Dosya İzinleri

1. BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ Dosya İzinleri Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ

2. Dosya/Dizin İzinleri Linux’te temel dosya sistemi güvenliği kullanıcıların dosya ve dizinler üzerindeki erişim izinlerininbelirlenmesiyle sağlanır. Bir dosya veya dizinlere ait 3 grup izin vardır: • Dosya sahibinin izinleri (Dosyanın sahibi: u) • Dosya grubunun izinleri (Kullanıcı grubu: g) • Sistemdeki diğer kullanıcıların izinleri (Diğer tüm kullanıcılar: o ) Dosya ve dizinlerin sahip oldukları izinleri görmek içinls –k(d) yada stat komutlarıkullanılabilir.

3. Dosya/Dizin İzinleri Okuma (r) – Dosya içeriğini görebilir mi? – (Klasörler için) dosya listesini alabilir mi? Yazma (w) – (Aynı zamanda) dosyayı silebilir mi? – (Klasörler için) bu klasör içinde dosya veya altklasör oluşturabilir mi? Çalıştırma (x) – Dosyayı çalıştırabilir mi? – (Klasörler için) bu klasöre geçebilir mi?

4. Dosya/Dizin İzinleri -rwxrw-r-- Dosya tipinin belirtildiği kısım “-” Normal dosya “d” Dizin “c” Karakter bazında işlem yapan aygıt sürücüleri “b” Blok bazında işlem yapan aygıt sürücüleri “l” Başka bir dosyayı gösteren link dosyaları

5. Dosya/Dizin İzinleri İzinlerin belirtildiği kısım Dosyanın sahibi Grup Diğer kullanıcılar -rwxrw-r--

6. Dosya/Dizin İzinleri root@localhost# ls -l toplam 6744 drwxr-xr-x 10 mustafausers 4096 Nov14 23:43 my_dir …. d–> dizin olduğunu gosteriyorilk üclü —> rwx (okuma, yazma, calistirma) mustafa isimli kullanici tüm haklara sahip ikinci uclu –> r-x user grubuna üye olan kullanıcılar okuma ve çalıştırma haklarına sahip ucuncu uclu –> diğer kullanıcılar okuma ve çalıştırma haklarına sahip mustafa —> dosya/dizin sahibiusers —> dosyanin/dizinin grubu

7. İzin Değiştirme İşlemleri ● chmod komutu belirtilen dosya ve klasörlerin izinlerini değiştir -R : alt klasör ve dosyalardaki izinleri de değiştir – X: çalıştırılabilir dosyalara ve klasörlere çalıştırma izni ver

8. Sembolik tanımla İzin Değiştirme izin eklemek için +, izin kaldırmak için – sahibi: u, grubu: g, diğerleri: o, herkes: a • okuma: r, yazma: w, çalıştırma: x chmod u+rwx,g-w,o-rwx dosya_adi

9. $ chmod go-rwx prog1 Bu durumda grup ve diğerlerinden rwx yetkisinin geri alınacağı ve artık prog1’in izinlerinin sadece –rwx------ olacağı anlaşılıyor Sembolik tanımla İzin Değiştirme

10. Örnekler • chmod + x dosya

11. Örnekler • chmod + x dosya (herkese çalıştırma izni verilir)

12. chmod u+rwx dosya Örnekler

13. chmod u+rwx dosya (dosya sahibine tüm haklar verilir) Örnekler

14. chmod g-wx dosya Örnekler

15. chmod g-wx dosya (dosya grubundan yazma ve çalıştırma iznini kaldırır) Örnekler

16. chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya Örnekler

17. chmod u+rwx, g+rx, o+x dosya (dosya sahibine tüm izinler, gruba okuma veçalıştırma izni, diğer kullanıcılara çalıştırma izni verilir) Örnekler

18. Sayısal tanımla izin değiştirme chmod izin kodu dosya/dizin Kod İzin durumu 0400 Dosya sahibi için okuma 0200 Dosya sahibi için yazma 0100 Dosya sahibi için çalıştırma 0040 Gruptakiler için okuma Sembolik Kod Kullanıcılar 0020 Gruptakiler için yazma 0010 Gruptakiler için çalıştırma u Dosya sahibi 0004 Diğerleri için okuma g Grup 0002 Diğerleri için yazma o Diğerleri 0001 Diğerleri için çalıştırma

19. Dosya sahibine okuma izni 400 Dosya sahibine yazma izni 200 Gruba okuma izni 40 Diğerlerine okuma izni 4 Toplam 644 # chmod 644 orn.dat Sayısal tanımla izin değiştirme

20. Örnekler chmod 674 adosya

21. Örnekler chmod 674 adosya -rw-rwxr– 1 mustafa users 0 Nov1500:11adosya

22. Örnekler chmod 700 adosya

23. Örnekler chmod 700 adosya -rwx—— 1 mustafa users 0 Nov1500:17adosya

24. Dosya sahibinin değiştirilmesi için chown komutu kullanılır chown yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin Bu komutu çalıştırabilmek için kullanıcının dosya üzerinde gerekli izinlere sahip olması gerekiyor. Dosya Sahibini Değiştirme

25. Örnek Önceki Durum: -rwxr-xr-x 2 Ahmet users 182 Nov16 01:15 deneme # chown Mehmet deneme Sonraki Durum: -rwxr-xr-x 2 Mehmet users 182 Nov 16 01:19 deneme

26. Grubun değiştirilmesi için chgrp komutu kullanılır chgrp yeni_sahibinin_ismi dosya/dizin Bu komutu çalıştırabilmek için kullanıcının dosya üzerinde gerekli izinlere sahip olması gerekiyor. Grubu Değiştirme

27. Örnek Önceki Durum: -rwxr-xr-x 2 Mehmetusers 182 Nov16 01:23 deneme # chgrpusers2 deneme Sonraki Durum: -rwxr-xr-x 2 Mehmetusers2 182 Nov 16 01:24 deneme

28. Kullanıcı maskesi Linux’ta bir dizin veya dosya yaratılırken, otomatikolarak sistem tarafından izinleri ayarlanır. Dosyalar için rw-rw-rw- = 666 şeklindedir. Dizinler için rwxrwxrwx = 777 şeklindedir Kullanıcının isteğine bağlı bir maske oluşturularaksistem kabullerini değiştirebilir.

29. Maskeleme işlemi yapmak üzere umask komutu kullanılır. umask, kisaca ontanimli olarak yeni yaratilacak dosya ve dizinlere olan erisim haklarini almak icin kullanilir. umask degeri 022 ise gerekli izinler nedir ?dizin haklari icin 777 - 022 = 750dosya haklari icin 666 - 022 = 644 Kullanıcı maskesi

30. SORULAR?