De draagkracht van het aquatisch milieu als basis voor het vergunningenbeleid

1. De draagkracht van het aquatisch milieu als basis voor het vergunningenbeleid R.Weltens, H.Witters, P.Seuntjens Vito milieutoxicologie (TOX) en integrale milieustudies (IMS)

2. Inhoud • Huidige wetgeving • Kaderrichtlijn water en Decreet Integraal Waterbeleid • Toekomstige aanpak • Risico evaluatie • Van emissie tot biologische effecten • Instrumenten voor risicometing • Conclusies

3. Huidige wetgeving m.b.t. oppervlaktewater

4. Huidige wetgeving: VLAREM DOEL: bescherming van het aquatische milieu

5. Huidige wetgeving: VLAREM INSTRUMENTEN Waterkwaliteits-normen (afhankelijk van de functietoekenning)

6. Huidige wetgeving: VLAREM • Onderbouwing is onduidelijk • Stofgericht -> Beperkt aantal parameters INSTRUMENTEN: Waterkwaliteitsnormen

7. Huidige wetgeving: VLAREM INSTRUMENTEN lozingsnormen Algemene voorwaarden Sectoriële voorwaarden Specifieke voorwaarden

8. Huidige wetgeving: VLAREM Lozingsvoorwaarden • individuele aanpak: per bedrijf • niet afgestemd op de draagkracht van het ontvangende water (geen rekening met totale vuilvracht in het ontvangende water) • Geen relatie tussen lozingsvoorwaarden en waterkwaliteitsnormen • Beperkt aantal parameters • Onvoldoende onderbouwing

9. Huidige wetgeving: VLAREM INSTRUMENTEN Heffingen

10. EU Kaderrichtlijn Water Vl Decreet Integraal Waterbeleid

11. Kaderrichtlijn water • goede toestand van de watersystemen tegen eind 2015 • Oppervlaktewater: goede chemische, ecologische en kwantitatieve toestand • voorkomen en verminderen van de verontreiniging van oppervlaktewater en grondwater • Progressief verminderen van de verontreiniging door prioritaire stoffen • Stopzetten of progressief beëindigen van de verontreiniging door prioritair gevaarlijke stoffen

12. Kaderrichtlijn water • Bekkenbenadering

13. Kaderrichtlijn water • Integrale benadering • landbouw, industrie, huishoudens • Kwantiteit/kwaliteit • Intercompartimen-tele benadering

14. Kaderrichtlijn water • Ecosysteembena- dering

15. Kaderrichtlijn Water • Wijziging beleid gevaarlijke stoffen • Zwarte lijst: opgenomen in lijst prioritaire stoffen KRW • Grijze lijst: overgangsperiode tot 2013 • Gelijkaardige initiatieven: OSPAR, POPs protocol, IMO-TBTban

16. Kaderrichtlijn water: Gevolgen voor bedrijven in Vlaanderen

17. Gevolgen voor bedrijven in Vlaanderen • Scheiding regenwater/afvalwater • Afkoppelingsbeleid: eigen waterzuivering voor bedrijven • Herziening lozingsvoorwaarden P-bedrijven, met een betere afstemming op de draagkracht van de waterloop : • Extra toxiciteitsvoorwaarden voor effluenten • Documenteren van de verspreiding en de effecten van effluentcomponenten

18. En in de toekomst…….. Individuele lozingen van bedrijven(groepen) evalueren op hun reëel risico voor het milieu • Rekening houdend met de kwaliteit van het ontvangend water • Rekening houdend met de verspreiding, persistentie/bioaccumulatie en chronische toxiciteit van stoffen

19. RISCIO-EVALUATIE: Van emissie tot biologische effecten

20. Vervuiling (emissie) Metingen Bedrijfsgegevens Verspreiding Gedrag van de stof Eigenschappen van de matrix Metingen en verspreidingsmodellen (water/bodem/lucht) Milieuconcentraties (immissie)

21. Riviermodellering: processen in rivier

22. Milieuconcentraties (immissie) Bv. vis in water versus water als drinkwater Bv. regenworm in bodem versus opname van bodempartikels door grazers Levenswijze opnameroutes dosis Gevoeligheid (dosis-effect relatie) Inademen Orale opname huidcontact Schadelijk effect

23. LABOTESTEN Ecotoxicologie = testen op diverse organismen om de schadelijkheid voor het ecosysteem te kunnen inschatten: Milieuveilige concentratie!!

24. RISCIO-EVALUATIE: Instrumenten en procedure

25. STOFGERICHTE risico-evaluatie Concentratie/effect relaties voor relevante doelwitorganismen emissie Modellen/ metingen labotesten Milieu/mensveilige concentraties = PNEC Immissie = PEC RISICO => PEC/PNEC >1

26. Bijkomende instrumenten: de effectgerichte aanpak Ecologische evaluatie Toxicologische evaluatie

27. Aanvullende metingen IN HET VELD: biodiversiteitsindices de ecologische toestand in het veld wordt geëvalueerd aan de hand van de soortenrijkdom

28. Aanvullende metingen IN HET VELD: biodiversiteitsindices De kaderrichtlijn water beoogt een sterke uitbreiding van biodiversiteitsindices voor verschillende groepen (macrofyten, plankton, macro-invertebraten, vis)

29. Aanvullende metingen IN HET LABO: directe toxiciteitsmetingen Organismen worden in het labo rechtstreeks blootgesteld aan de milieustalen. De ernst van de vervuiling wordt uitgedrukt in toxische eenheden. Dit wordt reeds toegepast in het afvalwaterbeleid en bij de beoordeling van waterbodemkwaliteit.

30. Conclusies

31. Conclusies • De nieuwe accenten die door de kaderrichtlijn water op europees niveau zijn vastgelegd hebben gevolgen voor de Vlaamse waterbeheerders en het vergunningenbeleid.

32. Conclusies • De verantwoordelijkheid voor individuele bedrijven wordt groter: een aangepaste waterzuivering, afgestemd op meer ecologisch gerichte voorwaarden in oppervlaktewater (documenteren van de verspreiding en de effecten van stoffen in het ontvangend milieu)