Edukacja ekologiczna najmłodszych – przykład autorskiego projektu ścieżki dydaktycznej

1. Edukacja ekologiczna najmłodszych – przykład autorskiego projektu ścieżki dydaktycznej w Sierakowskim Parku Krajobrazowym Marta Wasiluk, Piotr Basiński Studenckie Koło Naukowe Geografów im. St. Pawłowskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

2. "Turystyka w pułapce" • Masowy ruch turystyczny • Zwiększona presja na obszary cenne przyrodniczo • Degradacja walorów przyrodniczych • Turystyka jako "winny" i "pokrzywdzony"

3. Ekoturystyka szansą rozwoju • Ekoturystyka - w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju • Budowanie świadomości ekologicznej "Trzeba zatem zachęcać do turystyki w formach odznaczających się większym szacunkiem dla środowiska, większym umiarkowaniem pod względem korzystania z bogactw naturalnych i większą odpowiedzialnością za kultury lokalne.” (Jan Paweł II)

4. Rola edukacji ekologicznej • Edukacja ekologiczna narzędziem funkcjonowania ekoturystyki • Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej i jej znaczenie • Zadania z zakresu edukacji ekologicznej w Podstawie Programowej szkół

5. Park krajobrazowy miejscem prowadzenia edukacji ekologicznej • Park krajobrazowy – obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. • Edukacja ekologiczna - podstawowym zadaniem parku krajobrazowego • Ośrodki edukacyjne parków krajobrazowych.

6. Rola ośrodków edukacyjnych Główne funkcje ośrodków edukacyjnych: • stacja terenowa dla szkół, • centrum edukacyjne dla społeczności lokalnej. Formy edukacji: • warsztaty, • prelekcje, • działalność wydawnicza, • konkursy, • praca w terenie.

7. Efekty edukacji ekologicznej Rezultaty działań edukacyjnych w parkach krajobrazowych: • polepszenie stanu wiedzy o otaczającej przyrodzie, • kształtowanie właściwych postaw wobec przyrody, • kreowanie pozytywnego wizerunku parku, • budowanie tożsamości lokalnej.

8. Charakterystyka obszaru – Sierakowski Park Krajobrazowy

9. Położenie Źródło: http://zpkww.poznan.bip-i.pl

10. Mapa turystyczna Sierakowskiego Parku Krajobrazowego Źródło: http://zpkww.poznan.bip-i.pl

11. Krajobraz młodoglacjalny okolic Chalina Jezioro Śremskie Jezioro Ławickie Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie Jez.Małe Stawy w Gardówcu Źródło: http://maps.google.com

12. Rezerwaty występujące na terenie Parku: • „Czaple wyspy” – chroni miejsca lęgowe licznych, rzadkich gatunków ptaków, • „Cegliniec” – chroni stary 170-letni drzewostan sosnowy, • „Mszar nad Jeziorem Mnich” – chroni stanowiska rzadkich roślin bagiennych i torfowiskowych, • „Buki nad Jeziorem Lutomskim” – chroni las bukowy na stromych zboczach rynny jeziora.

13. Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie • Edukacja ekologiczna dzieci, młodzieży i dorosłych, • Podnoszenie świadomości ekologicznej decydentów (warsztaty, kursy, szkolenia), • Upowszechnianie wiedzy ekologicznej w społeczeństwie, • Konferencje krajowe i międzynarodowe.

14. Tworzenie ścieżek dydaktycznych

15. Dotychczasowe wyposażenie ścieżek: • Znaki, które wytyczają trasę, • Tablice informacyjne zawierające tekst i elementy graficzne, • Punkty widokowe i miejsca do obserwacji wybranych obiektów, • Wiaty i zadaszenia, • Miejsca biwakowania ze specjalnie wyznaczonym miejscem na ognisko.

16. Początki współpracy • Inicjatywa studentów • Zainteresowanie ze strony władz • Zespołu Parków Krajobrazowych • Województwa Wielkopolskiego • Rozpoczęcie prac • Pomoc pracowników Parku

17. Główne założenia proponowanej ścieżki: • Adresowana do dzieci w wieku 10 – 14 lat, • Wyjście w teren poprzedzone krótką prelekcją wprowadzającą, • Obecność przewodnika na trasie, • Zastosowanie metod aktywizujących, • Zadania ujęte w sposób interdyscyplinarny, • Zaangażowanie wszystkich zmysłów uczestników w kontakcie z przyrodą.

18. Konfrontacja z rzeczywistością • Wybór optymalnego przebiegu trasy, uwzględniającego walory terenu, • Dostosowanie do możliwości potencjalnych użytkowników, • Konsultacja z właścicielami gruntów, • Odpowiednie rozmieszczenie infrastruktury turystycznej.

19. Trasa ścieżki • Ścieżka rozpoczyna się w Ośrodku Edukacji Przyrodniczej w Chalinie, • Została zaprojektowana w formie pętli; łączna jej długość wynosi 4,5 km, • Przejście trasy (bez wykonywania zadań) wynosi około 1,5 godziny.

20. Przystanki ścieżki • Dwór. • Park – liście. • Park – budki lęgowe. • Ogródek zielny. • Jezioro. • Stawy hodowlane. • Ścięty pień. • Okazałe drzewa. • Mikoryza. • Popielice. • Bobry. • Mrowisko. • Ambona. • Krajobraz polodowcowy. • Strumień. 16. Tropy. 17. Ptasi budzik. 18. Porosty. 19. „Sześciany”. 20. Pajęczyna. 21. Pojemniki na śmieci.

21. Klasyfikacja zadań na ścieżce • geomorfologiczne, • hydrologiczne, • florystyczne, • faunistyczne, • antropogeniczne, • sportowo – rekreacyjne.

22. Cele dydaktyczne • Dostrzeganie zmian zachodzących w otaczającym środowisku, • Doskonalenie takich umiejętności przewidzianych programami nauczania, których przećwiczenie nie jest możliwe na zajęciach w szkole, • Wyrabianie nawyków pracy samodzielnej, takich jak: obserwacja, pomiary, wnioskowanie, planowanie, • Kształtowanie umiejętności pracy w grupie,

23. Cele dydaktyczne • Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska, • Zapoznanie z sezonowymi zmianami przyrodniczymi, zachodzącymi na ścieżce i w jej najbliższym otoczeniu, • Poznanie znaczenia obszarów chronionych w zachowaniu różnorodności biologicznej.

24. Podsumowanie • Edukacja ekologiczna jako narzędzie kształtowania odpowiednich postaw społecznych, • Potrzeba wytyczania nowych ścieżek dydaktycznych, • Nowe metody edukacji, • Sposoby rozwiązywania problemów.

25. Literatura • Bohdanowicz P., 2006, Turystyka a działalność ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń. • Hibszer A., 2005, Funkcja edukacyjna parków narodowych oraz jej rola w zapobieganiu konfliktom – zarys problemu. [w:] Hibszer A., Partyka J. (red.), Między ochroną przyrody a gospodarką – bliżej ochrony. Konflikty człowiek – przyroda na obszarach prawnie chronionych w Polsce. Oddział Katowicki PTG, Ojcowski Park Narodowy, Sosnowiec – Ojców. • Jan Paweł II, 2002, Ekoturystyka kluczem do właściwego rozwoju. Orędzie na XXIII Światowy Dzień Turystyki, Watykan. • Łakomiec J., 2001, Edukacja ekologiczna jako forma przeciwdziałania degradacji środowiska, Biuletyn Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, nr 7 (9). • Łakomiec J., Szafrański F., Zimniewicz K. (red.), 2004, Wielkopolski Informator Przyrodniczy, nr 4. • Mabelis A.A.,2006, Edukacja przyrodnicza w parkach narodowych. Parki Narodowe, nr 1. • Piechota S., 2006, Percepcja krajobrazu rekreacyjnego Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. • Przez edukację do zrównoważonego rozwoju. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, 2001, Warszawa. • Raszka B., 1997, Ścieżka dydaktyczna nad Jeziorem Małym w Chalinie, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Poznańskiego, Poznań. • Ustawa o ochronie przyrody, Dz. U.04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 r. • Zaręba D., 2006, Ekoturystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, • http://www.kpodr.pl/epoka/e6500.html - Epoka - Portal Edukacji Ekologicznej, • http://scholaris.pl/Portal - Internetowe Centrum Zasobów Edukacyjnych MEN

26. „Turystyka w przyszłości będzie taka, jakiej nauczy się obecna młodzież.” (Przecławski 1997) Dziękujemy za uwagę…