530 likes | 697 Views
Matteus – Worldwide Bible Instituut Les 1. Samengesteld door R. Patton. Sortoe marki wi abi foe da messias ?. A sa de da siri foe da oema A sa komopo foe da famiri foe Juda A sa de wan profeti leki Mozes A sa de foe da famiri foe David Wan krin wendje sa meki Hem.
E N D
Matteus – Worldwide Bible Instituut Les 1 Samengestelddoor R. Patton
Sortoemarkiwiabi foe damessias? • A sa de dasiri foe daoema • A sakomopo foe dafamiri foe Juda • A sa de wan profetilekiMozes • A sa de foe dafamiri foe David • Wan krinwendjesameki Hem
Dem marki foe damessias • A sageborenaBetlehem • A benkom foe pina (Jes. 53) • Te foe kaba, A saseti Hem kownoekondretapoeherigrontapoe
Jezusbengeborenadajuisti tem • PaxRomanaben de • Boenpasibenmekikaba • Rome bengipikinsofri foe denkiabrareligie • Griekitongoben de na ala presi • Foeroesoemabenabidaseptuagint – daGriekiOwroeTestamenti
SoemabenskrifiMatteus? • Matteus = Levi, manpikin foe Alfaeus • A ben de wan tolnaar • A skrifidisi foe soriJezuslekidaKownoe foe demDjoe • A sorifoeroe foe demDjoegwenti, demcultuur, enz.
Foevangelium & fodoel • Matteus – kownoe foe demDjoe • Markus – dadinari foe Masra • Lukas – volmaaktmansoema • Johannes – daPikin foe Gado
Gadobensorikrindafamiri foe damessias • Famiri foe Abraham – Gen 12:1-3; 18:18; 22:18 • Famiri foe David: 2 Sam. 7:12-16; I Chron. 17:11-14; Ps. 89:3-4, 35-37; Jer. 33:17-26
Wantoesaniabradafamirilijst foe Jezus • Matteus = famiri foe Jozef • Lukas = famiri foe Maria • A ben de wan gwenti foe no potioemanem – so danem foe datata foe Maria benkomna Lukas (Heli) • Ook toe somleisidemkari wan granpikindapikin foe daopanapresi foe dagranpikin foe daopa
Foe san’ede ala toe ben de foe dafamiri foe David • Jozef – bikasi a giJezusdalegaalleti, alwasi a de wan kwekipikin, alwasi a benerkendafrantwoortoe foe hem • Maria – bikasi hem komopo foe dabroedoe foe David ook toe
Jozef & Maria benpramisi • Pramisi de wan seriousoesanigidemDjoe. • Wan presenti de gidabruid, en trawangidemfamiri • Dem go nalanti en abilantipapieraskrifi. Soemaloekoenademlekidem de man nangafrow
Pramisi… • Joe kanbrokodapramisiefoe wan didonnangatrasoema = soetadoe • Joe kanbrokodapramisiefoeexpresi wan benkoridatrawan • Vaak 10-12 moenpasafosidatrow-osopasa
Jozefbenabi wan moeilijkbesroiti • A sabidati Maria zwanger, en a no de datata. Kande Maria bentaigi hem abradaengel • Jozef, wan regtvaardiki man, benkroetoe foe pratisafri – prive… • Ma di a prakseriabradisi, wan engelbenkomna wan dren foe sori hem dawaarheid & a no moesoefrede
Dadren • Dem moesoekari hem Jezus – dasrefilekiJozua, Hoshea, Hosea • Betekenis – Jehova de verloesoe • Danem Emmanuel = Gado de nangawi • So wisinainidadrenfaGadobensoridatiGadosrefisateki skin-fasi
Dabesroiti • Jozefbenteki hem leki hem frowsondroprobleemmoro • Ma a no bendidonnanga hem tebakada tem Jezusbengebore
Dabesroiti foe da Keizer • Herigrontopoemoesoe go bakanadempresi foe dagranavoo foe lanti census • Waarschijnlijkongeveer 7-6 B.C. Membreook toe datiHerodesbenlibi en wisabidati a dedena 4 B.C. • Hem boiArchelausbentekiabra foe 4 B.C. tot 6 A.D.
JezusbengeborenainiBetlehem • A bengebore, potinaini manger • Dem skapoemanbenkisidaboskopoedasrefineti en komloekoe • Na di foe aitidei, dembenbesnijddapikin en kari hem Jezus • Na di foe fotentidei, Maria ben go nadatempel foe krinihemsrefi
Dem koniman • Wi no sabiomeni – ma demtjari 3 presenti • Dem de magi – wibribidatidemben de wan sortoekoniman, ma no kownoe • FoeroeDjoeben de pedembenkomopo, en kandesombenloekoena Daniel 9:25-27 – da tem doro foe damessias
Herodes • A man benkiriomeni foe hem famirikaba foe kibridakownoestoeroegihemsrefi • A karidembigiDjoeleriman en aksidem, en dembentaigi hem datidamessiassageborenaBetlehemJuda • Herodesaksifin’finisortoe tem dem man bensidastari
Kownoekondre foe GadoKownoekondre foe hemel • Dakownoekondre foe Gadokommorofoeroenaini Markus & Lukas, en dakownoekondre foe hemelnainiMatteus • Ala toe kantakiabra a literal political kownoekondretapoegrontapoe. • Dakownoekondre foe hemelnaini hem kibri form namindri foe dafosi & tweedekom foe MasraJezus (Christendom)
Kownoekondre foe hemel • Soms a kantaki foe wan jejekownoekondrepe ala soemabengeboredoroda Santa Jeje • Johannes dadopoemanbentaki foe dakownoekondre foe hemelleki wan letterlijkgrontapoekownoekondre foe danatie
Johannes dadopoeman • Foe komnainidakownoekondre, joemoesoedrailibi – wan kenki foe joeprakseri, joefiri, en joewani • Sondoe = schuldnafesiGadosrefi • Draikomopo foe sondoenangaberouw, en komnaGado • Drailibi, saka-fasi, bekentisondoe, kisiverloesoe
Dadopoe foe Johannes • Dem Djoebendopoe ala soemadisibenwanitronDjoesinsidakaba foe daballingschap (tijd foe Zerubbabel,etc) • Johannes bensoridatidemsoemamoesoeabi wan kenki foe demhatiabasondoe • A benwaarskowdemFariseemannangademSadduceeman foe drailibi
Dadopoe foe Johannes • A bensoridembigiDjoedatiGadobenkanoposoemakomopo foe stontronDjoe – so datidem no moesoebouwtapoedemgeboortelekiDjoe
Johannes soridatikroetoesakomzeker • Daaksi de tapoedemloetoe foe da bon • Wan dopoesa de foe faja • Aleisisaprati foe aleisiboeba en daboebasabron • Dadopoe foe da Santa Jeje = Pinkster • Dadopoe foe faja = dabigikroetoe-dei
Jezusdopoe – presentatielekimessias • Messias de • Profeti • Priester • Kownoe • Profeti – bigileriman
Jezuslekipriester • Aaronicpriester – a mekiofrandidisi de Hemsrefi • Melchizedek priester = a de naini Hem opo-bakanangaglori (a sasorimorofoeroetedamillenium)
Inwijdinglekipriester • Aaronicpriester – • 30 jariowroe • Nanga watranangaolie • Mozesben doe dati – a ben de foe dafamiri foe Levi toe • Johannes bendopoeJezus, en a ben de foe wan priesterfamiri
Jezusdopoe • A ben doe Hem plikti – A bensetiaparti en mekida wet komtroe foe wan priesterdi A bentekidopoe. • So srefi, wisidafoeroe foe da Santa Jejesorihemsrefi, en daprisiri foe da Tata toe – disisoridati A de Gado • Da Santa Jejebentekipresi foe olie, disiben de wan symbool foe hem nomo
Widopoe • No de dadopoe foe Jezus • Ma a soridatiwi de wan nangaJezus en a de wan openbaargetuigi foe dati • A de sosogibribiwan • A no gi pardon nasondoe • A no gilibi foe teego • Ma a de wan plikti foe wigijesi
Jezusnainidawoestijn • Jezusben go direktnainidawoestijnleki wan uitdagingnasatan • Dauitdagingben de foe feniiniwansondoenainiJezuslibi • Didibribentesi hem bepaaldetijd, ma spesroetoebaka 40 deifaste
Dafositesi – mekistontronbrede • Satan bentesiJezus – Efoe no wanitaki foe twijfel, leki liberal theologian saabi. Joe kantaki: Sinsi Joe de • AngrikiriJezus, en fasi no de foe feninjanjan. Gebruikijoekrakti foe mekibrede. Ma datesi de foe Jezuswrokoonafhangelijk foe Hem Tata in plaats foe accepteerdawani foe da Tata
Dafositesi • Jezuspikibaka foe dawoortoe foe Gado (Deut. 8:3) en soridati A saliever tan nainidawani foe Gado en abiangribereleki foe wroko apart foe Gadodorosei foe dawani foe Gado
Di foe toe tesi • Satan – djompo foe dapinti foe datempel; danhemsrefitaki foe Ps. 91:11-12 alwasi a poeroe wan pisi • Jezusbensoridatiwi no moesoetesiGado, bikasidisi no de troebribi. Disi de foe siefoeGado de betrouwbaarefoe no. San wimoesoe doe de foe potivertrouwtapoe Hem woortoe
Di foe drietesi – aanbegi mi… • Satan pramisi foe giJezus ala demkownoekondre foe grontapoe. So srefiwisabidatisatanbenwanisoema foe aanbegi hem lekiGadosinsidabigin (Jes. 14:12-14) A de dagado foe disigrontapoe, ma foe troe, Gado de basiabraalasaniete.
Di foe drietesi • Satan sori wan boro-pasilontoedakruisi. Ma dakruisi de pesatansalasi, en libisoemasafeniverloesoe • Kisi demkownoekondresondro foe pina de da offer foe hem • Jezusbenjagi hem nangadawoortoe foe Gado – aanbegiGadonomo • Jezus no ben doe sondoekwet’kweti
BakadisinainiMatteus • A sorilekiwi go direktna Johannes preiki, ma foeroesanibenpasanamindri • Johannes bengetuigigida Sanhedrin • Dem fosidiscipeldrailibi, en Jezusben go na Kana foe datrow-oso • Jezusbenwrokonaini Judea & Samaria (Jn. 2:1-3:36)
Jezus go naKafarnaum • Johannes dadopoemanbenpreikitrangaagensisondoe, spesroetoeagensiHerodes, disibenteki hem bradafrow – en demfringi hem nadoengroe-oso • JezusbenpreikinainiNazaret, ma dem no benwani, en A froisi go naKafarnaum
Jezusbensoridatidemmoesoedraidemlibi • Draijoelibi – dakownoekondre foe hemel de krosibei • Dapipeldisiben de nainidoengroebensi wan bigileti – Jes. 9:1-2
Jezuskarifo man • Andrew ben de wan discipel foe Johannes dadopoeman, en kandedemtrawanben de discipel toe • A benjere foe drailibi, en kande a bentekidopoekaba • Dem benfenidamessias & verloesoeman
Jezusnadasjoro • Jezusbenpreiki foe Petrusboto, en dandembenkisiomenifisi (Lk. 5:1-12) • Jezusbenkaridemkomna Hem baka foe tronfisiman foe libisoema • Libijoewrokonangajoefamiri en wakana Mi baka….. En demben doe so
JezusnainiGalilea • A bengifoeroeleri (dembenkari Hem leriman 60 foe 90 leisidemkari Hem nem) • A benpreikidaboennjoensoedatidakownoekondredoro • A bengenees & poeroetakroejeje • Damessiasmoesoe doe wondroe-wroko (Jes. 29:18; 35:5-6)
Driedifrentipositieabradabergirede • 1. A de soso foe datoekomst, teJezuskombaka, en disisorifademsoema foe dakownoekondremoesoetjaridemsrefi • 2. A de soso foe tide; frigitidatori foe wan litterlijktijddatiJezussa de kownoetapoegrontapoe
Driedifrentipositieabradabergirede • 3. Dakownoekondrenainidatoekomst de letterlijk & natapoegrontapoe. Ala soemanaini de soemadisibendraidemlibi, bribi en kisidanjoengeboorte. • Ma ook toe demsoemadisimitidemjeje-pliktinownowmoesoetjaridemsrefidasrefifasi; ma a no de foe lasiwan
Foe san’ededabergiredetaki foe tide toe? • Dasituatie now klopnangasom foe demversi, disi no sapasanainida tem foe damillenium: • 1. Moreeldoengroe de tapoegrontapoe, en dembribiwan de daleti foe grontapoe • 2. Dem no lobiKristus, en vervolgoedembribiwan
Foe san’ededabergiredetaki foe tide toe? • 3. Didibri de fri; bribiwanmoesoeloekoeboen foe no fadonnaini hem anoe • 4. Masra no de aanwezig; Hem discipelfaste • 5. Bribiwanmoesoebegi: Joe kownoekondremoesoekom
San blesiwanitaki? • Grontapoetaki foe “happy”, prisiri – disikomopo foe joegrontapoesituatie – gesontoe, famiri, oso, moni, positie, populariteit, enz. • Jezustaki foe troeprisiri “joy” disikomopo foe wirelatienanga Hem, en disi de onafhangelijk foe san wiabidjanagrontapoe
Blesi de foe demsoemananga sari-hati • Sari hati foe san? Lasigoedoe, moni, positie, biginem, gesontoe, enz? • Nono – sari abrademsondoe foe wi. Gadogiwida Santa Jejedisisatroostoewi, ma morofara, A sagiwidatrangadisiwiabifanowdoe foe winidemsondoenainiwilibi
Blesi foe dasaka-fasisoema • Disi de dasoema – praeis – disi no streenangadawani foe Gado, ma a tekidawani foe Gadosondroknoroe • Dem soemasakisigrontapoelekidemerfenis
Blesi foe dasoemadisiangri en drei-watra foe gerechtigheid • Dem wanilibikrinnafesi foe Gado • Dem wanilibikrin en boennafesi foe libisoema • Fademsafoeroe? Nanga da Santa Jeje
Blesi foe dasoemananga sari-hatigitrawan • Dem sidemnowtoenatrawan, en demmekimoeiti foe jepidem • Te wisori sari-hatigitrawan, demsasori sari-hatigiwi toe