Çocuklarda Akılcı Antibiyotik Kullanımı

1. Çocuklarda Akılcı Antibiyotik Kullanımı Dr.Habip ALMİŞ

2. Antibiyotik • Bakterilerden veya mantarlardan elde edilen, çok küçük dozlarda bakteriler üzerinde öldürücü ya da üremelerini engelleyici etki gösteren, buna karşın insana zararı olmayan veya çok az olan (seçici toksik etki) ve bakteriyel infeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. • Anti: Karşı • Biyos: Yaşam

3. Kemoterapötik • Antibiyotiklerle aynı özellikleri gösteren fakat mikroorganizmalardan elde edilmeyen kimyasal veya sentetik maddelerdir.

4. Akılcı ilaç kullanımı (DSÖ) • Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleridir.

5. Akılcı antibiyotik kullanımı • Uygun endikasyon • Uygun antibiyotik • Uygun zaman • Uygun doz - yol • Uygun maliyet

6. TARİHÇE • Kemoterapötiklerin kullanılması 17. yüzyıldan itibaren başlamıştır. • Paul Ehrlich “seçici toksik etki” kavramını ortaya atmıştır. • 1929’da Fleming penisilini buldu • 1935 yılında Domogk sulfamidleri kullandı • 1940’da Chain ve Flarey penisilini tedavide kullandılar.

7. Bakterisitler Penisilinler Sefalosporinler Aminoglikozitler Vankomisin Aztreonam İmipenem Kinolonlar Metronidazol Bakteriyostatikler Eritromisin Azitromisin Klaritromisin Klindamisin Tetrasiklinler Sülfonamidler Kloramfenikol Bakterisit ve Bakteriyostatik Ajanlar

8. ETKİ MEKANİZMALARI • Hücre duvarı sentezini bozanlar • Membran geçirgenliğini arttıranlar • Protein sentezini bozanlar • Nükleik asit sentezini önleyenler • Antimetabolik aktiviteliler

9. Hücre duvar sentezini engelleyenler • Beta-laktamlar • Glikopeptitler • Vankomisin • Teikoplanin • Sikloserin • Basitrasin

10. Beta-laktamlar • Penisilinler • Sefalosporinler • Monobaktamlar • Aztreonam • Karbapenemler • İmipenem • Meropenem • Ertapenem

11. SEFALOSPORİNLER 1.Kuşak 2. Kuşak 3.Kuşak Gram(+) Gram (-) 4.Kuşak

12. ETKİ MEKANİZMALARI Hücre duvarı sentezini bozanlar Membran geçirgenliğini arttıranlar Protein sentezini bozanlar Nükleik asit sentezini önleyenler Antimetabolik aktiviteliler

13. Polimiksin Polienler Amfoterisin B Nistatin Azoller Ketokonazol İtrakonazol Flukonazol Membran geçirgenliğini engelleyenler

14. ETKİ MEKANİZMALARI Hücre duvarı sentezini bozanlar Membran geçirgenliğini arttıranlar Protein sentezini bozanlar Nükleik asit sentezini önleyenler Antimetabolik aktiviteliler

15. Aminoglikozitler Tetrasiklinler Makrolitler Linkozamitler Kloramfenikol Fusidik asit Linezolit Protein sentezini engelleyenler

17. ETKİ MEKANİZMALARI Hücre duvarı sentezini bozanlar Sitoplazmik membran geçirgenliğini arttıranlar Protein sentezini bozanlar Nükleik asit sentezini önleyenler Antimetabolik aktiviteliler

18. Nükleik asit sentezini engelleyenler • Kinolonlar • Rifampisin • Metronidazol • Ornidazol • Tinidazol

19. ETKİ MEKANİZMALARI Hücre duvarı sentezini bozanlar Sitoplazmik membran geçirgenliğini arttıranlar Protein sentezini bozanlar Nükleik asit sentezini önleyenler Antimetabolik aktiviteliler

20. Antimetabolik etki gösterenler • Sulfonamitler • Dapson • PAS • Trimetoprim • İzoniazit • Klorokin

23. Dünya 1. Kalp-damar % 19,3 2. Merkezi SS % 15,8 3. Metabolik % 15,3 4.Antibiyotik % 9,9 5. Solunum S. % 9,3 Türkiye 1.Antibiyotik % 19,0 2. Ağrı kesici % 12,0 3. Romatizma % 11,0 4. Soğuk algın. % 8,6 5. Vitamin % 7,3

24. Gereksiz Antibiyotik Kullanımı Nedenleri • Yetersiz süre(hasta muayenesi ve eğitimi) • Yetersiz laboratuvar • Viral bakteriyel infeksiyon ayrımı yapılmaması • Hastaların antibiyotik yazma baskısı • Eğitim eksikliği • Yoğun ilaç promosyonu • Antibiyotiklerin reçetesiz satılabilmesi

25. Antibiyotik Kullanımının Gerekçelerinin Saptanması Kanıtlanmış bakteriyel infeksiyon Ampirik antibiyotik tedavisi Profilaktik antibiyotik tedavisi

26. Bakteriyel İnfeksiyonun Kanıtlanması • Öykü • Fizik muayene • Laboratuvar bulguları

27. Ampirik Antibiyotik Tedavisi • Belli endikasyonlarda • Klinik belirti ve bulgulara dayanarak • Akılcıantibiyotik seçimi yapılarak

28. Ampirik Antibiyotik Tedavisinin Temel İlkeleri • Gerekli endikasyon • İnfeksiyon bölgesi • Etken olabilecek mikroorganizma • Mikroorganizmanın antibiyotik duyarlılığı • Antibiyotiğin farmakolojik özellikleri • Konağın özellikleri • Tedavi öncesi mikrobiyolojik incelemeler yapılmalıdır.

29. Ampirik Tedaviye Yön Verebilecek Faktörler • Hastane infeksiyonu sürveyansı • Servisin mikrobiyolojik özellikleri • Hastane infeksiyon etkenlerinin duyarlılığı • Daha önceden antibiyotik kullanımı. • İmmünosupresyon • Altta yatan hastalık • Uzun süreli vasküler kateter

30. Profilaktik Antibiyotik • Etkili • Ucuz • Yan etkileri az • Yeterli doz ve sürede

31. Antibiyotik Seçiminde Faktörler Bakteriye ilişkin faktörler Hastaya ilişkin faktörler Antibiyotiğe ilişkin faktörler

32. Bakteriye İlişkin Faktörler • Antibiyotik duyarlılığı • Bir veya daha fazla mikroorganizmanın etken olması • Fagositik hücrelerde yaşayabilme

33. Konak Faktörleri • Bilinen yan etkiler • Yaş • Genetik faktörler • Altta yatan hastalık • Uygulanan diğer antibiyotikler • Kullanılan diğer ilaçlar • İnfeksiyonun ortaya çıktığı yer • İnfeksiyon yeri

34. Seçilecek Antibiyotik İle İlgili Bilgi • Etki spektrumu • Etki mekanizması • Farmakolojik özellikler • Tedavi dozu ve aralığı • Veriliş yolu ve süresi • İlaç etkileşimleri • Yan etkiler • Toplam tedavi maliyeti

35. Karaciğerden Sefoperazon Kloramfenikol Klindamisin Doksisiklin Eritromisin Metronidazol Rifampin Sülfametoksazol Böbrekten Aminoglikozitler Penisilinler Sefalosporinler Kinolonlar Tetrasiklinler Aztreonam İmipenem Vankomisin Trimetoprim Antibiyotiklerin Atılım Yolları

36. Kombinasyon Antibiyotik Tedavisinin Temel İlkeleri • Sinerjik aktivite elde etmek • Karma infeksiyonların tedavisi • İlaca karşı direnç gelişimini önlemek

37. Kombine Tedavinin Olumsuz Yönleri • Antagonistik etki • Yan etkiler • Süper-infeksiyon • Floranın baskılanması • Ekonomik yük • Çoğul dirençli bakteri gelişim

38. Kombine antibiyoterapi; metanaliz (64 çalışma, 7586 hasta) • Mortalite sıklıkları her iki grupta benzer • Gram negatif ve P. aeruginosa’yabağlı infeksiyonlarda kombine tedavinin üstünlüğü yok. • Direnç gelişimi açısından her iki grup arasında fark yok. • Klinik başarısızlık ve nefrotoksisite kombine tedavide daha fazla Paul M. et al. BMJ 2004;328:668-772

39. Ardışık Tedavi • Ampirik Tedavi Kültür Sonucu • Tedavi Değişikliği Stabil Durum Oral Tedavi

40. Antibiyotik Tedavisinin Sonlandırılması • İnfeksiyon tedavi edildiğinde • Mikrobiyolojik inceleme sonuçları negatif ve infeksiyon olası değilse • İnfeksiyon tanısından uzaklaşılmışsa

41. Antibiyotik tedavisinde başarısızlık İlaca bağlı nedenler • Uygun olmayan ilaç • Yetersiz doz • İlacın infeksiyon bölgesine yetersiz geçişi (beyin, göz, prostat, eklem) • Doğru olmayan uygulama yolu • İlaç atılım veya inaktivasyonunun artması • Malabsorbsiyon

42. Antibiyotik tedavisinde başarısızlık Konağa bağlı nedenler • Zayıf konak direnci • İnfekte yabancı cisim bulunması • Drene edilmemiş cerahat (apse) • Ölü dokular (sekestrum)

43. Antibiyotik tedavisinde başarısızlık Patojene bağlı nedenler • İlaca direnç gelişmesi • Süperinfeksiyon Laboratuvara bağlı nedenler • Duyarlı patojenlerin yanlış raporlanması

44. Akılcı Antibiyotik Kullanımı • Etken biliniyorsa en dar spektrumlu • Kombine tedavide ilkelere uyulması • Sistemik ilaçlar topikal kullanılmamalı • Kısa süreli profilaksi • Uygun doz ve sürede kullanım • Tedavi maliyetine dikkat edilmesi

45. 18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü Toplumda ve hastanelerde akılcı antibiyotik kullanımına yönelik ulusal kampanyalar için bir platform hazırlamakta ve destek sağlamaktadır. Ülkemizde de bu amaçla bir kampanya yapılmaktadır. 45

46. Artan ekonomik yük

47. Sonuç Sürekli tıp eğitimi ve toplum eğitimi Reçetesiz ilaç satışının önlenmesi Bazı antibiyotiklerin hastane dışı kullanımının kısıtlanması İlaçpromosyonlarının denetlenmesi

49. TEŞEKKÜRLER