DE VLOEK VAN OLIE IN NIGERIA

1. DE VLOEK VAN OLIE IN NIGERIA KNAG ONDERWIJSDAG 2010 Marcus Eshuis

2. PROGRAMMA • Curricula • Grondstoffen: vloek of zegen? • Olie in Nigeria • Didactische suggesties • Vragen

3. AARDRIJKSKUNDE CURRICULA

7. VMBO: CASUS IN GT EN KB Domein C: Bronnen van energie Beschrijven en verklaren welk effect grondstoffen- rijkdom heeft op groei en verdeling van de welvaart in Nigeria. Domein E: Arm en rijk Beschrijven en verklaren hoe grote industriële ondernemingen belangrijke grondstoffen (aardgas en aardolie) in Nederland en Nigeria winnen.

8. HAVO / VWO BOVENBOUW B3: Mondiale processen en lokale effecten Kandidaat kan a.h.v voorbeeld aangeven en beoordelen hoe mondialisering uitwerkt in een lokale context. Hij betrekt hierbij: • sociaal- en fysisch-geografische aspecten; • actoren in de lokale context.

9. DISCLAIMERInformatie is afkomstiguitmediaberichtgeving en diverse rapporten

10. NIGERIA ECONOMIE EN OLIE

11. NIGERIA 22 x Nederland 140 mlninwoners

12. NIGER DELTA Oppervlakte: 70 000 km2 Inwoners: 27 miljoen

13. NIGERIA: ECONOMIE • Levensverwachting: 47 jaar • Sectoren: 43% - 7% - 50% • Koopkracht (‘03): 1050 euro / jaar • HDI: 154 van de 179 landen • Armoede: 55% - 70% • Corruptie: 2.5 (250 miljard ‘missing’)

14. NIGERIA: OLIE • Zesdeproducentterwereld • 2 tot 2.5 miljoenvaten per dag • 35 miljardvatenvoorraad • Goedekwaliteit • 40 miljard euro per jaar (Ned.: 9.9 uit gas) • Joint venture: Nigeriaanseoverheid + Shell (e.a)

15. NIGERIA HEEFT WEL NATUURLIJKE RIJKDOMMEN, MAAR GEEN WELVAART. HOE KAN DAT?

16. OLIE: VLOEK VAN NIGERIA VERKLARINGEN

17. ‘RESOURCE CURSE’ Een vaak vastgesteld niet-lineair negatief verband tussen natuurlijke rijkdommen en economische groei. Nigeria Angola Soedan Gabon EquatoriaalGuinee

18. ‘DUTCH/NIGERIAN DISEASE’ VRAAG VALUTA KOERS GAS/ OLIE EXPORT PRIJSSTIJGING INDUSTRIE/ LANDBOUW

19. ‘MONOCULTUUR’ VAN OLIE Overheidsbudget: sinds ‘70 voor 4/5 uitolie-inkomsten Bron: Budina, Pang & van Wijnbergen, 2007.

20. VOLATILITEIT AFHANKELIJKHEID OLIE SCHOMMELEN WISSELKOERS SCHOMMELEN OLIEPRIJZEN WEINIG INVESTERINGEN BUITENLANDSE SCHULD

21. INSTABILITEIT Verschilt.o.v. middeninkomenlandenneemt toe Bron: World Bank 2009

22. Politiek-institutionele verklaring • Rentier state: grootstedeel van de inkomstenuitbelasting van externe actor • weinigmensenverantwoordelijkvoorinkomsten • geenverantwoordingnaar burger • geeninkomstenmaximalisatie / doeltreffendbeleid Gevolg: kleptocratie en nepotisme (o.a. persoonlijke verrijking, grootstaatsapparaat)

23. THEORIE VAN RESOURCE CURSE Ruilvoet Dutch Disease Bedrijven 1970’s 1990’s 1950’s 1960’s Volatiliteit 1980’s Overheden Corruptie 2000’s

24. ANDERE PROBLEMEN • Relatief weinig werkgelegenheid • Nauwelijks forward en backward linkages

25. GEVOLGEN • Milieuschade • Bestaansmiddelen gemeenschappen • Ongelijkheid • Corruptie • Protest

26. MILIEUSCHADE EN BESTAANSMIDDELEN

27. MILIEUSCHADE EN BESTAANSMIDDELEN

28. VERZET 1993 2005

29. BELANGEN / ACTOREN • Oliemaatschappijen • Consumenten • Nigeriaanse overheid • Lokale overheden • Gemeenschappen • Milieubeweging • Georganiseerde gewapende groepen

30. TOEKOMST • Democratie in Nigeria • Verantwoord ondernemen • Olieprijzen • China

31. WAT DOE JE ER MEE IN DE KLAS? SUGGESTIES VOOR WERKVORMEN

32. DIDACTIEK • Dilemma / rollenspel: • Shellmanagement • Milieuactivist of voorlichter/ambtenaar • Expat (hoog inkomen, gevaarlijk, moreel aspect) • Shell vs ‘tappers’, Shell vs overheid • Beeld: • storyboard • campagne,

33. DIDACTIEK • Twee ‘bronnen’ (video en tekst) Perspectief? Wat vind jij?

34. VRAGEN?