Podstawy technik informatycznych

1. Podstawy technik informatycznych Moduł pierwszy

2. Hardware, software, Information Technology • Hardware - materialna część komputera. Ogólnie hardwerem nazywa się sprzęt komputerowy. • Oprogramowanie (ang. software) - to zestaw instrukcji przeznaczonych do wykonania dla komputera. Celem oprogramowania jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę zakresie. • Technologia informacyjna - dziedzina wiedzy obejmująca informatykę, telekomunikację, narzędzia i inne technologie związane z informacją. Dostarcza ona użytkownikowi narzędzi, za pomocą których może on pozyskiwać informacje, selekcjonować je, analizować, przetwarzać i przekazywać innym ludziom....

3. Typy komputerów • Mainframe - komputer (ew. kilka) o dużej mocy i większych możliwościach niż komputer domowy, którego celem jest świadczenie usług dużej liczbie użytkowników. • Stacja robocza - to każdy komputer przeznaczony do bezpośredniej pracy (w odróżnieniu od serwera, który tylko udostępnia zdalnie jakieś usługi). W szczególności w sieciach komputerowych mianem tym określa się każdy komputer, który jest do tej sieci podłączony, a który nie służy wyłącznie do jej obsługi. Pokrywa się to z grubsza z terminem komputer osobisty. • Komputer osobisty - (ang. Personal Computer, stąd skrót PC i powszechne polskie określenie pecet) to na dzień dzisiejszy następca klonów mikrokomputera wyprodukowanego przez firmę IBM w latach 80. Przeznaczony przede wszystkim do użytku osobistego, domowego i biurowego, zazwyczaj stacjonarny. W węższym znaczeniu PC oznacza komputery standardu IBM-PC, w szerszym do komputerów osobistych zaliczamy także np. komputery produkcji Apple (Macintosh, Mac).

4. Typy komputerów cd • Laptop - (powszechnie nazywany także notebook) to mały, przenośny komputer osobisty. • Palmtop - (także: PDA, Personal Digital Assistant, komputer kieszonkowy) to mały, przenośny komputer osobisty. Mniejszy od laptopa - z powodzeniem mieści się w dłoni lub w kieszeni. Palmtopy są komputerami programowalnymi - można do nich wgrywać oprogramowanie, np. pobrane lub zakupione w Internecie.

5. Podstawowe elementy składowe komputera • Procesor(ang. processor) - urządzenie cyfrowe sekwencyjne potrafiące pobierać dane z pamięci, interpretować je i wykonywać jako rozkazy. Wykonuje on bardzo szybko ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora. • Twardy dysk– jeden z typów urządzeń pamięci masowej, wykorzystujących nośnik magnetyczny do przechowywania danych. Nazwa twardy dysk (hard disk drive) powstała w celu odróżnienia tego typu urządzeń od tzw. miękkich dysków, czyli dyskietek (floppy disk), w których nośnik magnetyczny naniesiono na elastyczne podłoże, a nie jak w dysku twardym na sztywne.

6. Podstawowe elementy składowe komputera cd • Urządzenia wejścia - rozumiemy przez to urządzenia, za pomocą których możemy wprowadzić dane do komputera np.: myszka, klawiatura • Urządzenia wyjścia - są to urządzenia, które dane przetworzone przez komputer, ukazują w zrozumiały dla nas sposób np.: monitor, drukarka

7. Podstawowe elementy składowe komputera • RAM(ang. Random Access Memory) - jest to podstawowy rodzaj pamięci cyfrowej zwany też pamięcią użytkownika lub pamięcią o dostępie swobodnym. • ROM (ang. Read-Only Memory - pamięć tylko do odczytu) Jest to rodzaj pamięci operacyjnej urządzenia elektronicznego, w szczególności komputera. Zawiera ona stałe dane potrzebne w pracy urządzenia - np. procedury startowe komputera.

8. Podstawowe jednostki pamięci komputera • Bit – najmniejsza ilość informacji potrzebna do określenia, który z dwóch równie prawdopodobnych stanów przyjął układ. Jednostka logiczna. • Bajt (ang. byte)- jest to najmniejsza adresowalna jednostka pamięci komputerowej, składająca się z bitów.

9. Plik, katalog • Plik (ang. file) - jest to nazwany ciąg danych (inaczej zbiór danych), o skończonej długości, posiadający szereg atrybutów i stanowiący dla systemu operacyjnego całość. • Katalog - plik interpretowany przez system plików jako lista odwołań do innych plików

10. Pamięci masowe • Dyskietka – przenośny nośnik magnetyczny o niewielkiej pojemności umożliwiający zarówno odczyt jak i zapis • Płyta kompaktowa (ang. Compact Disc, CD-ROM – Compact Disc Read Only Memory) — poliwęglanowy krążek z zakodowaną cyfrowo informacją do bezkontaktowego odczytu światłem lasera optycznego

11. Formatowanie nośnika pamięci masowej • Formatowanie dysku - podzielenie fizycznego i logicznego obszaru dysku na sektory, nadanie im odpowiednich oznaczeń oraz utworzenie systemu plików. Ponieważ formatowanie wiąże się zwykle z utratą wszystkich zapisanych wcześniej danych, często proces ten błędnie kojarzony jest z kasowaniem zawartości dysku.

12. Typy oprogramowania • System operacyjny (ang. skrót OS operating system) - jest to zbiór programów pośredniczących pomiędzy aplikacjami użytkownika a sprzętem. • Aplikacja - to rodzaj programu komputerowego. Termin nie jest określony zbyt precyzyjnie, ale zazwyczaj oznacza program, który ma bezpośredni kontakt z użytkownikiem i nie jest częścią większego programu. Z technicznego punktu widzenia jest to oprogramowanie korzystające z usług systemu operacyjnego.

13. GUI (Graphic User Interface) • Graficzny interfejs użytkownika (ang. Graphical User Interface, GUI) - ogólne określenie sposobu prezentacji informacji przez komputer oraz interakcji z użytkownikiem, polegającego na rysowaniu i obsługiwaniu elementów (widżetów, zwanych też kontrolkami).

14. Sieci komputerowe • Sieć lokalna (ang. Local Area Network stąd używany także w języku polskim skrót LAN) - to najmniej rozległa postać sieci komputerowej, zazwyczaj ogranicza się do jednego budynku, lub kilku pobliskich budynków (np. bloków na osiedlu). • Sieć rozległa (ang. Wide Area Network, WAN) - sieć łącząca sieci lokalne, inne (mniejsze) sieci rozległe, jak również pojedyncze komputery. Odbywa się to przy pomocy urządzeń sieciowych takich jak routery oraz urządzeń dostępowych takich jak modemy.

15. Sieci komputerowe cd • Serwer - jest to program komputerowy udostępniający różne usługi dla oprogramowania klienckiego w schemacie klient-serwer. Serwerami nazywa się także komputery które pełnią takie funkcje. • Klient - oznacza oprogramowanie (czasami komputer, na którym to oprogramowanie jest uruchomione) korzystające z usług dostarczanych przez serwer.

16. Internet • Internet (dosł. międzysieć; od ang. inter – między i ang. net – sieć) to sieć komputerowa o światowym zasięgu łącząca sieci lokalne, sieci rozległe i wszystkie komputery do nich podłączone.

17. Intranet • Intranetowe serwery WWW różnią się tym od publicznych serwerów WWW, że aby uzyskać dostęp z zewnątrz do Intranetu danej organizacji trzeba mieć odpowiednie uprawnienia i hasła. Intranety są projektowane w taki sposób, aby umożliwiały dostęp tym użytkownikom, którzy mają uprawnienia dostępu do wewnętrznej sieci LAN firmy. W intranecie są instalowane serwery WWW. Przeglądarki są wykorzystywane jako wspólny mechanizm dostępu (fronton) do informacji przechowywanych na tych serwerach, takich jak dane lub wykresy finansowe bądź dane tekstowe.

18. Ekstranet • Terminem „ekstranet" określa się aplikacje i usługi oparte na intranecie i korzystające z rozszerzonego, zabezpieczonego dostępu do zewnętrznych użytkowników lub firm. Dostęp ten zwykle uzyskuje się przy użyciu haseł, identyfikatorów i innych zabezpieczeń na poziomie aplikacji. Tak więc ekstranet jest rozszerzeniem dwóch lub kilku intranetów z zapewnieniem bezpiecznej interakcji między współpracującymi firmami i ich intranetami

19. Sygnał analogowy • Sygnały radiowe, telewizyjne i telefoniczne były do niedawna przesyłane drogą radiową oraz za pomocą transmisji przewodowej przy użyciu fal elektromagnetycznych. Fale te są nazywane analogowymi, ponieważ mają taki sam kształt jak fale świetlne i dźwiękowe wytwarzane przez nadajniki. Sygnał elektryczny przenoszący informacje zmienia się proporcjonalnie do zmian natężenia i kształtu transmitowanych fal świetlnych i dźwiękowych. Innymi słowy, fale elektromagnetyczne są analogią fal świetlnych i dźwiękowych.

20. Sygnał cyfrowy • W przypadku sygnału cyfrowego wszystkie dane są przesyłane w postaci bitów niezależnie od rodzaju informacji. Głos, sygnał wideo i dane przygotowane do transmisji w medium cyfrowym stają się strumieniami bitów. Taki sposób transmisji zapewnia istotną przewagę pasma cyfrowego nad analogowym. Kanałem cyfrowym o najwęższym nawet paśmie można przesłać nieograniczone ilości informacji. Niezależnie od tego, ile czasu trwa przesłanie informacji cyfrowej do miejsca docelowego i jej ponowne złożenie, może ona zostać wyświetlona, odsłuchana, odczytana lub przetworzona w oryginalnej postaci.

21. Modem • Modem (od ang. MOdulator-DEModulator) - urządzenie elektroniczne, którego zadaniem jest zamiana danych cyfrowych na analogowe sygnały elektryczne (modulacja) i na odwrót (demodulacja) tak, aby mogły być przesyłane i odbierane poprzez linię telefoniczną (a także łącze telewizji kablowej lub fale radiowe).

22. Sieci telefoniczne i komputery • ISDN (Integrated Services Digital Network)- zintegrowane usługi sieci cyfrowej są systemem telekomunikacyjnym, korzystającym z istniejącej struktury sieci telefonicznej. Większość działających w Polsce operatorów udostępnia tego typu usługi, a koszt połączeń telefonicznych dokonywanych za pomocą ISDN jest najczęściej bliski cenie „zwyczajnej telefonii”

23. Sieci telefoniczne i komputery cd • ADSL (full rate Assymmetrical DSL) - jest jedną z najlepiej rokujących technologii xDSL. Oferuje niesymetryczną transmisję o różnych przepustowościach od i do klienta. Jest to dominująca technologia w zastosowaniach biznesowych.

24. Poczta elektroniczna • Poczta elektroniczna (e-mail) to jedna z usług internetowych, służąca do przesyłania wiadomości tekstowych (listów elektronicznych).

25. E-commerce • Terminem handel elektroniczny (ang. e-commerce) określa się kupno i sprzedaż towarów lub usług poprzez Internet za pośrednictwem stron WWW. Najbardziej powszechną formą handlu elektronicznego są sklepy internetowe.

26. Wirus komputerowy • Wirus- jest to samopowielający się segment kodu wykonywalnego umieszczany w innym programie (kodzie wykonywalnym). Wirusy przenoszą się pomiędzy komputerami w wyniku wymiany zainfekowanych nośników (dyskietki, płyty CD, dyski) lub elektronicznej wymiany zainfekowanych plików (poczta elektroniczna, serwery ftp, P2P, wykorzystywanie serwerów plików, z których uruchomiono lub pobrano zakażony plik). Zainfekowane pliki wykonywalne (które w uproszczeniu możemy nazwać programami) pełnią rolę nosicieli. Pierwsza definicja wirusa komputerowego, podana przez Freda Cohena w 1983 roku brzmiała - program, który może infekować inne programy poprzez modyfikację ich struktury w celu dołączenia kopii samego siebie. Bardzo ważnym kryterium dla wirusów jest fakt, że aby zaktywować wirusa musimy uruchomić zainfekowany plik lub skorzystać z zainfekowanego medium.

27. Robak • Robak - jest to niezależny program, który stara się przenieść swoją kopię na inny system komputerowy podłączony do sieci. Robaki wykorzystują dostępne usługi sieciowe i wykryte w nich luki, a przede wszystkim możliwości związane ze zdalnym uruchamianiem kodu. Są one bardzo podobne w działaniu do wirusów, ale ich nosicielami są całe systemy operacyjne (a nie pojedyncze pliki), a robaki to samodzielne procesy działające pod kontrolą zaatakowanych systemów. Ponadto robak działa samodzielnie - może np. po zainfekowaniu jednej z maszyn skanować sieć w poszukiwaniu kolejnych podatnych na atak komputerów i przenosić się na nie.

28. Trojan • Koń trojański (trojan) - program, który nadużywa zaufania użytkownika wykonując bez jego wiedzy dodatkowe, szkodliwe czynności. Składa się z serwera i klienta. Serwerem jest plik, który wbrew woli użytkownika jest instalowany w systemie (szczególnie w systemie operacyjnym Microsoft Windows). Klient pozwala włamywaczowi przejąć kontrolę nad maszyną, co jest nielegalne.

29. Freeware, shareware • Freeware - to licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Termin freeware bywa również używany jako synonim oprogramowania objętego tą licencją • Shareware - to rodzaj płatnego programu komputerowego, który jest rozpowszechniany bez opłat do sprawdzenia przez użytkowników. Po okresie próbnym za taki program należy zapłacić lub skasować go. Używanie programu shareware po okresie próbnym bez opłat jest nielegalne.

30. GPL • Powszechna Licencja Publiczna GNU (GNU General Public License) - jest jedną z licencji wolnego oprogramowania, która została sformułowana w 1988 przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena na potrzeby Projektu GNU, na podstawie wcześniejszej Emacs General Public License. Wersja 2 licencji GNU GPL została wydana w roku 1991. • Celem tej licencji jest przekazanie użytkownikom praw do uruchamiania programu w dowolnym celu (wolność 0), analizowania działania programu i dostosowywania go do swoich potrzeb (wolność 1), kopiowania (wolność 2) oraz udoskonalania i publikowania własnych poprawek (wolność 3) programów i kodu źródłowego tych programów, których programiści postanowili wydać je w oparciu o tą licencję.