950 likes | 3.72k Views
HORMONY ROŚLINNE. HORMONY ROŚLINNE. Hormony roślinne, zwane też fitohormonami , regulują wiele procesów biochemicznych i fizjologicznych, takich jak np.: synteza białek, podział i różnicowanie się komórek występowanie ukierunkowanych ruchów (tropizmów) roślin.
E N D
HORMONY ROŚLINNE • Hormony roślinne, zwane też fitohormonami, regulują wiele procesów biochemicznych i fizjologicznych, takich jak np.: • synteza białek, • podział i różnicowanie się komórek • występowanie ukierunkowanych ruchów (tropizmów) roślin.
Wyróżniamy 5 głównych grup hormonów roślinnych: • Auksyny • Gibereliny • Cytokininy • Kwas abscysynowy (ABA) • Etylen
AUKSYNA • Pierwszym, poznanym fitohormonem była auksyna o nazwie: kwas indolilooctowy (IAA). Hormon ten syntetyzowany jest w młodych częściach roślin, w których odbywa się intensywny podział komórek. U dwuliściennych jest to wierzchołek wzrostu pędu głównego. Prekursorem biosyntezy IAA jest aminokwas - tryptofan.Stwierdzono, że IAA odpowiada w roślinach za:
AUKSYNA • wzrost komórek na długość • hamowanie wzrostu pędów bocznych (ścięcie wierzchołka wzrostu powoduje rozrost pędów bocznych) • stymulowanie wzrostu korzeni • stymulowanie podziałów komórkowych w tkance przyrannej - kambium (szczególnie u drzew liściastych) • indukowanie wytwarzania owoców z pominięciem zapylenia (partenokarpia)
GIBERELINY • Gibereliny to grupa około 100 podobnych związków chemicznych z grupy tetraterpenów. Zostały one odkryte po raz pierwszy przy obserwacji siewek ryżu, zainfekowanych grzybem z rodzaju Giberella, który syntetyzował związki z tej grupy. Porażone grzybem siewki wyrastały nieproporcjonalnie wysoko.
GIBERELINY • stymulowanie wzrostu pędu głównego i hamowanie wzrostu pędów bocznych • przerywanie spoczynku nasion bez względu na obecność stymulujących czynników zewnętrznych • przerywanie spoczynku zimowego pąków roślin drzewiastych • stymulowanie podziałów komórkowych w tkance przyrannej - kambium • indukowanie wytwarzania owoców (z pominięciem zapylenia) u wybranych roślin, np.: u pomidora, ogórka i jabłoni
Kwas abscysynowy • Kwas abscysynowy, zwany również dorminą, jest hormonem wytwarzanym przez roślinę w odpowiedzi na niesprzyjające warunki termiczne lub wodne (susza).
Kwas abscysynowy • hamuje procesy wzrostowe • indukuje wytwarzanie warstwy odcinającej w ogonkach owoców i liści, co powoduje ich opadanie • zamyka aparaty szparkowe (podczas suszy) • wprowadza nasiona i pąki w stan spoczynku
ETYLEN • Związkiem zaliczanym czasem do fitohormonów jest gaz o nazwie: etylen. Powstaje on w owocach, w trakcie ich dojrzewania, a prekursorem jego biosyntezy jest aminokwas - metionina.
ETYLEN • Etylen, w sposób naturalny, przyspiesza dojrzewanie owoców. A więc, owoc dojrzewający i wytwarzający etylen, może stymulować dojrzewanie u innych owoców, mniej zaawansowanych w tym procesie. To właśnie etylen odpowiedzialny jest za zjawisko, które znalazło swe odbicie w przysłowiu: "jedno zgniłe jabłko psuje wszystkie pozostałe".
Nasiona przechodzą okres spoczynku • spoczynek, stan życia utajonego, anabioza – w ten okres wchodzą nasiona dojrzałe dlatego • ustają w nich procesy wzrostu i rozwoju, • przemiana materii zostaje spowolniona; • nasiona są bardzo odporne na warunki środowiska zewnętrznego, znoszą brak wody, tlenu, nieodpowiednią temp.
Spoczynek względny • właściwy dla nasion, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną i fizjologiczną, jednak nie kiełkują z powodu niekorzystnych warunków zewnętrznych.
Spoczynek bezwzględny • cechuje nasiona, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną, ale nie uzyskały gotowości fizjologicznej do kiełkowania. • Nawet optymalne warunki środowiska nie przerywają ich spoczynku. (jedną z przyczyn sp. bezwzględnego u nasion roślin motylkowych jest twarda, nieprzepuszczalna dla wody łupina nasienna – pomagają tu bakterie i grzyby glebowe rozkładając składniki glebowe)
Kiełkowanie • · intensywne pobieranie wody· pęcznienie· synteza odpowiednich fitohormonów· pęknięcie łupiny nasiennej· pojawienie się korzenia· pojawienie się łodyżki· rozwijanie się liści
Energia kiełkowania • określa się procentem nasion, które kiełkują wciągu krótkiego czasu (3-10dni). En. kiełkowania mówi o zdolności nasion do szybkiego kiełkowania i jest wskaźnikiem ich żywotności.
Owoce rozwijają się głównie ze ścian zalążni słupka • partenokarpia – powstawanie owoców bez procesu zapłodnienia i bez rozwoju nasion, posiadają silnie rozwiniętą owocnię: ananasy, banany, cytryny, grejpfruty. Rośliny monokarpiczne – owocujące jeden raz w życiu /jednoroczne i dwuletnie/Rośliny polikarpiczne – owocujące wielokrotnie /byliny, drzewa, krzewy/Typowy owoc składa się z nasion i chroniącej je owocni. Owocnia powstaje z: ściany zalążni słupka, czasami przy udziale dna kwiatowego i elementów kwiatostanów.
Samosiewność • - wzrost pędów na długość np. rdest ptasi- ruchy higroskopijne /pochłanianie wody i pary wodnej/, dotyczą martwych części roślin, polegają na nierównomiernym pęcznieniu i wysychaniu ścian komórkowych np. strąki roślin motylkowych, otwieranie owoców pierwiosnka, mydlnicy, dojrzałych (trzyletnich) szyszek sosny.
Obcosiewność • wiatrosiewność – anemochoria – główną rolę odgrywa tu siła wiatru i wysokość i wilgotność powietrza; nasiona są małe i lekkie np. u storczyków, często wyposażone w urządzenia do latania: skrzydełka /sosna, świerk, jawor/, baloniki /bawełna/, puch /mniszek lekarski, brzoza, olsza/
Obcosiewność • wodosiewność – hydrochoria – główna rolę odgrywa tu energia ruchu wody; nasiona i owoce pływają dzięki przestworom wypełnionym powietrzem, wodoodporna powierzchnia pokryta kutyną lub woskiem; strzałka wodna, grzybień biały, babka wodna
Obcosiewność • zwierzęta – zoochoria – diaspory przenoszą głównie ptaki i ssaki; endozoochoria – przenoszenie nasion w przewodach pokarmowych np. szpaki przenoszą nasiona wiśni , ślimaki nasiona poziomek
ZOOCHORIA • epizoochoria – transport diaspor na powierzchni ciała zwierząt; nasiona i owoce wytwarzają wyrostki, kolce, haczyki, lepkie włoski np. lucerna, łopian, rzepik, lepnica
ZOOCHORIA • Rodzajem zoochorii jest mrówkosiewność, występuje u wielu roślin łąkowych, pastwiskowych i leśnych – glistnik jaskółcze ziele, niezapominajka drobnokwiatowa, jasnota biała. Rośliny te wytwarzają nasiona i owoce zaopatrzone w ciałka odżywcze zwane ciałkami mrówczymi, są one zasobne w tłuszcz i białko i stanowią pokarm dla mrówek
Fotoperiodyzm • różne rośliny kwitną w różnych porach roku, a termin ich zakwitania zależy od liczby godzin w ciągu doby, w czasie których roślina podlega działaniu światła czyli fotoperiodu
Rośliny dnia krótkiego (RDK) • astry złocienie, dalie, ziemniaki • (nie wytwarzają kwiatów jeśli liczba godzin w ciągu doby przekracza pewną krytyczną liczbę, kwitną one wczesna wiosną, późnym latem lub w jesieni, ) zwane są roślinami długiej nocy,
Rośliny dnia długiego (RDD) • burak, koniczyna, zboża, mieczyk (wymagają do zakwitnienia fotoperiodu przekraczającego pewną krytyczną długość – 12H dzień – rośliny krótkiej nocy
Rośliny fotoperiodycznie obojętne • np. goździk ogrodowy, bawełna, mniszek, słonecznik pomidor (są one niewrażliwe na długość dnia i nocy, kwitną w różnych porach roku)
FITOCHROM • w zjawiskach fotoperiodyzmu zasadniczą role odgrywa wrażliwy na działanie światła barwnik o charakterze białkowym fitochrom (występuje w 2 formach • P660(długość fali 660nm) • P735 (długość fali 735nm tzw. długa czerwień).
KWIATOSTANY BALDACHOGRONO JARZĘBINA
KWIATOSTANY GRONO KONWALIA MAJOWA
KWIATOSTANY KŁOS RDEST
KWIATOSTANY KOLBA KUKURYDZA
KWIATOSTANY KŁOS ZŁOŻONY ŻYTO PSZENICA
KWIATOSTANY WIECHA BEZ LILAK
KWIATOSTANY BALDACH CZOSNEK NIEDŹWIEDZI
KWIATOSTANY BALDACH ZŁOŻONY KOPER
KWIATOSTANY GŁÓWKA KONICZYNA
WIERZCHOTKA ROGOWNICA POLNA
Owoce suche • pękające - są one wielonasienne i mają suche owocnie, które otwierają się po dojrzeniu i rozsiewają nasiona: • mieszek - mogą one tworzyć owoce zbiorowe – wielomieszki - OSTRÓŻKA • strąk – GROCH FASOLA • łuszczyna - RZEPAK • torebka - MAK
OWOCE SUCHE • niepękające - są zazwyczaj jednonasienne, nasiona tych owoców pozostają zamknięte w całej owocni lub jej części. • Niełupka - SŁONECZNIK • ziarniak - PSZENICA • orzech (np. żołędzie) i orzeszek (np. kłębki buraka) • rozłupnia rozpadające się na rozłupki- KLON
Owoce soczyste (mięsiste) • pestkowiec - CZEREŚNIA • jagoda - POMIDOR • owoce jabłkowate lub owoce szupinkowe – OWOC RZEKOMY- GRUSZA, JABŁKO • owoc zbiorowy – WIELOORZESZKOWCE, WIELOPESTKOWCE • owoc złożony- ANANAS • owocostan - FIGA