Download
1 / 39
E N D
Turek Turek to małe miasto położone w południowo-wschodniej części wielkopolski. Pierwsze wzmianki o Turku pojawiają się w bulli papieża Innocentego II z 1136r. Miejscowość ta prawa miejskie otrzymała od biskupa Janisława dnia 25 kwietnia 1341r, a w 1357 r. Kazimierz Wielki potwierdził zwierzchnictwo biskupów nad Turkiem . Przez następne stulecia Turek rozwijał się i rozrastał. Dziś miasto liczy ponad 28tys. mieszkańców, jest największym ośrodkiem kulturowym, rozrywkowym i sportowym w powiecie. Jest siedzibą zarówno gminy jak i powiatu. W całym mieście znajduje się mnóstwo przepięknych i godnych uwagi zabytków. Dziś jednak przeniesiemy się na jego granice, do Lasów Zdrojki i innych terenów Nadleśnictwa Turek.
Położone jest w centralnej części Polski, na obszarze Nizin Środkowopolskich w rejonie Wysoczyzny Tureckiej. Zasięgiem administracyjnym obejmuje Powiat Turecki – woj. Wielkopolskie oraz gminę Uniejów z Powiatu Poddębickiego, woj. Łódzkiego. Nasza trasa przebiega przez najciekawsze tereny tego obszaru- Lasy Zdrojki. Nadleśnictwo Turek powstało w 1946r, w tym roku obchodziło 65 rocznicę założenia. Zajmuje się leśnictwem i usługami pokrewnymi dla leśnictwa, prowadzi szkółkarstwo i produkcję leśną. Kilka słów o Nadleśnictwie
Od wielu wieków lasy tworzą przepiękne krajobrazy naszej planety. Zachwycają gamą barw ale przede wszystkim są duchem minionych czasów i ciągle jeszcze tajemniczą księgą naszej historii. Dziś spróbujemy otworzyć jeden mały dział tej księgi- dotyczący Turku i jego leśnych okolic. Nasza trasa będzie trwać około godziny i 30 min., a środkiem transportu będzie rower. Głównym motywem naszej wycieczki są tureckie lasy i miejsca związane z nimi.
Naszą wyprawę rozpoczynamy z parkingu tuż obok siedziby Nadleśnictwa. Wyruszamy na wschód, kierując się żółtą ścieżką. Mijamy Szkółkę Leśną i parking, po czym kierujemy się na północny wschód do pierwszego punktu dydaktycznego. Wycieczkę czas zacząć!
Na tablicy informacyjnej zamieszczonej w tym miejscu czytamy o funkcjach lasu. Las Zdrojki pełni wiele funkcji. Oprócz tego, że jest lasem gospodarczym, w którym prowadzona jest gospodarka leśna pełni trzy inne funkcje: • produkcyjną- dostarcza człowiekowi drewno, żywice, owoce, jagody, zioła, grzyby, zwierzęta itp., • ochronną-chroni i tworzy glebę, dostarcza tlen do atmosfery, oczyszcza powietrze i wodę, łagodzi klimat, wpływa na zachowanie równowagi biologicznej, jest naturalnym siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt oraz stanowi ochronę dla wód podziemnych, • społeczną- jest miejscem rekreacji i wypoczynku,dostarcza piękna, zaspokaja potrzeby estetyczne, leczy, uspokaja.
korzeniowiec wieloletni Teraz kierujemy się dalej czarnym szlakiem. Po drodze spotykamy tablicę informacyjną. Jej tematem jest ochrona lasu przed zbyt szybkim rozmnażaniem się niektórych gatunków owadów i grzybów. Tureccy leśnicy bacznie obserwują rozwój owadów i w razie potrzeby odpowiednio interweniują. By zapobiec Nadmiernemu rozwojowi niektórych owadów stosuje się różnego rodzaju środki chemiczne lub pułapki, w które łapią się osobniki zwabione zapachem hormonów niektórych gatunków chrabąszczy lub motyli. W ten sposób kontrolowany jest ich rozwój przez co nie zagrażają one lasu. Inny znów problem stanowią rosnące w ogromnych skupiskach pasożytnicze grzyby. W walce z nimi leśnicy wykorzystują specyfiki, które chronią drzewostany przed ich atakami przez co stają się neutralne dla środowiska. Nasz wycieczka dopiero się rozpoczyna więc ruszamy dalej, na Kukułową Górę. szeliniec sosnowy
Kukułowa Góra to zarówno największe wzniesienie na terenie Naldeśnictwa jak i jeden z najpiękniejszych punktów widokowych. W tym miejscu schodzimy z rowerów bo podjazd na nich pod tę górę jest nie lada wyzwaniem. Po kilku minutach wędrówki przez strome zbocza jesteśmy na szczycie. Z tego miejsca doskonale widzimy panoramę miasta. W zależności od tego jak się ustawimy widzimy po lewej elektrownię, Osiedle Wyzwolenia, dumę Turku- kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, Stary Rynek i zabytkowe kamienice wokół niego. Kukułowa Góra
Po krótkim odpoczynku ruszamy dalej ku trzeciemu punktowi dydaktycznemu. Tutaj uzupełniamy naszą wiedzę na temat cięć odnowieniowych i rodzajów rębni, które mają na celu kształtowanie składu i struktury przyszłego drzewostanu. Umożliwiają one wyhodowanie nowego pokolenia lasu. Po dłuższej chwili wyruszamy w dalszą podróż na północny-wschód.
Znajdujemy się przy 4 tablicy, której tematem są sposoby odnawiania lasów. Możemy wyczytać, że las odnawia się sam naturalnie z siewu lub sztucznie, kiedy ludzie sadzą sadzonki wyhodowane w szkółkach leśnych.Swój wkład w odnawianie lasu mają również zwierzęta. Na przykład sójki i wiewiórki robiąc zapasy na zimę roznoszą po całym lesie żołędzie, o których potem zapominają i w ten sposób wyrasta w danym miejscu drzewo. W lesie Zdrojki stosuje się oba sposoby odnawiana lasu. Rozglądając się wokół widzimy uprawy sosnowo-dębowe z domieszką modrzewia. Leśnicy je pielęgnują tj. uwalniają z chwastów i odrostów drzew i krzewów by sadzonki rosły w dobrych warunkach. W ten sposób tereny wycięte, wygospodarowane lub zniszczone przez zjawiska atmosferyczne na nowo stają się tętniącymi życiem terenami
Ruszamy dalej. Mijamy piękne mieszane lasy, piaszczyste wzgórza i parowy. Po drodze napotykamy stado saren. Wreszcie docieramy do celu. Znajdujemy się przy piątym punkcie dydaktycznym. W tym miejscu dowiadujemy się jak powstaje las. Pewnie wielu z nas nie wie jak zachodzi ten proces. A jednak jest to bardzo proste. Gdy ziemia nie jest uprawiana przez rolników pojawiają się na niej chwasty i mchy. Stwarza to warunki do wzrostu roślin drzewiastych, a w końcu drzew. Tyle. Ten proces trwa przez długi okres ale jak proste są jego etapy. Pełni nowych wiadomości i zaskoczeni ich prostotą ruszamy dalej. Przez kolejne kilka kilometrów nie zatrzymujemy się. Wyjeżdżamy z lasu i wjeżdżamy do wsi Izabelin. Jedziemy przez zachodnią część tej miejscowości, później znów wjeżdżamy na tereny leśne i zatrzymujemy się przy wąwozie w Międzylesiu.
Kolejnym, 6 punktem naszej wycieczki jest tytułowy wąwóz. Powstał na skutek erozji gleb. Ma około 3m głębokości i 2m szerokości. Prowadzi przez niego droga leśna. Przejeżdżając przez to miejsce mamy wrażenie że ziemia nas ,,pochłania”. Wyżej, już poza wąwozem rozciągają się długie na dziesiątki kilometrów uprawy rolne i leśne. Ruszamy dalej. Wąwóz w Międzylesiu
Docieramy do 8 punktu dydaktycznego, w którym przedstawione są pożary lasów. Z życia wiemy wiele o tym jak one powstają. Nasza wycieczka trwa nadal, więc nie traćmy czasu i ruszajmy dalej.
Po drodze zatrzymujemy się w miejscu, gdzie według opowiadań mieszkańców został znaleziony rzadki okaz rośliny o nazwie Rudbeckia Lacinata, która w XIX w na żadnym innym obszarze nie występowała. Odkrył ją Karol Drymmer, wybitny polski przyrodnik i botanik (1851- 1937), który w Turku przebywał dwukrotnie w latach 1889 i 1890. Wyniki swoich odkryć Drymmer opublikował w “Pamiętniku fizjograficznym”.
Odpoczęliśmy i obejrzeliśmy pobliskie tereny. Czas ruszać. Kierujemy się do końca czarnego szlaku i skręcamy w lewo, ku czerwonemu. Przez pół kilometra musimy pokonywać bardzo pofałdowane tereny leśne. W końcu docieramy do punktu dydaktycznego, który mówi o Złotogórskim Obszarze Chronionego Krajobrazu.
Ochroną objęto rzeźbę terenu części wysoczyzny Tureckiej, subregionu Pagórków Złotogórskich. W obszarze znalazły się trzy skupienia pagórków, mające tę samą genezę i jednakowy charakter rzeźby. Są to wzniesienia o nazwach miejscowych: Góry Szadowskie, Karpaty i Złote Góry. Osiągają one najwyższe na tym terenie wysokości bezwzględne i największe deniwelacje. Są to formy szczelinowe powstałe w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Zbudowane są z łatwo przepuszczalnych osadów piaszczysto – żwirowych , co przy głęboko zalegającym zwierciadle wód gruntowych czyni je podatnymi na erozję. Dlatego też lasy porastające te pagórki maja charakter glebochronny. Występują przede wszystkim na siedlisku dąbrowy świetlistej i grądu ubogiego oraz boru mieszanego. Na południowych stokach Pagórków Złotogórskich można spotkać fragmenty starych dąbrów świetlistych z występującymi w runie: bodziszkiem czerwonym, dzwonkiem brzoskwiniolistnym, a na suchych miejscach – goździkiem piaskowym. Na terenach położonych nieco niżej sośnie towarzyszy intensywny podrost dębu a w runie rosną rośliny lasów liściastych: narecznica samcza, kokoryczka wielokwiatowa, przytulia leśna, kuklik zwisły. Najładniejsze lasy z odnawiającym się grądem znajdują się w okolicy Tarnowskiego Młyna w leśnictwie Wyszyna oraz w okolicy Turku w leśnictwie Zdrojki. Złotogórski Obszar Chronionego Krajobrazu
Ruszamy dalej. Teraz przejeżdżamy przez Szadowskie Góry. Widzimy stąd panoramę Turku, Obrzębin, fabrykę Elektrokabel oraz relikty wsi Szadowskie Góry. Mamy stąd widok na całą okolicę i lasy ciągnące się wokół niej. Szadowskie góry
Ze Złotogórskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu jedziemy 200m prosto i znajdujemy się przy głazie upamiętniającym mord na żołnierzach Armii Krajowej.
W lesie, w miejscu gdzie stoi pomnik rozstrzelano 6 żołnierzy z oddziału partyzanckiego "Groźny" AK, działającego od 1945r. na terenie powiatu tureckiego. Zostali oni złapani 15 marca 1946r we wsi Czyste pod Dobrą. Sam dowódca - Stanisław Kukolski pseudonim "Groźny" próbował wówczas popełnić samobójstwo, ale tylko zranił się . Przewieziono go do aresztu Urzędu Bezpieczeństwa, który mieścił się na placu Wojska Polskiego w Turku, gdzie najprawdopodobniej zmarł, a jego zwłoki zbezczeszczono i wrzucono do Warty. Schwytanych żołnierzy bito i męczono w siedzibie UB. 16 kwietnia tegoż roku przeprowadzono pokazowy proces. 6 z 10 aresztowanych AK-owców skazano na karę śmierci, którą wykonano 18 kwietnia 1946r. pod drzewem niedaleko pomnika. 3.14.1991r. szczątki uroczyście przeniesiono na cmentarz komunalny. Pomnik i groby żołnierzy AK
I co dalej? ? • Po obejrzeniu grobów i pomnika ruszamy dalej. Teraz naszym celem są parowy leśne. Są to wgłębienia otoczone wysokimi wzniesieniami, pełne ślepych uliczek i zakątków. Tu mają swoje mieszkanie sarny, dziki i jelenie. Świadczą o tym min. ślady ich kopyt oraz kąpieliska błotne, w których prawdopodobnie wylegują się dziki. Warto pobłądzić w tych parowach i poszukać legendarnego głazu. Nie wolno jednak się zgubić i zejść ze szlaku bo drogę powrotną trudno będzie ponownie odnaleźć.
Powoli skręcamy z czerwonej ścieżki i wjeżdżamy na żółtą, która doprowadzi nas do punktu wyjścia. Jednak na to musimy jeszcze poczekać. Teraz zatrzymujemy się przy 12 punkcie dydaktycznym. Tutaj czytamy informacje na temat flory, a w punkcie 13 na temat fauny lasu Zdrojki. Potem jedziemy wzdłuż żółtej ścieżki dydaktycznej i wyjeżdżamy przy cmentarzu cholerycznym.
Cmentarz choleryczny Epidemie cholery nawiedzały XIX-wieczny Turek kilka razy, po raz pierwszy zbierając śmiertelne żniwo w 1831 roku w czasie trwania powstania listopadowego. Kolejne powroty „złego powietrza” odnotowywano w latach 1852, 1855, 1866, 1873, 1893, jednak najgroźniejszym okresem okazał się rok 1852, kiedy to w czasie trwającej epidemii w całym powiecie zmarło 5195 osób (ponad 1/3 turkowian). Z kolei zaraza z 1866 roku zabrała życie 2,5 % ludności miasta i była „daleko łagodniejsza, niż w 1852”. W związku z epidemiami utworzono specjalne miejsce pochówku dla zmarłych, sytuując je w oddaleniu od miasta, na skraju dzisiejszego osiedla Zdrojki Lewe, które w XIX stuleciu należało do miasta. Położony pod lasem cmentarz był ogrodzony, istniał także krzyż cmentarny upamiętniający mieszkańców miasta pochowanych tu w zbiorowych mogiłach w latach 1831-1893. Z czasem powstał zwyczaj, iż w pierwszą niedzielę po święcie Przemienienia Pańskiego i odpuście w pobliskim Galewie na cmentarz przychodziła procesja religijna. W 1941 (?) okupanci niemieccy usunęli krzyż i zdewastowali cmentarz; nowy postawiono w 1954, lecz w okresie PRL-u władza ludowa zakazała urządzania procesji i nabożeństw a sam teren miał stracić swe pierwotne znaczenie. Dopiero w okresie III RP udało się przywrócić sferę sacrum – w 1998r. odsłonięto głaz z tablicą pamiątkową, uporządkowano także wstępnie teren cmentarza. W 2004 r. powstało nowe ogrodzenie z kolejną tablicą i prace nad rewitalizacją cmentarza cholerycznego na Zdrojkach Lewych zakończono. Co roku, tak jak dawniej odbywa się tutaj okolicznościowa msza święta – w czasie, w którym niegdyś odbywały się procesje.
Krzyż upamiętniający ofiary epidemii Jedno z najpiękniejszych drzew - dąb na południu cmentarza
Mimo tego, że nie znajdujemy się już w lesie, osiedle Zdrojki ma jeszcze oprócz wspaniałego punktu widokowego-Góry Grabera, dwa wspaniałe cmentarze. Jednym z nich, którego jeszcze nie poznaliśmy jest cmentarz żydowski.
Cmentarz żydowski w Turku został założony na początku XIX wieku]. Ostatni znany pochówek odbył się w 1939 roku. Podczas II wojny światowej (wiosną 1943 roku) Niemcy całkowicie zdewastowali cmentarz. Najstarsze nagrobki pochodziły z 1806r. Około połowy XIX w. wybudowano w pobliżu cmentarza dom przedpogrzebowy i inne budynki, w tym dom noclegowy dla ubogich. Po wojnie dom przedpogrzebowy zamieniono na budynek mieszkalny. W sierpniu 2003r. przeprowadzono prace porządkowe cmentarza. Teren został ogrodzony, a pozostałości macew wkomponowano w lapidarium. Prace przeprowadzono z inicjatywy Jehudy Widawskiego z Izraela,przy pomocy władz miasta. Nekropolia znajduje się na samotnym podmiejskim wzgórzu, na Zdrojkach Lewych, około 300 metrów na zachód od ulicy Chopina. Ma powierzchnię 0,6 ha. Cmentarz żydowski
Nasz 20km trasa rowerowa przez lasy Nadleśnictwa Turek dobiegła końca. Rozstajemy się z tymi pięknymi krajobrazami i historycznymi wydarzeniami ściśle związanymi z lasami Zdrojki. Serdecznie zapraszam do odwiedzenia tej trasy. Zakończenie.
