YEDİNCİ HAFTA

1. YEDİNCİ HAFTA BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER-DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER

2. HEDEFLER • İdari işlemlerin hukuka aykırılığının müeyyidelerini öğrenecek. • İdari işlemlerin ne zaman yürürlüğe gireceğini öğrenecek. • İdari kararların nasıl icra edileceğini öğrenecek • İdari işlemlerin hangi hallerde sona ereceğini öğrenecek. • İdarenin düzenleyici işlemlerini öğrenecek.

3. Bu Hafta Neler Var? • I) İdari İşlemin Hukuka Aykırılığının Müeyyideleri: İptal ve Yokluk • A) İptal • B) Yokluk • 1) Maddi Yokluk • 2) Yok Hükmünde Sayma • II) İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi • Düzenleyici İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi • Bireysel İdari İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi • İdari İşlemlerin Geriye Yürümezliği İlkesi • III) İdari Kararların İcrası • Gönüllü İcra • İdari Kararların Adli Makamlarca İcrası • İdari Kararların İdare Tarafından İcrası • IV) İdari İşlemlerin Sona Ermesi • İdarenin İradesi Dışındaki sebepler • İptal • Sürenin Dolması • Belirli Bir Şarta Bağlanmış işlemler • Fiili Nedenler • İdarenin İradesine Bağlı Sebepler • İlga • Geri alma • V) Düzenleyici İşlemler • A) Kanun Hükmünde Kararname • 1) Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri • 2) Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri • B) Tüzükler • C) Yönetmelikler • D) İdarenin Diğer Düzenleyici İşlemleri İçindekiler İçindekiler

4. İDARİ İŞLEMLERİN HUKUKA AYKIRILIĞININ MÜEYYİDELERİ • 1) İPTAL Basit hukuka aykırılık durumunda ortaya çıkar. • 2) YOKLUK ağır hukuka aykırılık halinde ortaya çıkar. • - Maddi Yokluk • -Yok Hükmünde Sayma

5. İPTAL • Hukuka aykırı olan bir idari işlemin geçersizliğinin bir mahkeme tarafından tespit ve ilan edilmesine iptal, bu amaçla açılan davaya iptal davası denir. İptal edile işlem ise, alındığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.

6. YOKLUK • Maddi Yokluk: Ya iradenin açıklanmamış olması ya da açıklanmış olmakla birlikte bu iradenin idareye ait olmaması durumunda. • Yok Hükmünde Sayma: Bu tür işlemler aslında yok değil, madden vardır. Ancak taşıdıkları çok ağır sakatlık nedeniyle yok hükmündedir. Yok hükmünde sayılan işlemler • 1) Fonksiyon gaspıyla sakatlanan işlemler • 2) Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzüyle Sakat İşlemler • 3) Fiili Yol Oluşturan İşlemler: İdarenin kamu özgürlüklerine mülkiyet hakkına hukuka aykırı olarak açık ve ağır şekilde müdehale etmesi. • 4) Kanunla öngörülmüş yok hükmünde sayma hali

7. İPTAL İLE YOK HÜKMÜNDE SAYMA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR • 1) Yok hükmünde olan işlemlerde dava süresi yoktur. • 2) Yok hükmünde olan işlemler kazanılmış hak yaratmaz. Bu işlemler her zaman geri alınabilir. • 3) Yok hükmünde olan işlemlerde idari yargıda da adli yagıda dava açılabilir.

8. İDARİ İŞLEMLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ • İdari işlemler ne zaman ve nasıl yürürlüğe girer? • Düzenleyici İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi (Yayın): • Bireysel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi: • 1) İlgilisinin lehine olan idari işlemlerin yürürlüğe girmesi • 2) İlgilisinin aleyhine olan işlemlerin yürürlüğe girmesi

9. İdari İşlemlerin Geriye Yürümezliği İlkesi • İster bireysel olsun, ister düzenleyici nitelikte olsun, idari işlemler kural olarak tesis edildikleri tarihten geriye yönelik olarak hüküm ve sonuç doğuramaz. İdare ancak geleceğe yönelik işlem yapabilir.

10. İDARİ KARARLARIN İCRASI • Bir idari işlemin hukuk aleminde doğmuş olan sonuçlarının maddi aleme aktarılmasına denir. • 1) İdari Kararların Muhatapları Tarafından Kendiliğinden İcrası • 2) İdari kararların adli makamlar tarafından icrası • 3) İdari Kararların İdare Tarafından İcrası (Re’sen İcra): • Cebir olmadan • Cebir yoluyla:

11. Cebir, kanunla öngörülmüş olmalıdır. • Kullanılan cebir anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen sebeplere dayanmalıdır. • Kullanılan cebir ölçülü olmalıdır. • Kullanılan cebir, demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmamalıdır. • Kullanılan cebir hakkın özüne dokunmamalıdır.

12. İdari İşlemlerin sona ermesi • A) İdarenin iradesi dışındaki sebepler: • 1) İptal: Mahkeme kararıyla, kararın alındığı tarihten itibaren bütün hüküm ve sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasıdır. • 2) Sürenin dolması: • 3) İnfisahi şartın (Bozucu şart) gerçekleşmesi: Hükümleri yürüyen bir idari işlemin, belirli bir şartın gerçekleşmesi durumunda ortadan kalkması • 4) Maddi sebepler: idari işlemin konusunun ortadan kalkması veya muhatabı olan kişinin ölmesi idari işlemin hüküm ve sonuçlarını ortadan kaldırır.

13. İdari işlemlerin sona ermesi • B) İdarenin İradesine Bağlı Olan Sebepler • 1) İlga: İdari işlemin yine idarenin alacağı bir kararla geleceğe yönelik olarak yürürlükten kaldırılması. İlga etme yetkilerin paralelliği ilkesi geçerlidir. • Hangi işlemler ilga edilebilir? • Düzenleyici işlemler • Bireysel işlemler: hak yaratıcı nitelikte ve hukuka uygun ise ilga edilemez. Hukuka aykırı ise geri alma koşulu ile ilga edilebilir.

14. Geri Alma: Bir idari işlemin yine idarenin yapacağı bir işlemle geçmişe etkili olarak yürürlükten kaldırılmasıdır. Geri alınan işlemler alındığı tarihten itibaren bütün hüküm ve sonuçlarıyla hukuk aleminden silinir. • Tüm işlemler geri alınabilir mi? • Düzenleyici işlemler: Hukuka uygun ise geri alınamaz. Hukuka aykırı işlemler ise dava açma süresi içinde geri alınabilir. • Bireysel işlemler: Hukuka uygun olanlar geri alınamaz (hak yaratıcı ise). • Hukuka aykırı ise, hak yaratıcı olmayanlar her zaman geri alınabilir. Hak yaratıcı ise dava açma süresi içinde geri alınabilir.

15. Düzenleyici İşlemler • Genel ve kişilik dışı nitelikte olan tek yanlı idari işlemlere denir. • İki ayırdedici özelliği bulunmaktadır: • 1) Genel nitelikte olması • 2) Kişilik dışı olmasıdır.

16. Kanun Hükmünde Kararnameler • Tanım: Bakanlar Kurulunun yasama organından veya anayasadan doğrudan doğruya aldığı sınırlı bir yetkiye dayanarak yaptığı, daha sonra yasama organının denetimine tabi olan ve normlar hiyerarşisinde kanun düzeyinde yer alan düzenleyici işlemlerdir. • Çeşitleri: Olağan dönem kanun hükmünde kararnameleri-olağanüstü hal ve sıkıyönetim kanun hükmünde kararnameleri

17. Olağan Dönem Kanun Hükmümde Kararnameleri Yetki Unsuru: Anayasaya göre KHK çıkarma yetkisi Bakanlar Kurulunu’na aittir. • Yetki Kanununa ihtiyaç vardır. Konu Unsuru: Anayasanın 91. maddesine göre, «sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar ve ödevleri ile dördüncü bölümünde yer alan siyasal haklar ve ödevler kanun hükmünde kararname ile düzenlenemez.

18. Usul Unsuru: • Resmi gazetede yayım ve yürürlüğe girmek, KHK cumhurbaşkanı imzaladıktan sonra Resmi gazetede yayımlanmak üzere başbakanlığa gönderilir. KHK Resmi Gazetede yayımlanır. • TBMM’nin onayına sunma, KHK Resmi gazetede yayımlandıkları gün onay için TBMM’ye sunulur (Yürürlüğe girmeleri için TBMM’nin onayı şart değildir). TBMM bunu öncelikle ve ivedilikle görüşmelidir. Bu süre içinde KHK yürürlükte kalır. Eğer TBMM kanun hükmünde, ret kararının resmi gazetede yayınlandığı tarihte yürürlükten kalkar. • Denetim: Anayasaya şekil ve esas bakımdan uygunluğunun denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.

19. TBMM Yetki Kanunu çıkarır. Yetki Kanununa dayanılarak, Bakanlar Kurulunca hazırlanan KHK, başbakan ve tüm bakanlarca imzalanır. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanır. Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girer. Resmi Gazetede yayınlandığı gün onay için TBMM’ye gönderilir. TBMM, belirli bir süre sınırı olmadan bu KHK’yi görüşür. TBMM bu KHK’yi reddedebilir, onaylayabilir, değiştirerek onaylayabilir.

20. Sıkıyönetim ve Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri • Yetki: Yetkili makam, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruludur. • Yetki kanununa ihtiyaç bulunmamaktadır. • Sebep: Ülkede daha önceden olağan üstü hal veya sıkıyönetim ilan edilmiş olması gerekmektedir. • Şekil: Olağan dönemdekilerle aynı şekil şartına sahiptir. Cumhurbaşkanı, başbakan ve tüm bakanların imzası olmalı, Resmi Gazetede yayımlanmalıdır.

21. Süre: Olağanüstü hal ve sıkıyönetim süresince • Yer: Yer bakımdan bir sınırlama yoktur. Ülkenin tümünde olağanüstü hal ve sıkı yönetim ilan edilmiş ise her yerde uygulanabilir. Ancak belirli bölgede ilan edilmiş ise sadece bu bölgede uygulanabilir. • Denetim: Yargı yolu kapatılmıştır.

22. TÜZÜKLER • Bir kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay’ın incelemesinden geçirilmek şartıyla BK tarafından çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır. • Yetki: Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır. • Sebep: Sebebi bir kanundur. Kanuna dayanmadan tüzük çıkarılamaz. • Konu: Kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek

23. Usul: Anayasa göre tüzüklerin Danıştay’ın incelemesinden geçirilmesi gerekir. Danıştay’ın verdiği karar istişari niteliktedir. • Şekil: Başbakan ve tüm bakanlar tarafından imzalanması gerekir. Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen tüzükler Cumhurbaşkanı imzalar ve Resmi Gazetede yayımlanır. • Yargısal Denetim: Danıştay’ın denetimine tabidir.

24. YÖNETMELİKLER • Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kurallarıdır. • Yetki: Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri. Bakanlar Kurulu da yönetmelik çıkarabilir. • Konu: Görev alanını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak.

25. Sebep: Bir kanun veya tüzük • Usul: Bütün yönetmelikler için geçerli bir usul şartı yoktur. • Şekil: Yönetmelik metni ,yönetmelik çıkarmaya yetkili makam tarafından imzalanır. Bakanlar Kurulu’nun yönetmeliklerinin Cumhurbaşkanı tarafından da imzalanması gerekir. • Her yönetmeliğin Resmi Gazetede yayımlanma şartı yoktur. Hangi yönetmeliğin Resmi Gazetede yayımlanacağı kanunla tespit edilir. • Denetim: Ülke çapında uygulanacak olan yönetmeliklerin yargısal denetimini Danıştay, belirli bir yörede uygulanacak yönetmeliklerin denetimini idare mahkemeleri yapar.

26. ADSIZ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER • Anayasada öngörülmüş düzenleyici işlemler KHK, Tüzük ve Yönetmeliklerdir. Ancak bunların dışında, kararname, karar, tebliğ, sirküler, genelge, ilke kararları, esaslar, yönerge, talimat, statü, genel emir, tenbihname, genel tenbih, ilan, duyuru, vb. çeşitli adlarla genel, soyut, objektif hukuk kuralları koyduğu görülür. • İdare adsız düzenleyici işlem yapabilir. Önemli olan idarenin bu işlemlerinin kanuna aykırı olmaması ve kanuna dayanmasıdır. • Adsız düzenleyici işlemler, yönetmeliklerin hukuki rejimine tabidir.