Dinlenme veya Bazal Metabolik Hız

1. Dinlenme veya Bazal Metabolik Hız

2. Dinlenme durumunda hücre içindeki kimyasal değişmeler devam eder. • Bazal metabolik hız (BMH) alınan besinlerin sindirilmesinden sonra (yemekten 12 saat sonra), mutlak dinlenme anında (sırt üstü yatma) uyanık olarak vücuttan harcanan enerjidir. • Dinlenme metabolik hız (DMH) ölçümü için yemekten 12 saat sonra koşulu aranmaz, günün herhangi bir saatinde mutlak dinlenme anında ölçülür.

3. BMH veya DMH ölçümlerinde ortam ısısının uygun olması, birkaç saat önce aşırı beden hareketi yapılmaması gerekir. • Mutlak dinlenme anında bütün organlar çalışır durumdadır. Fakat ça­lışma hızları farklıdır. Yetişkin bireyde BMH'ının organlara dağılımı şöyledir; karaciğer % 29, beyin % 19, kalp % 10, böbrek % 7, iskelet kasları (dinlenme anında) % 18, diğerleri % 17'dir.

4. Metabolik hızı etkileyen etmenler 1.Yaş ve cinsiyet: Büyüme döneminde vücut dokularının yapımı için ek enerji gerektiğinden bazal metabolizma hızlıdır. Büyüme tamamlandıktan sonra BMH’ı düşmeye başlar. Kadınların bazal metabolizmaları erkeklerden düşüktür. 2.Vücut cüssesi ve bileşimi: Vücut cüssesi vücudun kapladığı alanı gösterir. Alanın büyüklüğüne göre enerji harcaması da değişir. BMH vücudun yağsız kütlesiyle alakalıdır.Vücudun yağsız kütlesinin yağlı kütlesine oranı arttıkça BMH artar.

5. 3.Gebelik:Metabolik hız % 22-33 oranında artar. 4.Endokrin sistemin özellikleri de metabolik hızı etkiler.Genelde endokrin hormonları BMH’yi arttırır. 5.Ateşli hastalıklarda hücre çalışmasının artması BMH'ı artırır. Vücut ısısının bir derece yükselmesi BMH'ı % 7 oranında artırır. Kanserde de metabolizma hızlanır.

6. 6.Kas tonu bireyler arasında ayrıcalık gösterir. Mutlak dinlenme anında bazı bireylerin kasları diğer bazılarından daha hareketli durumdadır. Öfke, coşku, düşünme gibi durumlarda kas tonu fazladır. Tedirgin tipteki bireyin BMH'ı rahat tipten daha yüksektir. 7.Ağır fiziksel hareketlerden sonra kaslar tam dinlenme durumuna geçmez. Bu nedenle fiziksel hareketlerden hemen sonra ölçülen BMH’ı yüksektir.

7. 8.Diyetin bileşiminin de BMH’ını etkilediği sanılmaktadır. Diyette protein fazla olduğu zaman BMH’ın yükseldiği gözlenmiştir. 9.Uyku durumundaBMH’ı azalır. Uyku sıra­sında ölçülen BMH uyanıkken ölçülenden % 10 daha düşüktür.

8. 10.Uzun süreli açlık ve yarı açlık durumlarında vücut daha az enerji harcamaya alışır. Yani uzun süre düşük enerji alan birey, enerjiyi vücudundan daha tasarruflu harcar. Bu birey fazla yemeye başlayınca vücut ağırlığı hızla artar. Bunun yanında yetersiz beslenmiş çocuklarda da bazı durumlarda bazal metabolizmanın arttığı gözlenmiştir. 11.Menstruasyon döngüsü de metabolik hızı etkiler. Metabolik hız yu­murtlama anından bir hafta önce en düşük, menstruasyondan hemen önce en yüksek düzeydedir.

9. Bazal enerji harcamasının hesaplanması • Bireyin enerji harcaması çift işaretlenmiş su tekniğiyle (DLW) ölçülebilir.Bu teknikler pahalı ve her yerde uygulanamadığından enerji harcaması hesaplama teknikleri geliştirilmiştir. • Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü(FAO), Dünya Sağlık Örgütü(WHO) ve Birleşmiş Milletler Üniversitesi(UNU) tarafından hesaplama cetveli oluşturulmuştur.Bu cetvel kullanılarak değişik yaş ve cinsiyetteki bireylerin bazal metabolizma için harcadıkları enerji miktarı bulunabilir.