymania dróg i in.  

49. Odwiedziliśmy też Ciechocinek… • Poszukiwania soli w Ciechocinku • Warzelnia Soli • Warzelnia Soli wraz z tężniami stanowi wyjątkowy na skalę światową zespół obiektów zabytkowych. Od przeszło 170 lat wytwarzana jest tu sól spożywcza oraz jej pochodne tj. Ciechociński Szlam leczniczy i Ług leczniczy. Mniej więcej połowa budynku to zakład produkcyjny, drugą część zajmuje muzeum.    Wśród eksponatów są m.in. narzędzia do produkcji soli z wód solankowych.

50. Pod tężniami w Ciechocinku Tężnie w Ciechocinku to unikatowa i największa w Europie konstrukcja drewniana do odparowywania wody z solanki.