360 likes | 999 Views
Absorbsiyon - Gastrointestinal. Gastrik asidite Miadında YD’da pH nötral, 1-2 saatte 1-3, 24 saatte nötral 8-10 gün sonra asit yöne kayar, 2-3 yaş erişkin değer Aside dayanıksız ilaçların (oral penisilinler) biyoyararlanımı artar Zayıf asit ilaçların emilimi azalır Gastrik boşalma
E N D
Absorbsiyon - Gastrointestinal • Gastrik asidite • Miadında YD’da pH nötral, 1-2 saatte 1-3, 24 saatte nötral • 8-10 gün sonra asit yöne kayar, 2-3 yaş erişkin değer • Aside dayanıksız ilaçların (oral penisilinler) biyoyararlanımı artar • Zayıf asit ilaçların emilimi azalır • Gastrik boşalma • Midenin boşalması yavaş, 6-8 ayda erişkin düzeyine ulaşır • İntestinal motilite de yavaştır • İlaçların absorbsiyonunda gecikme • Teofilin, digoksin ve sülfonamidler absorbsiyonu artar • YD’da ağızdan beslenme 100ml/kg/gün’ü aşmadan oral ilaç verilmemelidir
Asidik ilaçlar Penisilinler Aspirin Varfarin Tolbutamid Asetazolamid Fenobarbital Tiopental Fenitoin Teofilin Bazik ilaçlar Amfetamin Efedrin Prokainamid Meperidin Kinidin-Kinin Lidokain Kanamisin Rezerpin Klordiazepoksid Diazepam
Absorbsiyon - İntramusküler • YD’da kas-içi emilim düzensiz ve yetersizdir • Miadında YD’larda kas /vücut kitlesi oranı • i.m uygulama tercih edilmeyen bir ilaç veriliş yoludur • i.m uygulamada belli hacimler aşılmamalıdır : • Bebek ve küçük çocuklarda 0.5 ml • Okul çağı çocuklarda 1 ml • Adölesanlarda 3-5 ml
Absorbsiyon - Topikal • Deri yüzey alanı/vücut ağırlığı oranı • Deri hidrasyonu , deri-altı yağ dokusu • Stratum corneum ve epidermis daha incedir • Topikal uygulamadan sonra sistemik emilim • Heksaklorafen – YD’da nörotoksisite • İyod içerenler – kontakt dermatit, geçici hipotiroidi • Lindan – konvülziyon • Kortizon – HPA supresyonu
Absorbsiyon - Rektal • Rektumda emilim pasif difüzyonla olur • İlaç yağda-çözünür ve noniyonik ise iyi emilir • Portal dolaşım ve KC’den ilk geçiş etkisi by-pass edilebilir • Yavaş ve sürekli salıveren süpozituvarlar idame tedavisi • Büyük bebekler ve çocuklarda yararlı bir yoldur • Genel olarak YD’larda rektal yoldan kaçınılmalıdır absorbsiyonla ilgili veriler yetersizdir
Absorbsiyon - Kemik-içi • Küçük çocuklarda uzun kemikler, düşük yağlı ve zengin damar yataklı kırmızı ilik içerirler • 5 yaşından sonra damardan zengin kırmızı Kİ sarı Kİ • Uzun kemiklerin dış korteksi yumuşaktır • Genellikle proksimal tibianın düz olan iç-ön kısmı en uygun
Dağılım • YD’da total vücut suyu , hücre-dışı/hücre-içi , yağ dokusu • YD’da ilaçların (öz. hidrofilik) dağılım hacmi (Vd) yüksektir • Vd yüksek olması doz gereksinimini artırır • Vd = Doz / Plazma konsantrasyonu • Gentamisin Vd YD 0.45 // süt çocuğu 0.4 • çocuk 0.35 // adölesan 0.3 // erişkin 0.25 L/kg
Dağılım - yağ • Vücut yağ değişiklikleri • Prematüre YD’da yağ oranı %1-2 • Miadında YD’da %10-15, 1 yaşında %20-25 • Fazla lipofilik ilaçların Vd’si düşüktür, dozu azaltmak gerekir
Dağılım - protein • YD’da albuminin asidik ilaçlara, 1-asit glikoprotein’in bazik ilaçlara afinitesi azdır • 1 yaşında erişkin düzeylerine ulaşır • Serbest ilaç fraksiyonu , • ampisilin, diazepam, digoksin, lidokain, morfin, nafsilin, fenitoin, propranolol, salisilatlar, teofilin • Bilirubin albumine bağlanmada ilaçlarla yarışır • Hiperbilirubinemi ampisilin, penisilin, fenitoin • Sulfonamidler, seftriakson ise bilirubini serbestleştirir
Antibiyotikler Dikloksasilin 2 Klindamisin 7 Doksisiklin 7 Rifampisin 11 NSAİİ’lar Fenilbutazon 1 İndometasin 3 Diüretikler Furosemid 3 Hidroklorotiazid 3 Etakrinik asit 10 KVS ilaçları Propranolol 6 Prazosin 7 Dijitoksin 10 Digoksin 75 Kinidin 11 Dikumarol 0.4 Varfarin 3 SSS ilaçları Diazepam 1 Klorpromazin 2 İmipramin 4 Fenitoin 11 Tiopental 13 Proteinlere fazla bağlanan ilaçların serbest fraksiyon yüzdeleri
Metabolizma • Faz I enzim sistemi oksidasyon, redüksiyon, kopma • En fazla sorumlu enzim sistemi CYP450 oksidaz sistemi • CYP1A2 • doğumdan sonra çok düşük, 5. ayda erişkin düzey, 6. ay – bütün çocukluk erişkin düzeyi , puberte erişkin düzey • Teofilin düzeylerini etkiliyor • CYP2C, 2D6, 2E1 • YD’larda ilk gün hızlı ekspresyon • 2D6 1-6. aylarda erişkin düzeye ulaşır, 3-10 yaş arasında • CYP3A4 • doğumdan sonra artmaya başlar, 2 ayda erişkin düzeye ulaşır, 2 yaş-adölesan arasında düşer
Doğum 1 yaş Puberte Erişkin Kafeinin klirensinin izlenmesi ile saptanan CYP1A2 aktivitesinde gelişimsel değişim
Barbitüratlar (3A) Fenobarbital (2C9) Karbamazepin (3A, 2C19, 1A2) Fenitoin (3A) Rifampin (3A, 2C, 1A2) Glikokortikoidler (3A) Nevirapin (3A) Omeprazol (1A2) CYP İndükleyicileri
Önemli substratları : Kalsiyum kanal blokerleri Benzodiazepinler HIV proteaz inhibitörleri HMG-CoA-redüktaz inhibitörleri Cyclosporine Non-sedatif antihistaminler Kinidin Antineoplastikler Eritromisinler Glikokortikoidler Önemli inhibitörleri Ketokonazol İtrakonazol Flukonazol Simetidin Klaritromisin Eritromisin Troleandomisin Greyfrut suyu CYP3A4
Önemli substratları: Kodein -blokerler Antidepresanlar Antipsikotikler Önemli inhibitörleri Fluoksetin Haloperidol Paroksetin Kinidin Kokain Amiodaron Celecoxib CYP2D6
Önemli substratları NSAI S-warfarin (aktif) Fenitoin Oral hipoglisemikler Fluvastatin AII blokerleri İnhibitörleri Fluconazole Sülfometaksazol Trimetoprim Bazı SSRI’lar CYP2C9
Önemli substratları Diazepam Fenitoin Omeprazol Citalopram Siklofosfamid İnhibitörleri Omeprazol Isoniazid Ketokonazol Simetidin Fluoksetin CYP2C19
Önemli substratları Teofilin, kafein İmipramine Propranolol Klozapin İnhibitörleri Fluorokinolonlar Fluvoxamine Simetidin CYP1A2
Metabolizma • Faz II konjugasyon reaksiyonları –glukuronidasyon, sülfasyon, metilasyon, asetilasyon • Glukuronil transferaz aktivitesi fetusta erişkinin %0-25’i düzeyinde ve 3 yaşında tamamlanır • Kloramfenikol 25-50 mg/kg/gün dozlarda 50 mcg/ml toksik Hedef 10-25 mcg/ml (doruk), 5-15 mcg/ml (çukur) • Morfin glukuronidasyon ile aktif 6-glukuronid morfin’e dönüşür, daha yüksek dozlar gerekebilir • Glukuronidasyon yolağı indüklenebilir (fenobarbital)
Metabolizma • Sulfasyon yolu erken çocukluk dönemine kadar erişkinin • Metilasyon YD’larda fonksiyonel, erişkinde anlamlı değil • YD’da teofilinin kafeine dönüştürülmesinden sorumlu yolaktır
Metabolizmaya bağlı eliminasyon yarı-ömür farklılıkları
Eliminasyon • GF, TS ve tübüler reabsorbsiyon doğumda immatür • Glomerüller az, proksimal tübüller immatür, renal kan akımı • İlk 1-2 haftada hızlı fakat değişken bir gelişme • Renal kan akımı erişkin değerlerine 5. ayda ulaşır • GF 6. ayda erişkin değerlerine yaklaşır • TS ve RA daha yavaş olgunlaşır - 7. aydan sonra
Eliminasyon GFR = ml/dk/1.73m2
Renal performans ölçümü • İdrar - 1 ml/kg/saat N, 0.5 ml/kg/saat yakın takip • Kreatinin klirensi - formülü (1-18 y) : ml/dk/1.73 m2 • 0.48 x boy (cm) / serum kreatinin • 0.48 yerine yaşa özel orantı sabitesi K değerleri (6 ay-21 y): • 1 yaş (PM) 0.33, • 1 yaş (Miadında) 0.45, • 2-12 yaş 0.55, • 13-21 yaş 0.7
Belirgin oranda böbrek tubuluslarından salgılanma suretiyle atılan ilaçlar
YD döneminde önemli farmakokinetik ilaç etkileşimleri Emilim - dağılım
YD döneminde önemli farmakokinetik ilaç etkileşimleri Metabolizma enzim indüksiyonu
YD döneminde önemli farmakokinetik ilaç etkileşimleri Metabolizma enzim inhibisyonu
YD döneminde önemli farmakokinetik ilaç etkileşimleri Atılım
Genel Hatalar • Poliklinikte çocuklara özel ilaç hataları %90 • Çocukların sadece %2’si tartılıyor • Ağırlık ölçülse bile hesaplamada hata • Ondalık noktadan önceki 0 (.4 0.4) kullanılmalı, sonraki kullanılmamalı (4.0 4) • Hesaplanan doz reçetede standart doza yuvarlanmalı • Pediatrik dozaj formlarının olmayışı • Oral ve parenteral sıvıların ölçümünde zorluk • Bilgi eksiklikleri farmako-kinetik-dinamik, güvenlilik
Doz hesaplama • 2 yaş altında en uygun BSA yöntemi • 2-16 yaşta 10 yaşına kadar BSA, sonra modifiye ağırlık
Vücut Yüzey Alanı (BSA) Formülü • 0.20247 x Boy (m)0.725 x Ağırlık (kg)0.425