AİLE TERAPİLERİ

1. AİLE TERAPİLERİ Dr. Özlem Özel Özcan

2. Aile tanımı…

3. Aile tanımı... • En çekirdeğinde en az iki bireyi içeren sosyal sistemdir • Birbirleriyle kan, evlilik ya da evlat edinme aracılığı ile bağlı olan bireylerin oluşturduğu bir sistemdir

4. Ailenin işlevleri • Fiziksel • Emosyonel Yakınlık,ait olma Güç,farklı olmak Anlam,amaç

5. Aile tedavisi/terapisi nedir? • Ailelerin işleyiş biçimini, aile üyelerinin birbiriyle ilişkisini ve iletişim biçimini ele alır • Aile terapisi(AT) terapinin odağını bireyden sosyal bağlama kaydırır

6. Aile tedavisi/terapisi nedir? • AT de hasta ele alınmaz aile (sistem) bir bütün olarak ele alınır • Hasta olarak tanımlanan kişi semptom, aile ise danışandır

7. Fonksiyonel aile Ailede aile üyelerinin gereksinimleri karşılanır Disfonksiyonel aile Yakınlık, kendini açıklama,anlam gibi hedeflere ulaşmada yetersizlik Aile...

8. Tarihçe 1940’lar… Bowlby’ nin şizofrenlerin aileleri ile çalışmaları 1950’ler Ackerman…çocuklarda yaşanan psikolojik sorunlar iyileşince ailede nevrotik,evlilik sorunlarının çıkması

9. Tarihçe Bowen, şizofreni hastalarını aileleri ile birlikte hastaneye yatırma “Ayrışmamış ego kütlesi”

10. Tarihçe 1958 Bateson,Weakland,Jackson,Haley Palo Alto Bateson “Çifte çıkmaz” kavramı

11. Boyun eğmeyi bırakıp beni dinle! Çifte çıkmaz…

12. Tarihçe… 1959 Don Jackson, Mental Research Institute 1962 Halley ve Jackson…iletişim kuramı ve hiyerarşi

13. İletişim • Kimse davranışta bulunmadan edemez • Kimse iletişimde bulunmadan edemez • Hiçbir davranış ve iletinin “gerçek”, “esas” anlamı yoktur. Bu anlam ona bu anlamı atfeden kişiye özgü öznel bir gerçekliktir

14. İletişim • Sözel (deklaratif) • İletişim sırasında bilgi iletimi için kullandığımız sözler • Sözel olmayan (analog,metakomunikasyon) • Ses tonu, jestler, yüz ifadesi gibi niyet bildiren iletiler • Bağlamsal • İletinin gerçekleştiği durum, ortam

15. İletişim örüntüsü • Tamamlayıcı • Başat-çekinik, titiz-pasaklı, tembel-çalışkan • Simetrik (yansılamalı) • Biri ne yaparsa diğeri de onu yapar • Paralel (işlevsel) • Kişiler yerine göre tamamlayıcı, yerine göre simetrik davranmayı becerir

16. İletişim “İletişim ilişkilerdeki güç savaşının bir göstergesidir”

17. Tarihçe… Salvador Munichin…Yapısal model 1967-1976 Halley ve Munichin 1976 Madenes ve Halley….Stratejik model 1967 Palozzoli,Boscolo,Prata,Cecchin…Sistemik Milano Okulu

18. Genel Sistemler Kuramı • Parçalar kümesinden oluşur • Parçalar birbirine bağlı ve bağımlıdır,karşılıklı bir etkileşim vardır • Her parça zaman içinde stabil olarak birbirine bağlıdır

19. Aile kendini oluşturan parçaların toplamından daha fazla özelliklere sahiptir Sistem olarak aile 4 1 3 2

20. Ailenin işleyişini düzenleyen belirli kurallar vardır Sistem olarak aile

21. Sistemler alt sistemlerden oluşmuştur,kendileride üst sistemlerin parçasıdır Sistem olarak aile

22. Ailenin sınırları vardır Sınırlar farklılığı korur Katı/ belirsiz/ belirgin ............. . . . . . . . . Sistem olarak aile

23. Aile sistemleri kısmi bir denge haline ulaşma eğilimi taşır (Homeostaz, morfostaz) Gelişme ve evrim gereklidir(morfogenezis) Sistem olarak aile

24. Bağlanmamış yetişkin Yeni evli çift Belirtiler Ayrılık kaygısı Başkaldırma/içe çekilme Güç savaşı Şiddetli geçimsizlik Cinsel sorunlar Öfke Yaşam döngüsü

25. Çocuk sahibi olma Okul öncesi çocuk Okul çağı çocuğu Annede depresyon,kendini suçlama,babada dışarı yönelme Anne ve babada enerji azalmasına bağlı tükenmişlik Çocukta ayrılık kaygısı Okul fobisi Yaşam döngüsü

26. Ergen çocuk Merkeze yerleşme Ailede psikosomatik belirtiler Ergende antisosyal davranışlar Ailede ayrılmaya ilişkin kaygılar Anne babanın denetlemeçabaları karşısında çatışmalar Yaşam döngüsü

27. Orta yaşlı anne baba Emeklilik Boş yuva sendromu Kayıplar karşısında yas ve depresyon Yaşam döngüsü

28. Sistem olarak aile Aile bireylerinin davranışları doğrusal nedensellik ile değil döngüsel nedensellik ile daha iyi açıklanabilir

29. Çocuk gibi davrandığın için sana çocuk muamelesi yapıyorum A B Çocuk gibi davrandığın için sana çocuk muamelesi yapıyorum. Çocuk muamelesi görmek senin çocuksu davranışlarını daha da artırıyor A B Döngüsel nedensellik

30. Sistemin parçaları arasındaki geri bildirim ve iletişim sistemin işlemesi açısından gereklidir Negatif Sistemdeki sapmanın düzeltildiği geribildirim Pozitif Sistemi değiştirmeye bozmaya yönelik bilgi akışıdır Sistem olarak aile

31. Farklı başlangıç noktalarından yola çıkılarak aynı sonuca varılabilir “Şimdi ve burada” Problemin kaynağı ne olursa olsun sisteme hangi zamanda girişim yapılarsa yapılsın sorun çözülebilir Sistem olarak aile

32. Sistem olarak aile • Diğer açık sistemler gibi aile sisteminin de bir amacı vardır

33. Sık görülen aile problemleri • İletişim problemleri Yetersiz Bulanık İndirekt mesajlarla sürdürülen

34. Sık görülen aile problemleri • Duyusal dışavurum ve katılım problemleri Duygusal dışavurum Emosyonel yakınlık

35. Sık görülen aile problemleri • Rol problemleri “Günah keçisi” “Parental çocuk” “Fedakar birey” “Melek”

36. Sık görülen aile problemleri • Görevlerin başarılmaması Temel görevler Gelişimsel görevler Kriz görevleri

37. Sık görülen aile problemleri • Suprasistem problemleri Geniş aile Komşular Arkadaşlar • İyi işlev görmeyen subsistem ve sınır sorunları

38. Aile tedavisinin gerekli olduğu durumlar • Başvuru nedeni evlilik sorunları ise • Aile üyelerinin biribirini algılamasında kronik ciddi sorun varsa …günah keçisi • Antisosyal davranışlar gösteren ergen • Ayrılma sorunu olan bir ergen

39. Aile tedavisinin gerekli olduğu durumlar • Çocuk tarafından kontrol edilen anne babaların varlığı • Diğer tedavilere dirençli durumlarda • Aile tedaviyi kabul etmeye hazırken hasta birey tedaviyi kabul etmiyorsa • Bir aile üyesinin semptomları düzelirken başka bir aile bireyinde belirtilerin olması

40. Psikodinamik model • Psikodinamik yönelimli grup terapisi

41. Bowen modeli • İç içe geçme karşısındaki ayrışma yeteneği • Duygusal üçgenler • Aile ağacı(genogram)

43. Yapısal aile tedavisi-Minuchin • Alt sistemler,sınırlar,hiyerarşi,koolisyonlar • Normal aile! • Esneklik yoksa semptom doğar • Amaç ailenin yapısını değiştirmek • Terapist eğitici,lider

44. Yapısal aile tedavisi-Minuchin Aileye katılma Yapıyı ve rolleri değerlendirme Sistemin dengesini bozma Yeniden yapılandırma aileyi kabullenmek sınırları belirlemek stresi artırmak ödevler semptomu kullanmak duygulanımı ayarlama destek

45. Stratejik aile terapisi-MRI,Haley • Normal aile kavramı yok • Semptom fonksiyonel olmayan bir etkileşimdir • Etkileşim esnek değilse sorun yaşanır • Ailenin bulduğu çözüm semptomdur • Terapist ev sahibi gibi

46. Yeniden çerçevelendirme Metaforlar Paradoksal ödevler Semptomu reçete etme Stratejik aile terapisi-MRI,Haley

47. Sistemik aile terapisi-Milan • Normal aile kavramı yok • Oyunun kurallarını / inanışları değiştirmek ve semptomu ortadan kaldırmak • Yansız, pasif, objektif

48. Sistemik aile terapisi-Milan • Hipotez kurma Döngüsellik Yansızlık Strateji oluşturma İnanışları değiştirme

49. Hipotez…. • Bu aile neden bu sorunla gelmiştir?? • Ne gibi olaylar veya davranışlar bu soruna neden olmuştur??? • Aile bu sorunu ortadan kaldırmak için ne gibi başetme yöntemleri geliştirmiştir?? • Bu sorun gelecekte de devam ederse aileye ne olur?? • Eğer ortadan kalkarsa ne olur??

50. Aile bu sorunu nasıl açıklamaktadır? Ailenin doğrusal hipotezini öğrenme Hipotez…