VIII Sejmik Szkolnej Kultury Fizycznej WROCŁAW 29-30.10.2012

1. Jerzy Pośpiech Sport powszechny i kwalifikowany w polskiej szkole–status, organizacja , europejskie doświadczenia. VIII Sejmik Szkolnej Kultury Fizycznej WROCŁAW 29-30.10.2012

2. Dr hab. Jerzy Pośpiech profesor nadzwyczajny -kierownik Katedry na Wydziale WF i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej -dyrektor Instytutu Kultury Fizycznej PWSZ w Raciborzu -członek zespołu ekspertów ds. reformy programowej Ministerstwa Edukacji Narodowej -członek EuropeanPhysicalEducationAssociation -wiceprezes Szkolnego Związku Sportowego ds. współpracy międzynarodowej m.in. ISF -red.naczelnyJournal of PhysicalEducation& Health -SocialPerspective/ http://jpe-health.pwsz.raciborz.edu.pl/

3. W 1925 roku Georges Herbert, największy autorytet francuskiego wychowania fizycznego we Francji, wydał broszurę zatytułowaną „Sport kontra wychowanie fizyczne”. Podzielając powszechnie aprobowaną opinię stwierdził, że sport wiążąc się zawsze z pieniędzmi jest „brudny” i rodzi agresję. Z tych powodów nie może być też dopuszczony do szkół jako środek wychowawczego oddziaływania. Wstecz DALSZE INFORMACJE...

4. 50 lat później Niemcy (zarówno ze wschodu, jak i z zachodu) zmienili nazwę przedmiotu szkolne wychowanie fizyczne na lekcje sportu (Sportunterricht), powierzając ich prowadzenie nauczycielom sportu, kształconym na wydziałach Nauk o Sporcie bądź Pedagogiki Sportu. To samo uczynili później Szwedzi (Sport and health) i Holendrzy (Teaching movement and sport). Zaś francuscy uczniowie pobierają dzisiaj lekcje wychowania fizycznego i sportu (Physical and sport education) u nauczycieli wychowania fizycznego i sportu.

5. Czy tak bardzo zmieniła się szkoła, czy też tak bardzo zmienił się sport? Czy to (r)ewolucja w obszarze kulturowym nazywanym u nas szkolną kulturą fizyczną? Czy polski model sportu w szkole spełnia standardy zdefiniowane przez Unię Europejską ?

6. Odpowiedź na tak postawione pytania należy rozpocząć od zdefiniowania terminu „sport”. Jak rozumieć terminy użyte w tytule wystąpienia: Sport powszechny Sport kwalifikowany

7. Socjologiczny fenomen XX wieku -„sportyfication of thesociety” - spowodował wewnętrzne zróżnicowanie sportu, charakteryzujące się dwoma jego przeciwstawnymi tendencjami: -„sportyfikacją sportu” -„desportyzacją sportu”

8. „Sportyfikacja” podkreśla silny trend do maksymalizacji osiągnięć (wyników) sportowych, zainicjowany przez „zimną wojnę” i konfrontację dwóch systemów politycznych; po upadku komunizmu podtrzymywany przez komercjalizację i „mediatyzację” sportu. „Desportyzacja” – to upowszechnienie „sportu dla każdego”, które obniżyło progi wymagań uczestnictwa w sporcie. Przyjemność, zabawa, bycie w grupie, zdrowie, samorealizacja, sprawność, radość, przygoda, dobry wygląd, to powody dla których ludzie uprawiają sport. Jednorodny dotychczas sport przekształcił się w odrębne podsystemy kultury ruchu.

9. 1. Sport elit 2. Sport klubowy 3. Sport rekreacyjny 4. Fitness sport 5. Sport przygodowy 6. Sport radosny 7. Sport kosmetyczny (B.Crum,1993) Każdy z nich posiada wewnętrzne regulaminy, sieć sklepów i agencji, oferujących specjalistyczny sprzęt i usługi.

10. Sport powszechny- dostępny dla każdego dzięki „desportyzacji sportu”(inclusion). Sport kwalifikowany- dla uzdolnionych ruchowo z silną motywacją do maksymalizacji wyników uzyskiwanych drogą ciągłej eliminacji (exclusion). „Sportyfikacja sportu” Funkcje szkoły: egalitarna : szkoły masowe-sport powszechny elitarna: szkoły sportowe- sport kwalifikowany Szkoły sportowe-szkoły muzyczne-licea plastyczne Kryteria oceny pracy szkół i nauczycieli muszą być kompatybilne z funkcjami szkół.

11. Regulacje unijne Traktat Lizboński: Aktywność fizyczna Sport

12. KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICHBruksela, dnia 11.7.2007 r.COM(2007) 391 wersja ostatecznaBIAŁA KSIĘGA NA TEMAT SPORTU Sport oznacza wszelkie formy aktywności fizycznej, które poprzez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane, stawiają sobie za cel wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach.

13. Sport pobudza istotne wartości, takie jak : -duch zespołowy, solidarność, tolerancja oraz zasada fair play - przyczyniając się do indywidualnego rozwoju i samorealizacji. -Propaguje aktywny udział obywateli europejskich w życiu społecznym i przez to pomaga rozwinąć aktywną postawę obywatelską.

14. Sport napotyka również na nowe zagrożenia i wyzwania, które pojawiły się w społeczeństwie europejskim, takie : -jak naciski komercyjne, -wykorzystywanie młodych zawodników, • doping, • rasizm, • korupcja • pranie brudnych pieniędzy.

15. Ustawa o sporcieDz.U. z 2010 nr 127 poz. 857 Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa zasady uprawiania i organizowania sportu. Art. 2. 1. Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. 2. Sport wraz z wychowaniem fizycznym i rehabilitacją ruchową składają się na kulturę fizyczną.

16. Art. 4. 1. Szczególnym rodzajem klubu sportowego jest uczniowski klub sportowy. 2.  Uczniowski klub sportowy działa na zasadach przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. — Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z 2003 r. Nr 96, poz. 874, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 oraz z 2007 r. Nr 112, poz. 766), z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji. 3.  Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. 4. Uczniowski klub sportowy podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji następuje w drodze decyzji.

17. W zreformowanej podstawie programowej „sport „ jest treścią dwóch bloków tematycznych oraz jedną z czterech form zajęć do wyboru przez uczniów (fakultatywnych)

18. Nowa podstawa programowa Co nowego w sprawie jakości WF? III ETAP IV ETAP II ETAP I ETAP 2 GODZ.LEKCYJNE 3 GODZ. LEKCYJNE 2 GODZ.LEKCYJNE 18 lat 6 lat 1 GODZ. LEKC. 2 GODZ. FAKULT. 2 GODZ.FAKULT. 2 GODZ. FAKULT. Wymagania szczegółowe w zakresie: diagnoza sprawności fizycznej diagnozaspraw. i aktywności fiz. oraz rozwoju fiz. diagnozasprawności i aktywności fiz. diagnoza sprawności fiz. i rozwoju fiz. trening zdrowotny trening zdrowotny trening zdrowotny trening zdrowotny sporty całego życia i wypoczynku sporty całego życia i wypoczynku sporty całego życia i wypoczynku sporty całego życia i wypoczynku i wypoczynku i wypoczynku a i wypocz bezpieczna aktywność fiz. i higiena osobista bezpieczna aktywność fiz. i higiena osobista higieny osobistej bezpieczeństwa i higieny osobistej bezpieczna aktywność fiz. i higiena osobista sport sport sport taniec edukacja zdrowotna taniec edukacja zdrowotna

19. III ETAP IV ETAP II ETAP I ETAP 2 GODZ.LEKCYJNE 3 GODZ. LEKCYJNE 2 GODZ.LEKCYJNE 18 lat 6 lat 1 GODZ. LEKC. 2 GODZ. FAKULT. 2 GODZ.FAKULT. 2 GODZ. FAKULT. Różne oferty dla różnych uczniów: Nowa podstawa programowa Co nowego w sprawie obligatoryjności WF? profil sportowy profil sportowy profil sportowy Profil sprawnościowo-zdrowotny Profil sprawnościowo-zdrowotny Profil sprawnościowo-zdrowotny profil taneczny profil taneczny profil taneczny aktywna turystyka aktywna turystyka aktywna turystyka 4-5.12.08r. Tomasz Frołowicz

21. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego Na podstawie art. 13a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm. 2) ) zarządza się, co następuje: § 1. 1. Obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego dla uczniów klas IV—VI szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych są realizowane w formie: 1) zajęć klasowo-lekcyjnych; 2) zajęć do wyboru przez uczniów: - zajęć sportowych, -zajęć sprawnościowo-zdrowotnych, -zajęć tanecznych, -aktywnej turystyki.

22. Statut International Schoool Sport Federation określa tożsamość sportu szkolnego jako wszelką aktywność organizowaną i akceptowaną przez władze szkolne, służącą: fizycznemu, intelektualnemu, moralnemu, społecznemu i kulturalnemu rozwojowi wszystkich uczniów.

23. Stegeman, Janssens wyróżniają cele : swoiste (sport-related goals) -sport jako cel. cele pozasportowe (goals beyond sport)- sport jako środek . (Stegeman, Janssens 2004, (Steenbergen, Tamboer 1998). ).

24. Pozasportowe cele uczestnictwa w sporcie: kształtowanie charakteru, rozwój moralny, obywatelski, uzasadniają konieczność włączenia sportu do programów działalności placówek edukacyjnych (Stevenson 1975).

25. Sport w szkole może być środkiem kształtowania tzw. umiejętności życiowych m.in.: -działanie pod presją, -rozwiązywanie problemów, -sprostanie terminom i wyzwaniom, -wytyczanie celów, - komunikowanie się, -radzenie sobie zarówno w sytuacji zwycięstwa jak i porażki, -praca w grupie oraz wewnątrz systemu i czerpanie z tego zysku (Danish i Nellen ,1997) .

26. Organizatorzy sportu szkolnego muszą stale pamiętać zarówno o edukacyjnych wartościach sportu jak również jego możliwych negatywnych wpływach. Z badań wynika, że ludzie (szczególnie mężczyźni), którzy uprawiają sport na najwyższym poziomie mniejszą wagę przykładają do zasady „fair play” (Shields i Bredemeier, 1995). Aksjologiczne rozterki- faul taktyczny a zasada fair play -trener czy nauczyciel?!

27. Ludzie aktywni fizycznie mają lepsze nawyki żywieniowe niż ci nieaktywni. Jednak problem jest bardziej złożony jeżeli chodzi o palenie papierosów, spożywanie alkoholu i stosunek do narkotyków. Twierdzenie, że sport może korzystnie wpływać na inne nawyki związane ze stylem życia musi być rozważane z ostrożnym optymizmem.” (Vuori 1995)

28. Sport jako środek przeciwdziałania narastającej agresji wśród młodych ludzi. Krytycy sportu skupiają się na często towarzyszącym mu zjawisku agresji. Obrońcy przekonują z kolei, że kontrolowana agresja w sporcie powoduje jej społecznie akceptowalne „ujście”. Teoria społecznego uczenia się zakłada, że agresja, jest wyuczonym wzorem reakcji (Coakley, 2002).

29. Dzieci i młodzież mogą nauczyć się uwalniać negatywne uczucia i napięcia w sposób konstruktywny i skorzystać z pozytywnych skutków uprawiania sportu. Mogą pozbyć się niepewności i nabrać więcej odwagi, by radzić sobie z codziennymi sytuacjami życiowymi, ponieważ małe sukcesy w sporcie zwiększają poczucie własnej wartości.

30. Poza funkcją egalitarną ,np. stwarzanie wszystkim uczniom szans w dostępie do edukacji, od szkoły oczekuje się również pełnienia funkcji elitarnej- kształcenia uczniów wybitnie utalentowanych. . Kształcenie młodzieży uzdolnionej sportowo (najczęściej uczniów w wieku 12-18 lat oraz studentów) w wielu państwach UE zostało uznane za ważne zadanie szkoły i państwa, realizowane przez agendy rządowe we współpracy ze związkami sportowymi.

31.  Instytucjonalne łączenie treningu sportowego z nauką szkolną i studiami w szkołach mistrzostwa sportowego uznano w wielu krajach za najlepszy sposób rozwiązania problemów sportowców po zakończeniu kariery zawodniczej.

32. DZIENNIK USTAWRZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJWarszawa, dnia 16 października 2012 r.poz. 1129 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 15 października 2012 r. w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz działania oddziałów sportowych, szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego § 1. 1. Oddziały sportowe mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych dla młodzieży. 2. Szkoła, w której jest prowadzone szkolenie sportowe w jednym lub kilku sportach, w co najmniej dwóch oddziałach sportowych, liczących co najmniej 15 uczniów w oddziale, w co najmniej trzech kolejnych klasach szkoły danego typu, jest szkołą sportową.

33. § 10. Uczniów niekwalifikujących się do dalszego szkolenia sportowego, na podstawie opinii trenera lub instruktora prowadzącego zajęcia sportowe i opinii lekarza, przenosi się od nowego roku szkolnego lub nowego semestru do oddziału działającego na zasadach ogólnych. • § 11. 1. Zadaniem oddziału sportowego, szkoły sportowej oraz szkoły mistrzostwa sportowego jest stworzenie uczniom optymalnych warunków, umożliwiających godzenie zajęć sportowych z innymi zajęciami edukacyjnymi, w szczególności przez:

34. opracowanie tygodniowego planu zajęć tak, aby rozkład innych zajęć edukacyjnych był dostosowany do rozkładu zajęć sportowych; 2) dążenie do maksymalnego opanowania i utrwalenia przez uczniów wiadomości, objętych programem nauczania, na zajęciach edukacyjnych ; 3) umożliwienie uczniom osiągającym bardzo dobre wyniki sportowe i uczestniczącym w zawodach ogólnopolskich lub międzynarodowych realizowania indywidualnego programu lub toku nauki, na podstawie przepisów w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki; 4) organizowanie ferii letnich i zimowych w ciągu całego roku szkolnego, z dostosowaniem ich terminów do terminów zawodów sportowych, przy zachowaniu liczby dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych, określonych w przepisach w sprawie organizacji roku szkolnego.

35. Wnioski: • Nowa podstawa programowa i znowelizowane zarządzenie o dopuszczalnych formach realizacji zajęć wychowania fizycznego stwarzają prawne i programowe warunki dla upowszechnienia sportu w szkole. • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 • października 2012 r. w sprawie warunków tworzenia organizacji oraz działania oddziałów sportowych, szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego tworzy warunki dla rozwoju sportu kwalifikowanego w szkołach. .

36. 3. Szkolny Związek Sportowy jest, a w najbliższej przyszłości w szerszym zakresie niż dotychczas, powinien być strategicznym partnerem szkoły i placówek oświatowo- wychowawczych w zakresie upowszechnienia sportu powszechnego. 4. Polskie Związki Sportowe powinny być partnerem szkół mistrzostwa sportowego w przygotowaniu uczniów uzdolnionych ruchowo do współzawodnictwa na poziomie olimpijskim

37. Dziękuję za uwagę