OMURGALILAR LAB. 12. HAFTA KUŞLAR

1. OMURGALILAR LAB. 12. HAFTA KUŞLAR

2. 1. Larus ridibundus (küçük martı)

3. TANIMI • Orta boy bir martıdır. Beyaz dış el teleklerinin gri kanadının yanında parlamasıyla ince gagalı dışındaki martılardan ayrılır. Yazın bulunan koyu kahverengi başlığı, kışın beyazlaşarak kulak örtülerinde siyah bir benek ve gözden tepesine, kulak örtüsünden ensesine doğru iki silik şeride dönüşür. • Sene boyunca üstü ve kanat örtü tüyleri kurşuni gri, karnı ve el uçma tüyleri beyaz, uçları siyahtır. • Gaga dibi ve ayaklar kırmızımsı gaga ucu siyahtır. Gençleri bambaşka bir kılıktadır. Sırtı ve kanat üstünde kahverengi lekeler ve kuyruk ucunda siyah bir bant bulunur. İlk kışta sırtı griye dönüşür. İlk yazda başlığı tam gelişmez, buna rağmen üreyebilir. Gagası ve ayakları sarı ten rengi olup gaganın ucunda siyah ufak bir bölüm vardır. Erişkinin el teleği deseni bulunur. Biraz daha küçük olması, görece kısa gagası, koyu gaga ucu, kısa boynu, ince göğsü, herzaman koyu renkli gözü ve başındaki belirgin desenlerle aynı yaştaki ince gagalı martıdan ayrılır. • Kış mevsiminde kafasındaki tüylerin siyahlığına dikkatli bakmalı ve isli gibi takkeli küçük martı ile siyah göz çevresi maskesiyle Akdeniz martısından ayırt edilmelidir .

4. HABİTATI • Geniş yaşama alanları arasında iç sular, göl, deniz kıyıları, bataklıklar ve çeltik tarlaları gibi sulak alanlar vardır. • YAYILIŞI • Ülkemizde yerli bir kuş olup tüm sulak alanlarda ve deniz kıyılarında görülebilir • BESLENME • Balıklar, kurbağa ve fareler, sulak alanlardaki kurtlar ve böceklerle beslenirler. Çöplükleri de sıkça ziyaret ederler. Uçuşta sineklerle de beslenirler.

5. Larus ridibundus (Küçük martı)

7. 2. Streptopelia senegalensis (Küçük kumru)

8. Tanımı • Kumrudan daha küçük ve koyu renklidir. Üstü siyah benekli, bakır renkli gerdanı vardır. Dişiler biraz daha ufak ve daha soluk renklidir. • Boy 23-26 cm. Üst tarafı pas kızılı-kahverengi ve koyu; kanat lekesi maviye çalan kurşuni koyu renkli, kanat uçları siyah, başı pembemsi, pas kızılı olan göğüs kuşağı siyah beneklidir. Kuyruğu koyu, altı siyah ve ucu enine geniş beyaz bantlı; orta tüyleri grimsi-siyah; dış kuyruk tüyleri uca doğru beyazımsıdır. • Yayılışı • Kumru gibi stilacı bir kuştur. Gerek Avrupa'da gerekse ülkemizde yaşam alanlarını yıldan yıla genişletmektedir. Öyle ki, geçmiş yıllardaki yayılım haritalarında görülmediği bölgelerde görülebilmektedir. • Beslenme • Ot, tohumlar, tahıl, diğer bitkiler ve küçük böcekleri yerler.

11. Sylvia cantillans (Bıyıklı Ötleğen)

12. Tanımı • Erişkin erkek, mavimsi kafasıyla kestane kırmızısı altını ayıran beyaz bıyığı sayesinde tanınır. Üreme dışı giysisinde bu kadar belirgin olmayan hatlara rağmen hala beyaz bıyığının boğazından daha parlak olduğu farkedilebilir. • Genel görünümü küçük, ince ama daha soluk bir ak gerdanlı ötleğene benzer. Kanatları kızıldan çok düz kahvedir. Ensede ve kafada yer yer gri gölgeler göze çarpar. Böğürlerinde, beyaz karnıyla kontrast yapan turuncumsu renk gözlenir. Dişinin üstü gri-kahve, altı kirli beyazdır. • Habitatı • Akdeniz havzasında kuru ve ılıman iklimde, deniz seviyesinden Fasta 2000 m.ye kadar yükseltilerde ürer. Güneşli, yoğun çalılıklı arazilerde ve meşeliklerde ürer. • Yayılışı • Üç alttürü vardır: • S. c. cantillans İberyadan itibaren doğuda İtalya, Sicilya ve Sardunya adası dahil Güney Avrupa • S. c. inornata Kuzey-Batı Afrika • S. c. abistriata Güney-Batı Slovenyadan itibaren doğuda Türkiyeye kadar

13. Beslenme • Esas olarak böcekler ve onların larvalarıyla beslenir. Yazın sonu ve sonbaharda meyve de yerler. Çalılıklarda, bazan da zeytin, meşe gibi ağaçlarda beslenirler. • Göçü • S.c.cantillans ve s.c.albistriata tamamen göçmendir. Kuzey Afrika alttürü kısmen güneye göçer. Tüm popülasyon Afrikada, esas olarak Sahranın güney kıyısında kışlar. • Göç sırasında Türkiyenin batı yarısında seyrek olarak gözlenir. Ankara'dan 2 göç kaydı vardır.

16. Sturnus vulgaris (Sığırcık)

17. Tanımı • Rengi çok koyu, gagası sivri, kafası düz, gövdesi kalın, kuyruğu kısadır, paytak paytak koşar. • Kanatları uçuşta üçgen şeklinde ve sivri uçludur; sürüler uzaktan koyu füme renginde bir böcek sürüsü gibi gözükür. • Erişkini siyahımsıdır, yaz giysisinde parlak yeşil ve mordur, gagası sarı, bacakları turuncudur. • Kış giysisinde ‘V’ şekilli soluk telek uçları ile her tarafı beneklidir, bu benekler genellikle beyazımsı yüzü ve gıdısı ile birleşir; • gövdesinin alt tarafındaki benekler koyu ve yuvarlak, kuyruk altı pul desenlidir. • Kanat teleklerinin kenarları parlak kızıl-kirli sarıdır. • Genci kurşunî-kahverengidir, maskesi koyu renk, gagası koyu renk ve sivridir; • bazen ala sığırcıktan daha açık renkli varyantları görülebilir, ama bunlarda gövde / kanat / kuyruk sokumu arasındaki kontrast azdır. • Yurdumuzda görülen âdi sığırcık (S. vulgaris ) 21 cm dir . • Siyah tüyleri erguvan ve yeşil parıltılıdır. Uzun ve sivri kanatlarıyla iyi uçar • Boy: 21,5 cm

18. Habitatı • Seyrek ormanlar, seyrek ağaçlı açık araziler, tarım arazileri, zeytin bahçeleri, parklar, meyve bahçeleri, çiftlikler ve şehir merkezlerinde görülürler. Üreme dönemleri dışında tarlalar, çayırlar ve sulak alanlarda görülür. • Yayılışı • Türkiye, Orta ve Kuzey Avrupa' da, Hazar gölünün batısında Yılın her dönemi, • Ortadoğu, Yunanistan' nın güneyi ile batı Avrupa ve Afrika' nın kuzeybatısında kış dönemlerinde, • Doğu Avrupa ve Norveç, İsveç, Finlandiya, Rusya, Danimarka gibi ülkeler ile Asyanın kuzeybatısında yaz mevsiminde görülürler. • Beslenme • Solucan, tırtıl, kurtlar ve böcekler ile, zeytin ve meyveler başlıca besinleridir. • Çekirgeyle beslenenlerin dışında çoğu meyvelere ziyan yaptıklarından çiftçiler tarafından sevilmez. • Böcek, salyangoz, tahıl ve meyve yer. Solucan bulmak için gagalarıyla toprakta, delikler açar. • Geniş bir gıda yelpazesine sahip olan sığırcığın yediği böcekler arasında ; • Coleopterlerden : Scarabaeidae ; Hymenopterlerden : Tenthredinide; • Lepidopterlerden : lymantria ve Tortricidae

21. Dendrocopos major (Orman ağaçkakanı)

22. Tanımı • Alacalı ağaçkakanlar arasında ençok görülen türdür. • Eski kaynaklarda Orman Alaca Ağaçkakanı olarak da geçmektedir. • Uçuşta düz bir doğrultuda dalgalar çizer. • Tanımlanmasında doygun kırmızı arka kısmından belli bir sınırla ayrılan beyaz karnı ve iki büyük oval omuz çizgisi ayırt edicidir. • Erkeklerde tepe kısmının arkasında kırmızı bir bölge bulunur, dişilerde bu yoktur. • Habitatı • İbreli ormanlar başta olmak üzere her türlü ormanlık alanlar, park ve bahçeler, kavaklıklar gibi tüm ağaçlık alanlarda görülebilir. Mecbur kaldığında yapay kuş yuvaları ve tüneklere gelebilir. • Yayılışı • Tüm Avrupa'da ve Asya'nın Batı kısımlarında, ayrıca Kuzeydoğu Afrika'da görülebilir. • Beslenme • Böcekler, kozalaklı ağaçların tohumları, bazen kuş yumurtaları ve yumurtadan yeni çıkmış yavru kuşlarla beslenir.

25. Dendrocopos minor (Küçük ağaçkakan)

26. Tanımı • Ülkemizdeki en küçük ağaçkakandır. Serçe boyutlarındadır. Bu hali ile tanınması kolaydır. Kanatlarında alaca ağaçkakanlar gibi beyaz leke olmaz. Enine beyaz çizgilenme gösterir. Erkeklerin tepesi alınıda uzanır şekilde kırmızı renklidir. Dişilerde bu bölge beyaz renktedir. Alttürleşmeleri vardır. İskandinavyadan Urallara kadar olan bölgede minör alttürü vardır. En büyük alttürdür. hortorum Avrupa genelinde yaygın alttürdür. buturlini İberya Akdeniz kuşağı ve Balkanlara kadar olan bölgede vardır. Yunanistan ve Ülkemizde danfordi alttürü vardır. Bu alttür en kısa kuyruk ve kanatlıdır. Daha koyu renklidir. Kulakarkası çizgi ense ile birleşebilir. Britanyada ise comminutus alttürü vardır. • Habitatı • Yaprak döken ormanlar, akarsu vadileri meyvelik ve bağlar yaşam ve üreme alanlarıdır. • Yayılışı • Tipik bir paleartktik kuştur. Britanya adalarından Japonya ve Kore'ye kadar yayılmıştır. Güneyde ise Tunus, Cezayir, Irak, İran Kırgızistan'a kadar yayılımı vardır. Çoğu Akdeniz adasında bulunmaz. • Beslenme • Ağaçlardaki böcekleri, larvaları, örümcekleri yer. Kışın bitkisel gıdada alır özellikle tohumlar ve yabani meyveler.

29. Sitta europaea (Sıvacı)

30. Tanımı • Üst tarafı mavimsi gri, alt tarafı alttürüne göre çeşitli renklerdedir; çoğunlukla kirli kahverengi veya açık kahverengidir. • Boğazı daha açık renkli; böğrü, arkası ve kuyruk altı örtüleri kızıl kahverengidir. • Kuyruk altı beyaz beneklidir. • Siyah kaşı belirgin, nispeten dar ancak uzundur. • Kuyruk telekleri ortadakilerin dışında siyahtır, beyaz kuyruk köşeleri uçarken seçilebilir. • 14 cm uzunluğundadır fakat tıknaz yapısı ve koca kafasıyla daha iri görünür. • Başının tepesi,sırtı,kanatları ve kuyruğu gridir. • Gaga kenarından başlayan kalınca bir siyah şerit gözünün üzerinden geçerek başının arkasına kadar uzanır. • Gerdan ve göğüs beyaz karnı soluk taba rengidir. • Düz ve sivri olan gagası büyükçe olup uzunluğu 2 cm. 'yi bulur.. • Boynu boyunsuz görünecek kadar kısadır..

31. Habitatı • Karışık ormanlarda , park ve büyük bahçelerde de görülebilir. Ağaçlara bağımlıdır. Ağaçların gövdelerinde gezinir, bir ağaçtan ötekine kısa mesafe uçuşlar gerçekleştirebilir. • Yayılışı • Asya nın büyük bir bölümü , Avrupa nın tamamı (İskandinavya da dahil) ve Ortadoğu' da Türkiye , İran ve Suriye. • Beslenme • Yazın genellikle böceklerle kışın ise tohumlarla beslenirler. • Avlarını çoğunlukla yerde yakalarlar ama dalda ve hatta havada bile avlandıkları görülebilir. • Ağaç kabuklarında bulduğu örümcek ve böceklerle beslenir. • Kışın tohumlarla beslenir.

35. Tanımı • Üst tarafı zeytin yeşili-kahverengi, alt tarafı kirli sarı, yüzü ve kolyesi kırmızımsı-turuncudur; gittikçe açılır. • Gerdanının yanları değişken şekilde mavi-gridir. • Gözleri belirgin şekilde koyu renklidir. • Genci ilk başlarda kırmızıdan yoksundur; koyu kahverengi üzerine kirli sarı beneklidir. • Habitatı • Ormanlarda, ağaçlıklarda ve bahçelerde yaşarlar. • Yayılışı • Avrupa'nın kuzeyinde üreyen kızılgerdan kışı Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da geçirirler. Kızılgerdan başta Karadeniz ve Marmara bölgeleri olmak üzere Türkiye'nin orta ve kuzey kesimlerinde uygun yaşama ortamı olan yerlerde ürer. • Kışın Türkiye'nin güneyinde de görülür. • Beslenme • Böcekler, kurtlar ve öbür omurgasızlarla beslenir

38. Turdus philomelos (Öter Ardıç)

39. Tanımı • Ökse ardıcına ve Karatavuğa nazaran daha ufaktır ve daha yere eğik durur. • Kuyruk ve kanat tüyleri koyu kahve rengi, boğazı ve sarıya çalan beyaz göğsündeki benekler temiz, düzgün ve ok ucu veya ters kalp şeklindedir. • Göz ve gaga arası krem rengi, göz arkası ve çenede koyu renk çizgi vardır. Gaga ve ayaklar sarı kahverengidir. Dişi ve erkekler eş görünümdedirler, gençlerinin sırtı açık benekli olur. • Habitatı • Yaprak döken çeşitli ağaçların bulunduğu ormanlar, parklar ve yoğun bitki örtüsü olan bahçeler. • Makiliklerin bulunduğu alanlar. • Yayılışı • Memleketimizde genelde Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yerli, • Batı ve güney Anadolu’da kış göçmeni, Orta Anadolu’da ise geçit kuşu olarak rastlanır. • Marmara Bölgesi'nde yaz kış görünmekle beraber kışın nüfusunun arttığını gözlemlenmiştir. • Beslenme • Genellikle ağır bitki örtüsü altında veya çok yakınındaki açık yerlerde omurgasız hayvanlarla • beslenirler. Bunların arasında kurtlar, solucanlar ve kayaya vurarak kabuklarını kırdıkları • Salyangozlar (Cepaea cinsine ait olanlar özellikle) vardır. Yeni araştırmalara göre salyangozları don zamanı toprağı kazamadığı durumlarda yerler. Sonbahar ve kış ağaçlarda kalmış veya yere düşen meyve veya yemişlerle beslenirler.

42. Turduspilari (Tarla Ardıcı)

43. Tanımı • İri , girgin ve gürültücü bir ardıçtır. • Kışın tarlalar ve kırlarda sürüler halinde dolaşırlar. • Kanat altı çarpıcı derecede beyazdır. • Gir başı, kahverengi sırtı, gri kuyruk sokumu, siyah kuyruğuyla eşsiz bir görünümü vardır. • Yüzü siyah, boğazı ve karnı beyaz, böğrü siyah beneklidir(Özellikle ilkbaharda),Göğsü sarı-kirli sarıdan koyu kirli, turuncuya kadar değişir. • Diğer benekli ardıçlardan başı ve kuyruk sokumunun mavi-gri rengi, kızıl sırtı ve siyah kuyruğuyla ayrılır. Benekleri "V" biçimindedir.

46. Passer domesticus (Serçe)

47. Tanımı • Erkeğin üst tarafı çizgili kahverengi, alt tarafı düz gridir. • Gri tepesinin kenarları kalın ve koyu pas kızılıkırmızı, yanakları gri, gıdısı koyu siyahtır. • Yazın siyah gıdısı çok genişler. Dişisi soluk sarı ve kahverengidir. • Üst tarafı açık renk çizgili, alt tarafı açık kirli sarıdır; • Gözünün gerisinde geniş ve açık renk bir çizgi vardır. • Uzunluğu 14 cm, rengi uzaktan bakıldığında grimsi kahverengidir. • Erkekler yakından bakıldığında oldukça canlı renkleri ile dikkat çeker. • Üst bölümleri kızıl kahverengi üstüne siyah çizgidir. • Tepesinde boz bir bölge ,gerdan ve göğsünde genişçe siyah bir leke bulunur. • Siyah leke büyüdükçe serçenin saygınlığı artar. • Dişiler ve gençlerin tüyleri daha soluk renkli, alt bölümleri ise lekesizdir. • Yüzünün yanları ve alt bölümleri beyazdır. • Gerdan ve göğsü lekesiz olan dişiler ayırt edilebilir. • Habitatı • Bahçeler, parklar ve tarlaların yaygın, girgin ve gürültücü kuşudur. Özellikle hayvan barınakları, leylek yuvaları, insan yaşam alanlarına uyum sağladıkları çatı araları ve terkedilmiş yapılar, yaşamlarını sürdürmeleri ve üremeleri için uygun ortam sağlamaktadır.

48. Yayılışı • Serçe Kuzey Amerika, ya ilk kez on dokuzuncu yüzyılın ortalarında götürülmüş, bir yüzyıl geçmeden tüm kıtaya yayılmıştır. • Anavatanı Avrasya ve Kuzey Afrika olmakla birlikte ,Güney Amerika dışında yeryüzünün hemen her yerine götürülmüştür. • Kuzey Amerika'da ilk kez 1852'de New York'un Brooklyn semtindeki bir mezarlığa getirilmiş, yüz yıl geçmeden tüm kıtaya yayılmıştır. • Ev serçesi en yaygın adıdır. • Beslenme • Bu kuş, türü her ne kadar doğada solucandan tohuma geniş bir yelpazede beslenmeye yatkınsa da, insan faktörünün değiştirdiği yaşam koşulları nedeniyle insanoğlunun ürettiği çeşitli yiyeceklerle de beslenebilme yeteneği geliştirmiştir. • Tahıl taneleri ve tomurcuklar besin kaynaklarının önemli bir bölümünü oluşturduğundan yalnız Kuzey Amerika' da değil, sonradan götürüldükleri Avusturalya ve yeni Zelanda'da tarlalar için zararlı kuşlar arasında sayılırlar. • 1940 da yapılan mide incelemesinde 838 çeşit yiyecek tipi tespit edilmiştir.