DZIA ŁALNOŚĆ HUMANITARNA

1. MARII GOEPPERT MAYER DZIAŁALNOŚĆ HUMANITARNA

2. Prawie całe życie Marii Goeppert - Mayer zajmowała intensywna praca naukowa. Nie miała więc zbyt wiele czasu na inną działalność, ale dramatyczne czasy w jakich żyła doprowadziły do zmian i na tym polu.

3. Potrzebę działalności humanitarnej, pomocy innym ludziom wyniosła uczona z domu rodzinnego. Jej ojciec Fryderyk Goeppert nie tylko miał wielki wpływ na wykształcenie i naukowe zainteresowania córki, ale także dał jej przykład jak swoją działalnością pomagać potrzebującym. Po zamieszkaniu w Katowicach otworzył tu praktykę lekarską o specjalizacji pediatrycznej. Jako znany i ceniony lekarz położył wielkie zasługi na polu zwalczania epidemii zapalenia opon mózgowych wśród dzieci jaka wybuchła w zimie 1905 r. w Katowicach i okolicznych miejscowościach.

4. Praktyka lekarska połączona z badaniami naukowymi doprowadziły do powołania ojca późniejszej noblistki na stanowisko profesora katedry pediatrii uniwersytetu w Getyndze. W tym uniwersyteckim mieście Maria spędzi lata studiów i rozpocznie swą karierę naukową.

5. Spokojne, pracowite życie Goeppertów związane z elitą intelektualną uniwersytetu Georgia-Augusta, a zwłaszcza zamknięty świat badań naukowych, które Maria prowadziła po przeprowadzce do USA zaczęły zmieniać się dramatycznie, gdy do władzy w Niemczech doszli naziści. Reżim hitlerowski doprowadził do masowej emigracji z Niemiec naukowców żydowskiego pochodzenia. Represje dotknęły setki uczonych – kwiat niemieckiej nauki. Wśród prześladowanych znaleźli się także przyjaciele Marii Goeppert Max Born i James Franck.

6. Źródła głębokiego zaangażowania się Marii w akcję pomocy emigrującym z hitlerowskich Niemiec naukowcom to jej solidarność ze światem naukowym i osobista przyjaźń z wieloma prześladowanymi, ale także poczucie wspólnoty losów z ludźmi tak jak ona mającymi żydowskie pochodzenie. Pomoc emigrującym niemieckim naukowcom była udzielana przez szerokie grono uczonych amerykańskich, a szczególnie przez wychowanków i stypendystów uniwersytetu Georgia-Augusta. Powołano do życia specjalne komitety pomocy, na czele których stanęli tak słynni naukowcy jak Niels Bohr i Ernest Rutheford. Pomoc była konieczna, gdyż strumień emigrantów przybywających z Europy natrafił na czasy skutków wielkiego kryzysu ekonomicznego. Jednakże Ameryka nigdy nie żałowała przyjęcia setek wygnanych uczonych, a oni zbudowali w zamian naukową i ekonomiczną potęgę USA.

7. Po raz kolejny Maria Mayer musiała włączyć się w działalność publiczną, kiedy rozgorzała dyskusja dotycząca ewentualnego użycia wyprodukowanej właśnie bomby atomowej w czasie działań kończącej się II wojny światowej. Znając niszczycielską moc broni atomowej, która ujawniła się w czasie prób na pustyni w Nowym Meksyku, Maria Mayer opowiedziała się po stronie tych naukowców, którzy przestrzegali administrację waszyngtońską przed nieprzewidywalnymi skutkami użycia śmiercionośnej broni. Podobnie jak ona protestowali tak sławni naukowcy, jak Einstein, Szilard, jej przyjaciele Franck i Born, a także Pauling, który za swą antynuklearną postawę został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.

8. Mimo, że Maria Goeppert Mayer większość życia spędziła w Stanach Zjednoczonych, a czasy szkolne i uniwersyteckie w Niemczech, nie zapomniała o problemach ziemi, na której się urodziła. Po II wojnie światowej organizowała pomoc humanitarną dla uchodźców ze Śląska. W latach późniejszych wspierała swym autorytetem utworzoną w 1964 r. w Pensylwanii organizację Górnoślązaków - World Association of Upper Silesians. Program tego związku zawierał coraz lepiej dziś rozumiany postulat wspólnoty losów Ślązaków polskiego i niemieckiego pochodzenia.

9. Bibliografia:Piotr Greiner, “Maria Goeppert – Mayer Katowicka laureatka Nagrody Nobla”, Katowice 1992. Wykonanie:Anna MolenckaMarta JóskowiakDanuta Kubiak