GESTALT KURAM

1. Öğrenme ve Öğretme Kuramları Doç. Dr. İbrahim H. Diken GESTALT KURAM

2. GESTALT KURAM • Gestalt hareket: 1912 Almanya, Wertheimer tarafından… • Koffka «Gestalt Psikolojinin İlkeleri» • Gestalt • Almanca bir sözcük… • Biçim, şekil, form, parçaların sadece toplamı değil, entegre olmuş bütün gibi anlamları vardır. • Bütün parçaların toplamından daha fazladır ve birey bütünü parçalarına ayrıştırarak değil, bütünlük içinde algılar. • Örn…Senfoni orkestrası… • Dünyayı bütün olarak algılarız…

3. GESTALT KURAM • Davranışçıların insan davranışlarını uyarıcı-tepki örüntülerine indirgeyerek açıklamalarını eleştirmişler, bu durumun insan davranışlarını gereğinden fazla basitleştirdiğini ve davranışları bu yolla açıklamanın pek çok noktada yetersiz kaldığını savunmuşlardır.. • Uyarıcı (U)-Tepki (T) yerine • Uyarıcı-Algısal Örgütleme-Tepki (U-Ö-T)

4. GESTALT KURAMDA ALGILAMA • Öğrenmeyle ilgili görüşler, algılamayla ilgili çalışmalara dayanmakta… • Algı bir örgütlemedir.. • Her psikolojik olayda anmalı olma, basit olma ve tam olma eğilimi vardır: Pragnanz yasası • ALGISAL ÖRGÜTLEME YASALARI • Şekil-zemin • Yakınlık • Benzerlik • Tamamlama • Basitlik

5. Şekil-Zemin İlişkisi (Figure-Ground) • İnsan algılama sistemi şekil-zemin arasında bir ayrım yapar. • Zemin: şeklin gerisinde dikkat edilmeyen, algı alanına girmeyen • Şekil: Bireyin dikkatinin üstünde odaklaştırdığı… • Karışabilir ama aynı anda her ikisi de şekil olarak algılanamaz…

7. Yakınlık (Proximity) • Nesneleri birbirine olan yakınlıklarına göre gruplandırarak algılama eğilimi… • Müzikte ritm algılaması… • Konuşma ve cümleler…

8. Benzerlik (Similarity) • Şekil, renk, doku, cinsiyet vb. Pek çok özellik bakımından birbirine benzer maddeler birlikte gruplandırılarak algılanır..

9. Tamamlama (Closure) • Tamamlanmamış etkinlikleri, şekilleri, sesleri tamamlayarak algılama eğilimi…

10. Devamlılık (Continuity) • Aynı yönde giden noktalar, çizgiler vb. birimler birlikte gruplanarak algılanma eğilimindedir… • Örn..sh.246..

11. Basitlik (Simplicity) • Diğer unsurlar eşit olduğunda birey basit düzenli bir şekilde organize edilmiş figürleri algılama eğilimindedir…

12. ALGISAL DEĞİŞMEZLİK… • Bir objenin değişik koşullar altında aynı biçimde görülmesine/algılanmasına algısal değişmezlik… • Karanlıkta renkler.. • Kapı…Farklı açıdan… • Ağaç…Uzak/yakın…

13. DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİLERİ • COĞRAFİ ÇEVRE VE DAVRANIŞSAL ÇEVRE • İki tür çevre: Coğrafi çevre (fiziksel ve nesnel gerçek) ve Davranışsal Çevre (Psikolojik ya da öznel) • Duyusal uyarımlar + bireyin inançları, değerleri, ihtiyaçları, tutumları = Uyarımları anlamlandırma ve örgütleme

14. DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİLERİ • İZ KURAMI • Kazanılmakta olan yaşantı bellek sürecini harekete geçirir. • Çevresel yaşantının beyinde meydana getirdiği etkinliğe bellek süreci denir. • Bu etkinlik bittiğinde bir iz kalır ve bu ize bellek izi denir. • Bu iz gelecekteki benzer süreçleri etkiler ve bu süreçler sonucunda kazanılan yeni yaşantılarla kendisi de değişir. • Bellek de tam ve anlamlı olma eğilimindedir. Düzensiz olaylar düzenli gibi, orijinalinde tam olmayan olaylar tam gibi hatırlanma, bazı küçük çarpıklıklar unutulma eğilimindedir.

15. DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİLERİ • UNUTMA • İki farklı nedene bağlanmakta: • 1. Geriye getirmedeki (Hatırlama) başarısızlık nedeniyle unutma: • Hatırlamada kullanılan ipuçlarının bilgi verici olması, tam, anlamlı ve belleğe yerleştirirken kullanılan ilk kodlama biçimine uygun olması gerekmektedir. • Sh. 2525 örnekler

16. DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİLERİ • UNUTMA • İki farklı nedene bağlanmakta: • 2. İz sistemindeki bozulma nedeniyle unutma: • Bellek izi, temsil ettiği basit, iyi örgütlenmiş, dengeli yapıya yaklaşmak, benzemek ve ona göre değişmek zorundadır. • Bu süreçte çok fazla değişirse tüm özelliklerini kaybedebilir. • Hatırlama mümkün olmayabilir.

17. İÇGÖRÜSEL ÖĞRENME VE PROBLEM ÇÖZME • Temel özellikleri; • 1. Ön çözümden çözüme geçiş, ani ve tamdır. • 2.İçgörü yoluyla edinilen çözüme dayalı performans genellikle pürüzsüz ve hatasızdır. • 3. İçgörü yoluyla kazanılan problem çözümü uzun süre hatırlanır. • 4. İçgörü yoluyla kazanılan bir ilke, diğer problemlerin çözümüne kolaylıkla uygulanabilir. • 5. Zeki olanlar içgörüsel çözüme daha kısa sürede ulaşırlar. • Örn. Sh.252-253

18. ÜRETİCİ DÜŞÜNME • A TÜRÜ PROBLEM ÇÖZME: • Gestalt ilkelere dayalıdır, orijinaldir, içgörüseldir, problemin doğasını, temel yapısını anlamayı gerektirir, çözüm bir başkası tarafından değil, birey tarafından bulunur, kolaylıkla genellenebilir ve uzun süre hatırlanabilir… • B TÜRÜ PROBLEM ÇÖZME: • Anlamadan ezberlemeye dönüktür. Öğrenci olguları, kuralları, olayları anlamadan ezberler. Katıdır, kolayca unutulur. • «Gece hemşiresinin gece yarısı dolaşarak uyuyan hastaları uyandırıp uyku ilacı vermesi…» • Örn. Sh. 256

19. GESTALT PSİKOLOJİ VE ÖĞRENME • Tekrar etme, pratik yapma: Yaşantılarda çeşitlilik ve tekrarlar… • Güdülenme: Ödüllenen davranış tekrar edilir… • Anlama: Araç-amaç ilişkisinin algılanması…Kavrayarak, sezerek, yapısal olarak anlama ve çözümleme..İçgörüsel öğrenme yolu… • Transfer: Anlamı kavranılan ilke geniş bir problem alanına uygulanabilir.. • Unutma: 1. Geriye getirmedeki (Hatırlama) başarısızlık nedeniyle unutma, 2. İz sistemindeki bozulma nedeniyle unutma:

20. EĞİTİM AÇISINDAN DOĞURGULAR • Bütünden parçaya…Önce dersin temel çerçevesi verilmeli daha sonra ünitelere inilmesi…Bilinenden bilinmeyene doğru aşamalandırma… • Öğrencinin inançları, değerleri, ihtiyaçları, tutumları önemli…Dış uyarıcıları bunlar anlamlandırmakta… • İçgörüsel problem çözme ve üretici düşünme…Problem ve çözüm için olanaklar sunulmalıdır…Çözümü öğrenci bulmalıdır…

21. EĞİTİM AÇISINDAN DOĞURGULAR • Üretici düşünmede problem doğasını ve çözümlerin anlamı tartışılmalıdır…Mantıklı düşünme ile birlikte çok yönlü ve yaratıcı düşünme… • Tekrarlar…Anlamaya dayalı tekrarlar… • Öğrenilenlerin transfer edilmesi…Ödevler ve uygulamalar… • Önceki öğrenmelerin hatırlanması için dersin başında önceki yaşantılar vurgulanmalı…

22. KAYNAK • Senemoğlu, N. (2010) Gelişim, Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.