Öğretim Analizi

1. Öğretim Analizi

2. Öğretim Analizi • Bir öğretmenin dört görevi bulunur. • Öğretme • İdare ve yönetim • Meslek/konu alanı uzmanlığı • Öğrenci danışmanlığı • Öğretme: öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracak öğretim etkinliklerini planlar, uygular ve değerlendirir.

3. Öğretim Analizi • Öğretim süreci öncesi iki soruya cevap bulunması gereklidir. • Ne öğretilecek? • Nasıl öğretilecek? • “Ne öğretilecek” sorusunun cevabı öğretim amaçlarının saptanması ve bunların analiz edilmesiyle belirlenir. • Öğretim amaçları bir ders,kurs yada program sonunda öğrencilerin ne yapıyor, ne biliyor olacaklarını beliten genel, kapsamlı ifadelerdir.

4. Öğretim Analizi • Öğretim amaç analizi; • “Öğrenciler tam olarak neleri öğrenirlerse bu amaç gerçekleşir?” sorusu cevaplanarak belirlenir. • Bir diğer şekliyle içeriğin belirlenmesidir. • Öğretim içeri belirlendikten sonra bunların nasıl öğretileceği planlanmalıdır. • Öğretim için yapılacak bütün planlar bu amaç analizi sonuçlarına göre yapılır.

5. Öğretim Analizi • İyi bir amaç analizi; • Öğrencilerin bu amaçlara ulaşmak için hangi bilgi ve becerileri öğrenmeleri gerektiğini saptar, • Bu bilgi ve becerilerin nasıl öğretileceğini belirler, • Hangi ortamda öğretilmesi gerektiğini belirler, • Nasıl değerlendirileceğini belirler, • Hangi araç-gereçlere ihtiyaç duyulacağını saptar ve • Öğretim sırasında hangi noktaların vurgulanması gerektiği konusunda ipuçları sağlar.

6. Amaçların Sınıflandırılması • Taksonomi bir sınıflandırma sistemidir. • Bu sistemde öğrenme ürünleri en karmaşığa, kolaydan zora sıralandırılmıştır. • Her aşama bir sonrakinin önkoşuludur. • Üst düzeydeki davranışlar, alt düzeydeki davranışlara göre daha karmaşıktır. • Üst düzeydeki bir davranışın kazanılması, alt düzeydeki davranışın kazanılmasına bağlıdır.

7. Amaçların Sınıflandırılması • Bloom ve arkadaşları tarafından geliştirilen Bloom’un öğrenme ürünleri taksonomisi bu alandaki başarılı çalışmalardan önde gelenlerindendir. • Bu çalışmada öğrenme ürünleri üç alanda toplanmıştır. • Bilişsel öğrenmeler • Duyuşsal öğrenmeler • Psikomotor öğrenmeler

8. Bilişsel Öğrenmeler • Zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları kapsar. • Bilgiyi tanıma ve hatırlama • Bilginin üzerinde işlemler yapma • Bilgi ile ilgili kavramlar, genellemeler, kuramlar geliştirme • Bilişsel öğrenmeler altı kategoride ele alınmıştır.

9. Bilişsel Öğrenmeler • Basitten karmaşığa doğru hiyerarşik bir yapı bulunmaktadır. • Bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme. • Her bir davranışın öğrenilmesi ondan önceki diğer davranışların öğrenilmesine bağlıdır.

10. Bilişsel Öğrenmeler • 1. Düzey - Bilgi Düzeyi: • Ezber öğrenmeyi içerir. • Olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. • Gösterilen eşyaların isimlerini söyleyebilmek • Belirli bir nesneyi bir dizi nesne arasından seçebilmek. • Bir kavramı tanımlamak. • Bir nesne yada olgu ile ilgili bazı özellikleri görünce tanımak.

11. Bilişsel Öğrenmeler • 2. Düzey - Kavrama Düzeyi: • Önceden öğrendiklerini yeni düzenlemeyle sunar. • Bir olayı, bir tabloyu açıklama. • Olguların nedenlerini, nasıllarını belirtme. • Bir nesneyi bir kategori içerisinde sınıflandırma. • İki olayı karşılaştırma. • Bir kavramı kendi kelimeleri ile tanımlayabilme. • Özetleme, orjinal bir örnek verme.

12. Bilişsel Öğrenmeler • 3. Düzey - Uygulama Düzeyi: • Daha önce öğrenilen kavramsal ifadeler ve genellemelerin yeni durumlarda kullanılması ile ilişkilidir. • Bir matematik problemini çözmek. • Bir görevi yerine getirmek. • Bir dizi kural ve yöntemleri kullanmak. • Önerilen bir iş planının sonuçlarını tahmin etmek.

13. Bilişsel Öğrenmeler • 4. Düzey - Analiz Düzeyi: • Bir bütün ya da sistemin organizasyon ve yapısını tanıma; • Problem, bütün ya da sistemi öğelerine ayırma • Problem, bütün ya da sistemin öğeleri arasındaki ilişkileri belirleme • Problem, bütün ya da sistemdeki kuram, ilke ve genellemeleri tanıma.

14. Bilişsel Öğrenmeler • 5. Düzey - Sentez Düzeyi: • Fikir ya da öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir bütün oluşturma yeteneğidir; • Problemle ilgili öğeleri düzenle • Problem durumu ile ilgili çözüm öner • Farklı kaynakları kullanarak kendine özgü ürün geliştir.

15. Bilişsel Öğrenmeler • 6. Düzey - Değerlendirme Düzeyi: • Belli bir iş, metot, çözüm ya da ürünün değeri hakkında belirli ölçütler kullanarak yargıda bulunmak. • Bir görüş ya da öneriyi eleştirmek ya da savunmak.

16. Duyuşsal Öğrenmeler • Bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir • Derslerine iyi çalışmaları • Çevreyi korumaları • Kurallara uymaları • Duyuşsal amaçların öğretim sonunda değerlendirilmesi zordur.

17. Duyuşsal Öğrenmeler • Duyuşsal bir amaç incelendiğinde, öğrencinin davranışı bir şeyler yaparak veya bir şeyler söyleyerek sergilendiği görülür. • Bu noktadaki birşeyler psikomotor bir beceri ya da bilişsel bir öğrenmedir. • Dolayısıyla, duyuşsal öğrenmeler bilişsel ve psikomotor davranışların kazanılmasını destekler. • Matematik dersine değer vermeyen bir öğrenci, o konu hakkında bilgi ve beceri sahibi olması ya da öğrenme isteği duyması zordur.

18. Duyuşsal Öğrenmeler • 1. Düzey - Alma Düzeyi: • Belli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme. • Bunlara karşı hoşgörülü olma. • Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme. • Örnek: çevreyi kirletmeyenlere karşı hoşgörülü olma/iyi niyet benimseme.

19. Duyuşsal Öğrenmeler • 2. Düzey – Tepkide Bulunma Düzeyi: • Bellirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. • Örnek: Yerde bir çöp bulduğunda onu yerden alıp çöpe atma. • 3. Düzey – Değer Verme Düzeyi: • Bir davranış, olay ya da olguya önem verme. • Örnek: Yerlere çöp atmaya büyük önem verme, kendi çevresinde buna gayret gösterme.

20. Duyuşsal Öğrenmeler • 4. Düzey – Örgütleme Düzeyi: • Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütleme. • Örnek: Çevresindeki diğer kişileri de yere çöp atmama konusunda etkilemeye çalışma • 5. Düzey – Bir Değer ya da Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik Düzeyi: • Özümsenen değerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme. • Örnek: Yerlere çöp atmama ilkesini bir yaşam felsefesi haline getirme, çeşitli örgütlere üye olma, bu konuda çeşitli eylemler düzenleme.

21. Psikomotor Öğrenmeler • Belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışlardır. • Müzik aleti çalma. • Yemek pişirme. • Daktiloda on parmak yazı yazma. • Şekil çizme • Bir yarayı sarma.

22. Psikomotor Öğrenmeler • Bloom ve arkadaşları psikomotor öğrenmelerle ilgili bir sınıflandırma sistemi geliştirmemişlerdir. • Geliştirilmiş birçok taksonomi olmasına rağmen, Simpson’un taksonomisi en çok kullanılan taksonomidir.

23. Psikomotor Öğrenmeler • 1. Düzey – Algılama (Yorumlama) Düzeyi: • Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme; hareketlerin farkına varma. • 2. Düzey – Kuruluş (Hazırlanma) Düzeyi: • Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olma. • 3. Düzey – Kılavuz Denetiminde Yapma Düzeyi: • Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve daha sonra kendi kendine yaparak öğrenme.

24. Psikomotor Öğrenmeler • 4. Düzey – Mekanizma (Alışkanlık) Düzeyi: • Bir beceriyi kendi başına, hiç kimseden yardım almadan istenilen hassasiyette yapma. • 5. Düzey – Karmaşık Dışa-Vuruk Faaliyet Düzeyi: • Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapma. • 6. Düzey – Uyarlama (Değiştirme) Düzeyi: • Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanma.

25. Psikomotor Öğrenmeler • 7. Düzey – Yaratma Düzeyi: • Yeni, orjinal bir motor davranış geliştirme.

26. Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? • Öğretim amaçları birçok faaliyetin planlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi için ölçüt görevi görür. • Öğretim ortamının seçimi, düzenlenmesi • Öğretim strateji ve materyallerinin geliştirilmesi • Ölçme araçlarının geliştirilmesi • Öğrenci başarısının değerlendirilmesi • Öğretim program ve materyallerinin değerlendirilmesi • Öğretim amaçları ölçülebilir, gözlenebilir nitelikte olmalı ve öğrencinin neleri yapabileceği tanımlanmalıdır.

27. Amaçlar Nasıl Yazılır? • Ölçülebilir ve gözlemlenebilir bir öğretim amacı üç temel öğeden meydana gelir. • Davranış, şart ve standart. • Amaçların Davranış Unsuru • Bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. • Kullanılan sözcükler yeteri kadar açık olmalıdır. • Örneğin lehimlemek, tanımlamak, hesaplamak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir iken, bilmek, inanmak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir değildir. (Bkz. Ölçülebilir Davranış İfadeleri ,Sf.32)

28. Amaçlar Nasıl Yazılır? • Amaçların Şart Unsuru • Öğrencinin davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. • Şartlar yardım edici (sağlanan kaynaklar) veya sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir. • Kılavuz kitaptan yararlanarak • Kılavuz kitaptan yararlanmadan • İki saat içerisinde (zaman sınırlaması) • Gerçek bir iş ortamında (ortam sınırlaması) • Hesap makinesi kullanmadan (malzeme sınırlandırılması)

29. Amaçlar Nasıl Yazılır? • Amaçların Standart Unsuru • Öğrencinin ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlilik derecesini tanımlar. • İyi düzenlenmiş, anlaşılır bir yazılı ödev (Kalite) • %95’i doğru (Başarı yüzdesi) • En fazla bir hata ile (En çok hata miktarı) • 30 dakikada (Üretim hızı/zamanı) • Sınıfta yapılan açıklamalara göre (Referans gösterme) • (Bkz. Öğretim Amacı Örnekleri,Sf.34)

30. Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir? • Eğitim programı • Verilen eğitim programındaki amaçlar, yeterlilikler listesi, konular, ilke ve açıklamalar incelenerek • Ders kitapları • Ders kitaplarında her ünitenin başında ünite amaçları yer alır. • İhtiyaç analizleri • Bir sınav sonucunda öğrencilerin başarısız olma nedenlerini bulmak için yapılan ihtiyaç analizi • Öğretmenin kendi fikirleri • Öğretmen bu dersle ilgili tecrübeli ise, öğrencinin neler öğrenmesi gerektiğine yönelik fikirleri olacaktır.

31. Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? • Bazı amaçlar bir saatten daha kısa bir sürede öğretilebilecek davranışları içerir. • Bazı amaçlar ise çok daha uzun bir sürede öğretilebilecek becerileri içerebilir. • Amaçların, planlama sürecine rehberlik etmesi için kapsam ve sınırlılıklarının belirgin olması gerekir. • “Öğrencilere bilgisayar kullanma becerisi kazandırmak” amacının kapsamı çok geneldir.

32. Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? • “Öğrenciler, verilen bir metni, bir kelime işlemci kullanarak yazabilecek, kaydedebilecek ve çıktısını alabilecek.” • “Öğrenciler, “Excel” programını kullanarak öğrenci kayıtları tutmak için bir veri tabanı yazlımı geliştirebilecek.” • Birinci amaç, ikinci amaca göre daha dar kapsamlıdır ve bir ders sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. • İkinci amaç, birinci amaca göre daha geniş kapsamlıdır ve bir dönem sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. • Amaçların belirgin, dar kapsamlı ve açık bir şekilde ifade edilmesi gerekir.

33. Amaç Analizi Ne Demektir? Nasıl Yapılır? • Bireyin tam olarak amacı gerçekleştirirken ne yapıyor olacağını basamak basamak tanımlamak anlamına gelir. • Amaç analizi iki aşamayı içerir. • Amacı bir öğrenme alanı içinde sınıflamak (Bkz. Tablo 3.5 sf.37) • Uygun analiz teknikleri ile öğrencinin amaca ulaşmak için neleri öğrenmesi gerektiğini (önkoşul öğrenmeler) belirlemek ve sıralamak

34. Amaç Analiz Teknikleri Psikomotor Amaçların Analizi • Öğretim Amacı: Bir otomobil tekerleğini değiştirmek. • İşlemler ve işlem basamaklarının belirlenmesi ve sıraya konulması (Bkz. Şekil 3.1 sf.39) • Alternatif yolların belirlenmesi (Bkz. sf.39) • Standartların belirlenmesi (Bkz. sf.40) • Araç-gereçlerin belirlenmesi (Bkz. sf.40) • Gerekli-ilgilil bilgilerin belirlenmesi (Bkz. sf.40) • Psikomotor amaç analiz formu incelenebilir. (Bkz. Örnek 1 sf.38)

35. Amaç Analiz Teknikleri Bilişsel Amaçların Analizi • Öğretim Amacı: Verilen farklı büyüklükteki doğal sayıları doğru olarak beş dakikada birbirinden çıkarmak. • Önkoşul bilgi ve becerileri belirle • Bir önceki basamaktaki bilgiler için gerekli önkoşul bilgi ve becerileri belirle • Önkoşul öğrenmelerin ne kadar daha analiz edilmesi gerektiğini belirle (genellikle giriş davranışlarına kadar) • Giriş davranışlarını belirleyin • Öğrenme hiyerarşisini oluşturun (Bkz. Şekil 3.2 sf.43) • Öğrenme hiyerarşisinin doğruluğunu kontrol edin

36. Amaç Analiz Teknikleri Duyuşsal Amaçların Analizi • Öğretim Amacı: Araba kullanırken trafik kurallarına uyma. • Duyuşsal amaçlar psikomotor ya da bilişsel davranışlar içerir. • Amaç analizi, amacın içerdiği öğrenme alanı temel alınarak yapılır. • Önceden bilişsel yada psikomotor bilgilerin öğrenilmiş olması gerekir. • Örneğin trafik kurallarının neler olduğu • Örnek duyuşsal bir amaç analizi için kitapta Şekil 3.3 (sf.44) incelenebilir.

37. Öğrencilerin Analizi • Öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyine uygun planlanması ve uygulanması öğretimin başarısını etkiler. • Öğrencilerin önceden sahip oldukları bilgi, beceri ve tutumlar giriş davranışları olarak adlandırılır. • Giriş davranışlarını dikkate almamak veya yanlış saptamak konunun çok güç veya çok basit olmasına neden olabilir.

38. Öğrencilerin Analizi • Öğrenciler giriş davranışları açısından farklılık gösterirler. • Hedef öğrencilerin giriş davranışlarını belirleme amaç analizi ile aynı anda yapılmalıdır. • Hedef öğrenciler, bazı önkoşul davranışlara önceden sahip oldukları için giriş davranışlarını saptama amaç analizini de sağlıklı bir şekilde yapmamızı bize sağlamaktadır.

39. Öğrencilerin Analizi • Öğrenciler birçok yönden birbirinden farklılık gösterirler. • Kavramsal ilişkileri kavrama/hatırlama yeteneği • Fiziksel, duygusal ve sosyal gelişim • Öğrenme arzusu, motivasyonu • Öğrenme biçimi • Bireysel/grupla çalışma yeteneği • Kas koordinasyonu • Okuma ve dinleme yeteneği • Kendini sözlü ve/veya yazılı ifade etme yeteneği • Öğrenme hızı ve kapasitesi

40. Öğrencilerin Analizi • Öğrencilerin özellikleri ile ilgili üç kaynaktan bilgi toplanabilir. • Öğrenciler • Test uygulamak • Öğrencilerle görüşme • Öğrencileri gözlemleme • Öğrenciler hakkında bilgisi olan kişiler • Kendi varsayım ve tahminleriniz

41. İçeriğin Sıralanması ve Modüllere Ayrılması • Bu aşamaya gelmişseniz, bir programın içeriğini belirlemiş oldunuz. • İçeriğin öğrencilere hangi sırada sunulması gerektiği saptanmalıdır. • Bu konuda en kullanışlı araç yapmış olduğunuz öğretim analizidir. • İçerik kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru sıralanmalıdır.

42. İçeriğin Sıralanması ve Modüllere Ayrılması • Daha sonra tüm içerik belirli uzunlukta modüllere bölünmelidir. • Genellikle bir modül bir saatten kısa ve üç saatten uzun olmamalıdır. • Eğer zaman yanlış ayarlanır ise, her bir modülün gösteri ve uygulanması için yeterince zaman ayrılmalıdır.