Download
1 / 30
300 likes | 750 Views
AŞI SONRASI İSTENMEYEN ETKİLER SÜRVEYANSI. ASİE. ASİE Tanımı. ASİE; Aşı uygulanan bir kişide, aşı sonrası ortaya çıkan, bilinen aşı yan etkisi ya da aşıya bağlı olduğu düşünülen herhangi bir istenmeyen tıbbi olaydır. ASİE izleme sisteminin temel amacı
E N D
ASİE Tanımı ASİE; Aşı uygulanan bir kişide, aşı sonrası ortaya çıkan, bilinen aşı yan etkisi ya da aşıya bağlı olduğu düşünülen herhangi bir istenmeyen tıbbi olaydır.
ASİEizleme sisteminin temel amacı Aşılama hizmetinin kalitesini iyileştirmek ve aşılamanın kabul edilebilirliğini arttırmaktır.
Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler (ASİE) Sürveyansı ASİE nedenleri • Aşı yan etkisi • Program uygulama hataları (Aşının üretim, dağıtım ve uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek hatalar) • Enjeksiyon reaksiyonu • Rastlantısal • Bilinmeyen • ASİE Sürveyansı Daimi Genelgesi Mart 2009’da güncellenmiştir. • Genelge kapsamında sürveyans yürütülmektedir.
AŞI YAN ETKİSİ Aşının kendi özelliklerine ve bileşenlerine bağlı olarak ortaya çıkan yan etkilerdir. Genellikle hafiftir. Ciddi yan etkiler ise oldukça nadir görülmektedir.
Sık Görülen, Hafif Yan Etkiler Lokal reaksiyon (ağrı, şişlik, kızarıklık) Aşı yerine soğuk uygulama, parasetamol, 38 C’yi geçen ateş Ekstra sıvı verme, ılık pansuman uygulama, parasetamol Huzursuzluk, kırgınlık ve sistemik belirtiler Ekstra sıvı verme, parasetamol
Program Uygulama Hataları Aşıların üretimi, dağıtımı ya da uygulanması sırasında yapılan hatalara bağlı olarak ortaya çıkan istenmeyen etkilerdir. Bu gruptaki etkiler gerçek yan etkilerden biraz daha sık görülmeleri ve önlenebilir olmaları açısından önem taşımaktadır.
Uygulama hataların önlenmesi için; • 1. Aşılar uygulanmadan önce üzerindeki etiket bilgileri mutlaka kontrol edilmelidir. • Aşılar üretici firmanın sağladığı sulandırıcılarla hazırlanmalıdır. • Kontrendikasyon sorgulaması mutlaka yapılmalıdır. • 4. Aşının konulduğu buzdolabına başka ilaç veya madde konmamalıdır. • Miadı dolmuş aşı flakonları buzdolabından uzaklaştırılmalıdır. • 6. Aşı uygulanmasında görev alan personel eğitilmeli ve denetlenmelidir.
ENJEKSİYON REAKSİYONU Aşıya da içeriği ile ilgisiz olarak sadece enjeksiyona karşı reaksiyon gösterebilirler. a)Bayılma, (beş yaş üzeri grupta sık görülebilir) b)Anksiyeteyebağlı hiperventilasyon c) Baş dönmesi, kulak çınlaması, ağız çevresinde ya da ellerde titreme gibi spesifik semptomlar ortaya çıkabilir. d)Konvülsiyon (çok nadir )
RASTLANTISAL Aşılama sırasında veya sonrasında ortaya çıkan ancak aşılama ile hiçbir ilgisi olmayan tıbbi olaylar Bu olayların özellikle fazla sayıda kişinin aşılandığı kampanyalarda ortaya çıkma ihtimali yüksektir.
RASTLANTISAL Aşı sonrası ortaya çıkan tüm istenmeyen tıbbi olayların aşı ya da program hatasına bağlı olduğu düşünülse de; bu olayların bir kısmı tamamen rastlantısal olabilir.
BİLİNMEYEN Aşı dışında başka bir nedenin gösterilemediği, bilinen aşı yan etkisi ya da program hatası olmayan ciddi hastalanma, ölüm ya da kümelenme gösteren durumlardır. Kümelenme; görülme zamanı, aşı uygulanan birim veya ikamet yeri açısından benzer özellikler gösteren veya aynı aşının uygulandığı iki ya da daha fazla kişide aynı bildirimi zorunlu ASİE’nin ortaya çıkmasıdır. Bu gibi durumlar ASİE Danışma Kurulu’nda incelendikten sonra nedene göre sınıflandırılır.
Bildirimi İstenmeyen Etkiler • 1.Hafif İstenmeyen etkiler • Döküntü, hafif ateş, enjeksiyon yerinde hafif kızarıklık, ağrı, parotit • 2.Enjeksiyon Reaksiyonu Aile bilgilendirilir, semptomatik tedavi önerilerinde (enjeksiyon yerine soğuk uygulama, hafif ateş ve/veya ağrı varlığında parasetamol türevi ağrı kesici-ateş düşürücü vb.) bulunur.
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 1.Lokal reaksiyonlar Ciddi Lokal Reaksiyon Enjeksiyon yerinde apse Lenfadenit 3.Diğer İstenmeyen Etkiler Anaflaksi Toksik Şok Sendromu Akut allerjik reaksiyonlar Sepsis Artrit Trombositopeni Yaygın BCG enfeksiyonu BCG Osteiti 2.Sinir Sistemi ile İlgili Paralitikpoliomiyelit Konvülsiyon Ensefalopati/Ensefalit BrakialNevrit Diğer paraliziler Aseptik menenjit 4.Sağlık personeli ya da toplum tarafından, aşılamayla ilgisi olduğu düşünülen; a) ölüm b) hastaneye yatış gerektiren ciddi tıbbi olaylar, c) kümelenme, d) toplumda ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan durumlar
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler Lokal reaksiyonlar •Aşıdan sonra 48 saat içinde ciddi lokal reaksiyon •Aşıdan sonra 7 gün içinde enjeksiyon yerinde abse •Aşıdan sonra 2 hafta –6 ay içinde lenfadenit
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 2. Sinir Sistemi ile İlgili İstenmeyen Etkiler •OPA’dan sonra 4-30 gün (temaslılarda 4 -75 gün) içinde ortaya çıkan paralitikpoliomiyelit •Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-12 gün, DaBT-IPA-Hib aşısını takiben 72 saat içinde konvülsiyon •Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-15 gün içinde ortaya çıkan ensefalopati/ensefalit •DaBT-IPA-Hib aşısını takiben 72 saat içinde ortaya çıkan ensefalopati
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 2. Sinir Sistemi ile İlgili İstenmeyen Etkiler •Tetanoz bileşenli aşılardan sonra 2-28 gün içinde ortaya çıkan brakialnevrit •Aşıdan sonra 0-6 hafta içinde ortaya çıkan paraliziler •Kabakulak bileşenli aşıları takiben 15-21 gün içinde ortaya çıkan aseptik menenjit
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 3. Diğer İstenmeyen Etkiler •Aşıdan sonra 1 saat içinde ortaya çıkan anaflaksi •Aşıdan sonra birkaç saat içinde ortaya çıkan toksik şok sendromu •Aşıdan sonra 4 saat içinde ortaya çıkan (deri bulguları daha geç görülebilir) •Akut alerjik reaksiyonlar •Aşıdan sonra 1 hafta içinde ortaya çıkan sepsis •Kızamıkçık aşısından sonra 1-3 hafta içinde artrit
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 3. Diğer İstenmeyen Etkiler Anafilaksi •Tüm aşılardan sonra anafilaksi gelişme riski milyon dozda 0.65. Bu değer 7 milyon doz aşılama sonucuna göre hesaplanmıştır. •Anafilaktik reaksiyon genelde aşıdan sonraki ilk 20 dakika içinde ortaya çıkıyor. •Daha çok kombine aşı uygulamalarından sonra görülüyor. •Atopi riski olanlarda biraz daha fazla görülüyor . ArchDisChild2008;93:974-5 Pediatrics2003;112:815-820
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler Anafilaksi •Aşı uygulanan kişinin en az on dakika tercihen 20 dakika sağlık kuruluşunu terk etmemesi sağlanmalı •Aşılama öncesi atopi öyküsü ayrıntılı değerlendirilmeli •Aşıuygulanan yerde: Adrenalin, kortikosteroid, antihistaminik, ambu, oksijen ve serum setibulunmalı
Bildirimi Zorunlu ASİE’ler 3. Diğer İstenmeyen Etkiler •Kızamık aşısından sonra 1-6 hafta içinde gelişen trombositopeni •DaBT-IPA-Hib aşısından sonra 24 saat içinde gelişen apne–bradikardi •BCG aşısından sonra 1 –12 ay içinde gelişen yaygın BCG enfeksiyonu ya da BCG osteiti •Zaman sınırı olmaksızın yukarıdakiler dışında sağlık personeli ya da toplum tarafından aşılamayla ilgisi olduğu düşünülen, ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan durumlar
ASİE İLE KARŞILAŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN YAPACAKLARI Aile veya hekim dışı sağlık personelinin ASİE’den şüphelendiği durumlarda değerlendirme hekim tarafından yapılır. Hekim dışı personel bu tip bir vaka ile karşılaştığında birlikte çalıştığı hekime haber verir ve vaka birlikte değerlendirilir. .
ASİE BİLDİRİMİ Vaka ciddi ise, kümelenme var ise ya da toplumda ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan bir durum ise, acil olarak İl ASİE İzlem Sorumlusu’na haber verecektir. İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar, Kontrol Programlar Şubesi Tel: 0 282 258 24 44 0 282 258 24 41
UNUTMAYALIM Kİ YALNIZCA AŞI UYGULAYARAK, UYGULANMASINI SAĞLAYARAK HER YILYAKLAŞIK 40-50.000BEBEĞİN ÖLÜMÜNÜ BİRLİKTE ÖNLÜYORUZ.
UNUTMAYALIMKİ Her durumda, kişilerin aşı ile korunabilir hastalıklara yakalanma ve bu hastalığa bağlı nedenlerle ölme ya da sakat kalma olasılığı, aşılama ile oluşabilecek istenmeyen etkilerin görülme olasılığı ile karşılaştırılamayacak kadar fazladır.
