EKONOMİK ÖZGÜRLÜK

1. EKONOMİK ÖZGÜRLÜK Ekonomik Bağımsızlık Endeksi (Heritage Vakfı ve The Wall Street Journal) Bu endekste ekonomik bağımsızlık,mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım, tüketim aşamalarında özgürlük ile mülkiyet sahipliği, işgücü, sermaye ve malların serbest dolaşımı, hükümet kısıtlamalarının olmaması olarak tanımlanmaktadır. http://www.heritage.org/index/ranking Ekonomik Özgürlük Endeksi (Fraser Vakfı)

2. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

3. ÇOK BOYUTLU YOKSULLUK ENDEKSİ (MULTIDIMENSIONAL POVERTY INDEX – MPI) Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi, 2010 İnsani Gelişme Raporu için raporlarda önceden yer alan İnsani Yoksulluk Endeksi’ne yenilikçi bir alternatif olarak Oxford Üniversitesi Yoksulluk ve İnsani Gelişme Girişimi tarafından ve UNDP’nin desteğiyle geliştirilmiştir. Gelir düzeyine yer vermeyen bu endeks 3 boyutu ve 10 değişkeni kapsamaktadır. Endekste her boyut %33,3 ağırlığa sahiptir. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

4. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

5. AZGELİŞMİŞLİK OLGUSU Azgelişmişlik olgusunun kesin bir tanımı yapılamamakta, kalkınma ekonomisi literatüründe farklı tanımlar ile karşılaşılmaktadır. P.T.BAUER’e göre “eğer bir ülke teknolojinin ve bilimin meyvalarından geniş biçimde yararlanmıyorsa ve bu olanakları tarım sektöründen elde edemiyorsa, gıda maddeleri üretimi egemen ise ve imalat sanayiisi gelişmemiş ise azgelişmiş bir ülkedir. Y.LACOSTE “İktisadi azgelişmişlik, sosyal ve ekonomik hareketsizliği, burjuvazinin yokluğu, askeri gücün yetersizliği, politik ve ekonomik bağımlılığı, ayrıcalıklı bir sınıfın oluşması, geleneksel yapıların dağılması, modern sektörün sınırlı kalması, ticaret hadlerinin aleyhte değişmesi ve hızlı nüfus artışını kapsayan komplike bir olgudur” demektedir. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - H.A.EGELİ - M.TUNÇ-B.KARŞIYAKALI

6. KUZNETS’E GÖRE AZGELİŞMİŞLİĞİN AÇIKLANMASI • A) Ekonomik Kaynaklara göre azgelişmişlik • B) Uluslararası gelişme farklılıklarına göre azgelişmişlik • Dünya Bankasının sınıflamasına göre çeşitli sosyo-ekonomik göstergeler itibariyle ülkeler; • Düşük Gelirli Ekonomiler • Orta Gelirli Ekonomiler • Alt Orta Gelir Grubundaki Ülkeler • Üst Orta Gelir Grubundaki Ülkeler • Yüksek Gelirli Ekonomiler olarak üçe ayrılmaktadır. Söz konusu sınıflamaya göre AGÜ düşük ve orta gelir grubundaki ülkelerdir. C) Temel İhtiyaçlara göre azgelişmişlik Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - H.A.EGELİ - M.TUNÇ-B.KARŞIYAKALI

7. AGÜ’LERİN EKONOMİK ÖZELLİKLERİ • Nüfusun büyük bir çoğunluğunun tarım sektöründe bulunması, • Tarım sektörünün GSMH içindeki payının yüksekliği , • Tarım sektöründe yaygın gizli işsizlik ve verim düşüklüğü, • Fert başına gelir düzeyinin düşüklüğü, • Sermaye birikiminin yetersizliği ve düşük tasarruf düzeyi, • Çarpan mekanizmasının işlememesi, • Tarımsal mal ve hizmetlerin pazara çıkış oranının düşüklüğü (Öztüketimin yaygınlığı ve pazarlanabilir ürün miktarının azlığı), • Kredi ve pazarlama mekanizmasındaki eksikler, • Dış ticarete katılma oranının düşüklüğü ve toplam ihracatın önemli bir bölümü ilksel ürünlerden (tarım ürünleri ve hammadde) oluşması, • Dış talep elastikiyetinin bir’den düşük olması, • Tüketim deseninin zorunlu mallara yönelik olması, • Dışa bağımlılık, • Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının oluşu, • Sermaye piyasasının gelişmemiş olması, • Gelir dağılımındaki eşitsizlikler, • İşgücünün sektörlerarası akışkanlığının olmaması, • Organizasyon ve bilgi eksikliğinin ekonomiye hakim olması. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

8. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B. KARŞIYAKALI

9. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

10. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

11. AGÜ’LERİN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ • Yüksek doğum oranı ve bunun sonucu olan hızlı nüfus artışı, • Yüksek bağımlılık oranı, • Çocuk işgücünün yaygınlığı, • Yüksek ölüm oranı ve ortalama yaşam süresinin kısalığı, • Yetersiz beslenme (düşük kalorili ve düşük proteinli beslenme), • Sağlık altyapısının yetersizliği ve uygun olmayan çevre koşulları, • Altyapısız kentleşme olgusu, • Kırsal nüfusun kentsel nüfustan fazla olması. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B. KARŞIYAKALI

12. AGÜ’İN KÜLTÜREL VE POLİTİK ÖZELLİKLERİ • Eğitim düzeyinin düşük olması ve okuma yazma bilmeyenlerin nüfus içinde önemli bir yer tutması, • Toplumda kadının konumunun ikinci planda yer alması, • Toplumda katmanlaşma olgusunun görülmemesi ve orta sınıfın yokluğu, • Toplumsal davranışlarda ve ekonomik önceliklerde duygusallığın hakim olması, • Geleneksel davranış biçimleri, • Ekonomik ve politik belirsizlik ve yüksek risk ortamı, • Biat kültürünün yaygınlığı ve liderlere koşulsuz bağlılık, • Kararların merkeziyetçi zihniyete dayanması, • Bürokrasinin varlığı ve yönetimdeki yetersizlikler, • İktisadi faydaların dağıtımında öznelliğin ön planda tutulması, • Kişisel yararların ön planda tutulması. (Gelişmiş ülkelerde ise toplum yararı göz önünde tutulmaktadır) • Hukuk normlarının belirli bir kesim için benimsenmesi. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B. KARŞIYAKALI

13. AGÜ’İN TEKNOLOJİK ÖZELLİKLERİ • İlkel teknoloji kullanımı, • Girişimci ve yönetici kadrolarının eksikliği, • Küçük ölçekli işletmelerin ekonomiye hakim olması (Aile işletmelerinin yaygınlığı), • İletişim ve ulaşım alt yapısındaki yetersizlikler. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B. KARŞIYAKALI

14. AZGELİŞMİŞLİĞİN İKİLİ (DUAL) YAPISI AGÜ’de modern ve geleneksel kesimin yan yana bulunması, ikili yapı özelliğidir. Dualizm, sanayileşme sürecinde ortaya çıkan bir durumdur. Homojen toplumlarda dualizm yoktur. Dualizm, kalkınmanın ve sanayileşmenin bir sonucudur. Dualizm, sanayileşme sürecinde giderek önemini yitirir; ancak gelişmiş ülkelerde bile bölgesel dualizmler görülmektedir. Dualizm, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sosyal, teknik ve bölgesel boyutlu bir olgudur. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

15. DUALİZM AÇIKLAMALARI HIGGINS ve PERROUX, dualizmin bir azgelişmişlik özelliği olduğunu vurgulayarak, sorunu ekonomik ve teknik kavramlarla açıklamaktadırlar. P.GANNAGE, dualizmde gerek kesimler, bölgeler ve gerekse sosyal gruplar arasında büyük uçurumlar ve kesintilerin olduğunu belirtmektedir. ECKAUS, dualist yapıyı üretim tekniklerinin farklılığı ile açıklamaktadır. LEWIS, dualizmin yalnızca üretim yöntemlerinde değil; davranışlarda, yaşam anlayışında, ekonomik ve sosyal ilişkilerin ve temel önceliklerin farklılığında belirginleştiğini vurgulamaktadır. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

16. YAPISAL DUALİZM GELENEKSEL KESİM MODERN KESİM • Aile ekonomisi /Trampa ekonomisi, • İlkel Teknoloji, • İçe Dönük Toplum Yapısı, • Altyapıdan yararlanma olanakları kısıtlı, • Hizmetler sektörü olanaklarından yararlanamama, • Ekonomik tercih ve politik kararlarda duygusallık ön planda, • Eğitim düzeyi düşük, • Statüye göre ödüllendirme • Girişimcilik yeteneği sınırlı, • Risk üstlenmeyen toplumsal yapı. • Piyasa ekonomisi, • Modern ve İleri Teknoloji, • Dışa dönük modern toplum yapısı, • Altyapı olanaklarından büyük ölçüde yararlanma, • Hizmetler sektörü ile bütünleşmiş sanayi yapı, • Ekonomik tercih ve politik kararlarda ussallık ön planda, • Eğitim düzeyi yüksek, • Başarıya göre ödüllendirme, • Risk üstlenen dinamik toplumsal yapı Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI .

17. TEKNOLOJİK DUALİZM GELENEKSEL KESİM MODERN KESİM • Makine kullanımı yaygın değil, • İlkel teknoloji kullanımı, • İçe dönük toplum yapısı, • Üretici birimlerde kişisel mülkiyet, • Üretimde çok yetersiz, ancak yaygın otofinansman, • İşletme ölçeği küçük, • Sermaye birikimi yetersiz, • Emek verimliliği düşük, • Girişimcilik yeteneği sınırlı, • Sayıca çok kısıtlı sanayi işletmelerinin hemen tümü tüketim malı üreten alt sektörlerde bulunmakta. • Modern ve ileri teknoloji kullanımı, • Yeni teknolojilere çabuk ve kolay uyum, • Üretici birimlerde çok ortaklı şirket tipleri, • Hizmetler sektörü ile bütünleşmiş sanayi yapı, • Üretimin finansmanında sermaye piyasası araçlarından yararlanma, • Orta ve büyük ölçekli üretim, • Sermaye birikimi ve yatırım eğilimi yüksek, • Emek verimliliği yüksek. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

18. SOSYOLOJİK DUALİZM GELENEKSEL KESİM MODERN KESİM • Kadının toplumdaki yeri ikinci planda, • Kadın ekonomik ve politik kararlara katılamamakta, • Eğitim düzeyi düşük, • Gelenekler, örf ve adetlere aşırı bağlılık ve bunun belirlediği yaşam biçimi, • Determinist - kaderci davranış biçimlerin yaygınlığı (doğulu düşünce sistemi), • Çarpık kentleşme, • Büyük aile özelliği - büyük aile için üretim olgusu, • Lider kişi egemenliği, • Sosyal akışkanlık (dikey mobilite) yaygın değil. • Kadının toplumdaki yeri ön planda, • Kadın ekonomik ve politik kararlara katılmakta, • Eğitim düzeyi yüksek, • Sorunlara akılcı ve rasyonel yaklaşım, • Modern yaşam biçimi (batılı düşünce sistemi), • Toplu kentleşme ve kentsel yaşam biçimi, • Küçük veya çekirdek aile, • Sosyal akışkanlık yüksek. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

19. BÖLGESEL DUALİZM İktisatçılar için en tehlikeli dualizm türüdür. Bir ülkede kaynakların bölgesel dağılımındaki dengesizlikler ve bu dengesizliğin ortadan kaldırılamaması, bölgesel düalizm’e yol açmaktadır. Günümüzde bölgesel düalizm sadece AGÜ’lerin değil, aynı zamanda GÜ’lerin de önemli bir sorunudur. (FBDG’i yüksek İtalya, Fransa, İspanya, Yunanistan ve ABD’de bile bölgesel gelişmişlik farklılıkları henüz giderilememiştir). Bölgesel dualizm giderilemediği sürece, politik ve sosyal bir huzursuzluk kaynağıdır. Bölgesel düalizm’in varlığında, DUYGUSAL DÜZEN ’i olumlu yönde geliştirmek zorlaşmaktadır. Duygusal düzen; devlet ile halk arasındaki uyumdur. Kaynakların bölgelerarası dağılımı düzeltilmedikçe bölge halkını kalkınma çabaları içerisine çekmek zorlaşır; hatta halk ile devlet arasındaki kalkınma projeleri açısından çıkar çatışmaları bile doğabilir. Bu çatışmaların giderilmesi eğitime ve kitle iletişim araçları yoluyla halkın bilgilendirilmesine bağlıdır. Bir toplumda duygusal düzen olumlu gelişiyorsa kalkınmanın sürekliliğini sağlamak o denli kolaylaşmaktadır. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI

20. Bölgesel düalizmden kurtulmak için uygulanacak en önemli bölgesel iktisat politikaları, teşvik politikası, vergileme, hukuksal yapı değişiklikleri, eğitim vb. politikalardır. Verginin bölge bazında düzenlenmesi, kalkınmada öncelikli yörelere yatırımların teşvik edilmesi, girişimci ruhunun güçlendirilmesi, o bölgelerdeki işletmelerin işletme sermayesi sorunlarının çözümlenmesi gibi politikalar, bölgesel düalizm sorununun giderilmesinde etkindir. • Bölgesel düalizmden kurtulmanın bir yolu da gelişme kutuplarının oluşmasıdır. Bu kurama göre; gelişme önce merkezlerden başlatılmalı daha sonra bu gelişme çevreye yayılmalı ve merkez ile çevre arasındaki ilişkiler sağlanmalıdır. Önce merkezler gelişirken kaynaklarını çevreden elde etmektedirler. Merkezin gelişimiyle birlikte, çevrenin dışında da bir alt çevre oluşmaktadır. Ancak, merkez’in çevre ve alt-çevreyi sürekli sömürmemesi için dikkatli olunmalıdır. Kurama göre; birçok merkez belirlenip, birlikte gelişmeleri gerekmektedir. Bu merkezlerin seçiminde doğal kaynaklar, nüfus, girişimcilik potansiyeli ve altyapı olanaklarının göz önüne alınması gerekir. Her hakkı saklıdır. İ.BARAY - - M.TUNÇ - B.KARŞIYAKALI