„BEZPIECZNY POWIAT”

1. „BEZPIECZNY POWIAT” Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino Wójt Gminy Luzino Jarosław Wejer materiały: Inspektor UG Alicja Hinz Wejherowo 2009

2. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino „Gmina jako poziom lokalny,(...) wymaga przede wszystkim ochrony przed wszystkimi rodzajami zagrożeń, wypadków i katastrof. Na tym poziomie realizuje się też większość działań służących bezpieczeństwu powszechnemu obywateli. I to głównie tutaj zapobiega się sytuacjom kryzysowym, tutaj realizuje się działania przygotowawcze na wypadek, gdyby katastrofa się wydarzyła, tutaj reaguje się, gdy zdarzenie wystąpi i tutaj realizuje się proces odbudowy po katastrofie”[1]. [1]F. Dela, Gmina podstawą bezpieczeństwa cywilnego państwa, „Magazyn Ratowniczy 998” 2000, Nr 2, s. 5.

3. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • Gmina Luzino usytuowana jest w środkowej części województwa pomorskiego oraz powiatu wejherowskiego. Obejmuje obszar 11.193,93 ha, z czego 4.137 ha stanowią lasy. • Gmina liczy blisko 14.000 mieszkańców, (tj. 7,11% ludności powiatu),z czego połowa zamieszkuje w Luzinie (6.985). • 12 wsi sołeckich położonych jest po obu stronach głównego szlaku komunikacyjnego Gdańsk-Szczecin (drogi krajowej nr 6 oraz kolei elektrycznej). • Wśród głównych zagrożeń, mogących wystąpić na terenie gminy wyróżniono: - przyczyny cywilizacyjne: • wypadki (katastrofy) komunikacyjne, w tym z dużą ilością ofiar, bądź powodujące skażenie terenu; • awarie (a także skażenia) urządzeń i instalacji wodociągowo – kanalizacyjnych oraz energetycznych; - nadzwyczajne zagrożenia środowiska: • pożary: kompleksów leśnych, stacji paliw, obiektów produkcyjnych; • gwałtowne i długotrwałe opady deszczu lub śniegu, będące przyczyną podtopień lub utrudnień komunikacyjnych; • bardzo silny wiatr (huragan).

4. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino

5. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • Ustawa o samorządzie gminnym w art. 7 ust. 1 pkt 14 jako zadania własne gminy wymienia zapewnienie ochrony przeciwpożarowej. • Cel tej ochrony został szczegółowo określony w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej[1], jako realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zdarzeniem wynikającym z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody stanowiących zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska. • [1] Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 z późn. zm. • [2] M. Stec, Ustrojowe założenia i przesłanki zintegrowanego systemu zarządzania kryzysowego, [w:] Sympozjum – Powiatowe Centrum Ratownictwa ..., wyd. cyt.., s. 12.

6. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • W gminach, szczególnie wiejskich, zadania te realizowane są w pierwszej kolejności przez ochotnicze straże pożarne (OSP), będące podobnie jak PSP, jednostkami przeznaczonymi w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami[1]. • Do zadań i celów OSP należy: • prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z instytucjami i stowarzyszeniami, • branie udziału w akcjach ratowniczych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych środowiska i innych klęsk i zdarzeń, • informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi oraz • wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów o ochronie przeciwpożarowej. [1] Art. 19 ustawy o ochronie przeciwpożarowej.

7. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • OSP działają na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach[1] i tym samym organy administracji publicznej nie mają wpływu na ich powstanie. • Natomiast od gminy zależy sprawność ich funkcjonowania, gdyż zgodnie z art. 32 ustawy o ochronie przeciwpożarowej gmina ponosi koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczych straży pożarnych. • Gmina ma również obowiązek: 1) bezpłatnego umundurowania członków ochotniczej straży pożarnej, 2) ubezpieczenia w instytucji ubezpieczeniowej członków ochotniczej straży pożarnej i młodzieżowej drużyny pożarniczej, 3) ponoszenia kosztów okresowych badań lekarskich. • Organy administracji publicznej, w tym także organy gminy, mogą ponadto zlecać ochotniczym strażom pożarnym udział w przeglądach realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej. [1] Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.

8. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • Ochotnicze Straże Pożarne gminy Luzino działają na podstawie własnych Statutów, uchwalonych we wszystkich jednostkach w 1992 r.Na początku lat 90. zlikwidowano na terenie gminy dwie ochotnicze straże pożarne, w miejscowościach Dąbrówka i Kębłowo, pozostawiając trzy: • 1) w Luzinie – liczącej 28 członków czynnych, posiadającej pojazdy pożarnicze: Ford SLRt do ratownictwa drogowego, wozy bojowe Mercedes-Benz oraz Tatra typ 138, 2 motopompy Polonia PO-3 i 2 motopompy pływające; • 2) w Milwinie - 23 członków czynnych, na wyposażeniu jeden wóz bojowy STAR-2,5 oraz motopompę TOHATASU model V66CS PO-5; • 3) w Zelewie – 25 członków czynnych, wóz MERCEDES-BENZ oraz motopompę PO-5. • Jednostki OSP współdziałają z wójtem gminy, głównie poprzez działania Zarządu Gminnego Związku OSP w Luzinie. • Przy każdej OSP funkcjonuje Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza, w tym OSP Luzino i Zelewo zrzesza zarówno chłopców, jak i dziewczęta. • Każda jednostka OSP współpracuje z radami sołeckimi - użytkują wspólnie pomieszczenia remizy oraz mogą liczyć na wsparcie finansowe sołectw. • OSP Luzino - najbardziej prężna i doposażona jednostka, obsługuje średnio 98% ogółu zdarzeń w gminie, a także w związku z przynależnością od 1995 r. do Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego – teren powiatu wejherowskiego.

9. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino OSP Luzino: Ilość członków: • ogółem - 43, • dopuszczonych do akcji – 25, • wspierających - 15, • MDP chłopców – 10, • MDP Dziewcząt – 10. Wyszkolenie: • podstawowe – 25, • ratownictwa technicznego – 5, • kierowania ruchem drogowym – 5, • kwalifikowanej pierwszej pomocy – 8. Dodatkowe informacje: • Od 1991 r. przy OSP działa Orkiestra Dęta, uświetniająca lokalne i regionalne uroczystości i imprezy rozrywkowe. • OSP wielokrotnie odnosiła sukcesy na Powiatowych Zawodach Sportowo-Pożarniczych (I miejsca w latach 2001, 2005) oraz reprezentowała województwo w Krajowych Zawodach w roku 2004, zdobyła III miejsce w 2004 r. w Powiatowych Zawodach Ratownictwa Medycznego, a doskonaląc umiejętności z tego zakresu brała udział w latach 2008 i 2009 w Mistrzostwach Polski w Ratownictwie Medycznym i Drogowym Podmiotów Tworzących i Wspierających KSRG.

10. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino OSP Milwino i Zelewo, podobnie jak OSP Luzino uczestniczą w zwalczaniu miejscowych zagrożeń. Przy OSP aktywnie działają Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze. Strażacy zabezpieczają pod względem pożarowym lokalne imprezy organizowane przez Gminę i sołectwa oraz uświetniają święta kościelne. Jednostki corocznie biorą udział w organizowanych przez Zarząd Powiatowy Związku OSP RP w Wejherowie halowych rozgrywkach sportowych. W 2009 roku OSP Zelewo po raz pierwszy uczestniczyło w Powiatowych Zawodach Sportowo-Pożarniczych w Rumi, zajmując wysoką IV pozycję.

11. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino W ramach popularyzacji ochrony przeciwpożarowej, Zarząd Gminny ZOSP RP w Luzinie współpracując z jednostkami OSP, corocznie organizuje eliminacje Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej „Młodzież Zapobiega Pożarom”. Dzięki naczelnikom OSP oraz opiekunom w szkołach młodzież zajęła m.in. w eliminacjach powiatowych I miejsce (lata 2002, 2006), II miejsce (2002, 2003, 2005, 2006) oraz reprezentowała powiat na eliminacjach wojewódzkich (2002, 2006). Nagrody oraz obsługa administracyjna zapewniana jest głównie dzięki Wójtowi Gminy. Ponadto, corocznie jednostki OSP przeprowadzają w szkołach oraz remizach pokazy umiejętności oraz sprzętu bojowego.

12. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino Gmina współfinansowała w latach 2006-2008 w 90% pobyt członków MDP (łączenie – 77 dzieci) na tygodniowych obozach szkoleniowych nad morzem, zorganizowanych przez Zarząd Gminny ZOSP RP w Luzinie, podczas których młodzież doskonaliła wiedzę i umiejętności pożarnicze oraz ratownictwa przedmedycznego.

13. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino W roku 2007 oraz 2009 młodzież zrzeszona w MDP, dzięki współpracy Gminy Luzino z partnerską gminą Stolzenau (Niemcy) i wsparciu finansowym z budżetu, mogła uczestniczyć w międzynarodowych zawodach sportowo-pożarniczych w Niemczech. Łącznie z pobytu skorzystało 29 dzieci z wszystkich 3 jednostek. W roku 2009 zorganizowano w Zelewie I Gminne Zawody Sportowo-Pożarnicze MDP o „Puchar Wójta Gminy Luzino”.

14. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino Począwszy od roku 2006 corocznie na terenie gminy są organizowane z własnej inicjatywy ćwiczebne ewakuacje obiektów użyteczności publicznej (ZL III), które są okazją dla jednostek OSP rekonesansu obiektów, współdziałania oraz zapoznania w sposób praktyczny z zasadami ewakuacji. Dotychczas przeprowadzono ewakuacje: - Gimnazjum w Luzinie, - SP Luzino, SP Kębłowo, SP Barłomino i SP Sychowo.

15. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy LuzinoZESTAWIENIE ZDARZEŃ – ZA LATA 2005-2009UDZIAŁ JEDNOSTEK OSP GMINY LUZINO *Rok 2009: obejmuje okres I półrocza źródło: zestawienia wyjazdów OSP – UG Luzino

16. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino Rodzaj zdarzeń na terenie gminy Luzino w latach 2005-2009

17. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino

18. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino PORÓWNANIE ILOŚC ZDARZEŃ NA TERENIE POWIATU W LATACH 2006-2008 ORAZ UDZIAŁU JEDNOSTEK GMINY LUZINO Dane za: Biuletyn Informacyjny KP PSP w Wejherowie za rok 2008, zestawienia wyjazdów OSP – UG Luzino

19. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino Udział w akcjach strażaków w latach 2007-2008 (ilość uczestniczących)

20. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino ŚRODKI WYDATKOWANE Z BUDŻETU GMINY LUZINO NA DZIAŁALNOŚĆ OSP W LATACH 2004-2008

21. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino WNIOSKI: • Kompetencje Wójta jako organu wykonawczego gminy mają swoje umocowanie w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, gdzie art. 7. w katalogu zadań wymienia także obowiązki z zakresu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. • W ramach zadań wójt pełni nie tylko rolę wykonawczą, ale także zarządzającą jednostką samorządu, reprezentującą ją na zewnątrz oraz mogącą aktywnie wpływać na zapewnienie bezpieczeństwa, m.in. poprzez wydawanie zarządzeń porządkowych, a także na podstawie kompetencji określonych w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym - jako Szef Gminnego Zespołu ZK oraz w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP, działając jako Szef Obrony Cywilnej. • Ponadto, zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, wójt koordynuje funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze gminyw zakresie ustalonym przez Wojewodę. • Mając na uwadze wykonanie zapisów ustawowych problem stwarza koordynacja systemu KSRG, gdyż zadania w powyższym zakresie nie zostały określone przez Wojewodę mimo funkcjonowania ustawy od 18 lat. • Przy dużych akcjach ratowniczych, gdzie pod uwagę wchodzi udział Wójta, jako Szefa Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, nie wypracowano przepływu informacji na linii Komenda Powiatowa PSP a Urząd Gminy. • Funkcjonowanie jednostek OSP w myśl przepisów ustawy o stowarzyszeniach, daje możliwość aktywnego, oddolnego udziału społeczeństwa w zapewnieniu bezpieczeństwa, niemniej działanie ochotniczych straży pożarnych w tej formie pozbawiło gminę możliwości aktywnego wpływu na ich tworzenie oraz działalność. Brak też jasnego uregulowania w przepisach prawnych zwolnień, które by usprawiedliwiały nieobecność w pracy strażaka ochotnika biorącego udział w akcjach ratowniczych. Taka sytuacja zniechęca strażaków ochotników do udziału w akcjach ratowniczych z obawy przed utratą pracy, premii itp.

22. Funkcjonowanie Ochotniczych Straży Pożarnych na przykładzie gminy Luzino • Jednostki OSP często są wykorzystywane do zadań, które mogłyby realizować firmy specjalistyczne: za usuwanie gniazd os i szerszeni powinni finansowo odpowiadać właściciele nieruchomości, co jest stosowane w innych krajach. Istnieje prawdopodobieństwo, iż w tym czasie, gdy strażacy zostają dysponowani do tego typu akcji, byliby potrzebni do innego zdarzenia typu pożar lub wypadek. Ponadto, wzywanie ochotników do zdejmowania kota z drzewa jest nieporozumieniem, niemającym potwierdzenia w zachowaniu tych zwierząt, narażającym poprzez tego rodzaju dyspozycje na nieuzasadnione koszty wypłaty ekwiwalentu z budżetu gminy oraz stracony czas ochotników. • Państwo, poprzez rozdział środków na działalność podmiotów włączonych do KSRG jedynie w symboliczny sposób finansuje działalność jednostek OSP, co obrazowała wcześniejsza tabela w niniejszej prezentacji. • Ponadto, dysponowanie jednostek OSP na terenie gmin wiejskich do działań, które służą obsłudze nie tylko naszym mieszkańcom (np. wypadki drogowe), powoduje uszczuplenie budżetów gmin. Miasta, w których działa PSP są w komfortowej sytuacji, ponieważ do wszystkich zdarzeń wyjeżdżają strażacy opłacani z budżetu państwa, a budżety miast nie są obciążane kosztami utrzymania tych jednostek. Jest to ewidentne obciążenie dodatkowymi kosztami gmin wiejskich, co może w przyszłości skutkować obniżeniem jakości świadczonych działań. • We wszystkich informacjach medialnych PSP informując o zdarzeniach podaje nieścisłe informacje o udziale w akcjach strażaków, wywodzących się z OSP, np. „- Strażacy na miejscu byli pierwsi i natychmiast przystąpili do akcji ratowania poszkodowanych…” informuje rzecznik prasowy PSP. ( artykuł dot. tragicznego wypadku w Milwinie, „Dziennik Bałtycki” z 11.08.2009 r.). Często w takich przypadkach następuje reakcja mieszkańców gminy, którzy pytają się, dlaczego strażacy ochotnicy nie brali udziału w akcjach ratowniczych, skoro są do tego powołani i utrzymywani z budżetu gminy. Takie postępowanie zniechęca również ochotników do podejmowania dalszych działań.