The Dead Sea– Development and Preservation خليج العقبة وايلات – التطور والحفاظ على الخليج

1. ים המלח– שימור מול פיתוח The Dead Sea– Development and Preservation خليج العقبة وايلات – التطور والحفاظ على الخليج

2. ים המלח – שימור מול פיתוח The Dead Sea: Preservation or Development This trilingual booklet (English, Hebrew, Arabic) will be completed in groups of four, two students from each country. Please return the completed booklet at the end of the activity. החוברת שלפניכם היא תלת לשונית (עברית, אנגלית וערבית). העבודה מתבצעת ברביעיות (זוג מכל בית ספר). את החוברת המלאה מגישים בסוף הפעילות. سيتم اعداد هذا الكتاب بثلاث لغات (الانجليزية والعبرية والعربية) وسيكون العمل عليه ضمن مجموعات رباعية، حيث يعمل طالبان معا من كل دولة. لذلك من الضروري اعادة الكتيب بعد اكمال الاجابات عند نهاية كل نشاط.

3. مقدمة: تهيئة في الغرفة الصفية البحر الميت • حدد على خارطة الأقمار الصناعية المواقع التالية: البحر الميت، وصحراء يهودا، والأردن، وجبال مؤاب، ووادي عربة، وعين جدي، وغور الصافي، والأردن واسرائيل. _________________________________________________________________ • صف الموقع الجغرافي لعين جدي (فيما يتعلق بالبحر الميت وصحراء يهودا، والأردن واسرائيل). __________________________________________________________ • صف شكل السطح لحوض البحر الميت وأبعاده بناء على خارطة الأقمار الصناعية ومعلوماتك الشخصية. _________________________________________________________________________________________________________________________________________________ • صف وفسر الاختلافات في الصخور في صحراء يهودا وجبال مؤاب. _

4. Introduction: Preparation in the Classroom The Dead Sea: • Mark on the satellite photograph the position of: the Dead Sea, the Judean Desert, the Jordan River, the Moav Mountains, Wadi Araba, Tsafi, Ein Gedi, Jordan, and Israel. • Describe in words the geographical location of Ein Gedi (in relation to the Dead Sea, the Judean Desert, Israel, and Jordan).___________________________________________ _______________________________________________________________________ • Based on your personal knowledge and the satellite photograph, describe the landscape of the Dead Sea Valley (topography, width of the sea)._______________________________ ________________________________________________________________________ • Describe and explain the differences in the rocks of the Judean Desert and the Moav Mountains. __________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________

5. הקדמה: הכנה בכיתה ים המלח: א. סמנו על גבי תצלום הלווין את מיקום ים המלח, מדבר יהודה, נהר הירדן, הרי מואב, נחל ערבה, צאפי, עין גדי ירדן וישראל. ב. תארו במילים את המיקום הגיאוגרפי של עין גדי (בהתייחס לים המלח, מדבר יהודה ומדינות ישראל וירדן) ג. בעזרת ידע אישי ותצלום הלווין תארו את הנוף בבקע ים המלח (טופוגרפיה, רוחב הים). ד. תארו והסברו את ההבדל במסלע במדבר יהודה ובהרי מואב.

6. حدد أنواع الصخور التي أمامك ومواصفاتها من حيث اللون ودرجة الملوحة والنعومة؟ هل تحدث فقاعات عند تعريض الصخور للحامض؟ اللون: أبيض الملوحة: نعم النعومة : لا وجود الفقاعات عند التعرض للحامض: لا اسم الصخر: ملح الطعام Name of rock: Table Saltnbn اللون: داكن الملوحة: لا النعومة: لا وجود الفقاعات عند التعرض للحامض: لا اسم الصخر: جرانيت الللون: سكني الملوحة: لا النعومة: نعم وجود الفقاعات عند التعرض للحامض: نعم اسم الصخر: الطين الجيري اللون: بني فاتح الملوحة:لا النعومة: لا وجود الفقاعات عند التعرض للحامض: نعم اسم الصخر: كلسي

7. Before you are examples of rocks. Define them using the following characteristics: Color, saltiness, is it pulpy? Does the rock bubble in contact with acids? Color: White Salty? Yes Pulpy? No Bubble in contact with acid? No Name of rock: Table Salt Color: Dark Salty? No Pulpy? No Bubble in contact with acid? No Name of rock: Granite Color: Grey Salty? No Pulpy? Yes Bubble in contact with acid? Yes Name of rock: Marl Color: Light brown Salty? No Pulpy? No Bubble in contact with acid? Yes Name of rock: Chalk 7

8. לפניכם דוגמאות של סלעים, הגדירו את הסלעים תוך שימוש במונחים הבאים: צבע הסלע, האם הסלע מלוח?, האם הסלע עיסתי?האם הסלע תוסס במגע עם חומצה? צבע הסלע:_לבן_ האם הסלע מלוח?_כן_ האם הסלע עיסתי?_לא_ האם הסלע תוסס במגע עם חומצה? _לא_ שם הסלע:מלח מאכל צבע הסלע:_כהה_ האם הסלע מלוח?_לא האם הסלע עיסתי?_לא האם הסלע תוסס במגע עם חומצה? לא שם הסלע: גרניט צבע הסלע: אפור_ האם הסלע מלוח?_לא האם הסלע עיסתי?_כן__ האם הסלע תוסס במגע עם חומצה?כן_ שם הסלע: חוואר צבע הסלע:_חום בהיר_ האם הסלע מלוח?_לא_ האם הסלע עיסתי?_לא האם הסלע תוסס במגע עם חומצה? _כן_ שם הסלע: גיר

9. תחנות הסיור: • תצפית על ים המלח • חמי עין גדי • חוף מינרל • אזור המלונות • מחצבת המלח محطات الرحلة الميدانية مشاهدة البحر الميت ينابيع عين جدي شاطئ التعدين منطقة الفنادق مناجم الملح 3 עין גדי 1 2 ים המלח עין בוקק 4 Stations of the Field Trip • Overview of the Dead Sea • Ein Gedi Springs • Mineral Beach • Hotel area • Salt mines מחצבת המלח 5

10. المحطة الأولى: مشاهدة البحر الميت قسم المنطقة الى 3 وحدات جغرافية رئيسية ووضح خصائص كل واحدة – حسب لون الصخور والارتفاع المنطقة الأولى ______________ المنطقة الثالثة ______________ المنطقة الثانية ______________ حدد المناطق الثلاثة على هذا المقطع الغربي الشرقي ما هو الفرق بين الجانبين الشرقي والغربي للوادي؟ نشأ البحر الميت نتيجة لحفرة انهدام طويلة وكبيرة، حاول أن تجد دليلا على ذلك في الرحلة الميدانية. حدد حفرة الانهدام في المقطع على الرسم.

11. Station 1: Overview of the Dead Sea • Divide the region into three principal geographical units and characterize each one (color of rocks, topographical height, etc.) Region 1: _______________ Characteristics:______________________________________ Region 2:________________Characteristics:_______________________________________ Region 3: _______________ Characteristics:_______________________________________ B. Mark the three regions on this east-west cross-section. eastwest C. What is the difference between the east and the west side of the valley? The Dead Sea is the result of a long, large, rift. Find evidence of that rift in the field. Mark the rift in the cross-section 11

12. תחנה 1: תצפית על ים המלח א. חלקו את האזור לשלוש יחידות גאוגרפיות עיקריות ואפיינו כל חלק (צבע מסלע, גובה טופוגרפי) אזור 1: ________________ מאפיינים: _________________________________ אזור 2:_________________ מאפיינים: _________________________________ אזור 3:__________________ מאפיינים: ________________________________ ב. לפניכם חתך רוחב ממזרח למערב. סמנו על גבי החתך את האזורים השונים מזרח מערב ג. מה ההבדל בין הצד המזרחי של הבקע לצד המערבי שלו? בקע ים המלח נוצר כתוצאה של שבר גדול וארוך. מצאו בשטח עדות לשבר זה . סמנו את השבר על גבי החתך.

13. المحطة الثانية: ينابيع عين جدي _____________________________________ماهي ينابيع عين جدي وفي ماذا تستخدم؟ ________________________________________لماذا توجد البرك بعيدا عن الشاطئ؟ على الشاطئ توجد تلال من الحصى الصغيرة الناشئة بفعل حركة الماء على الشاطئ. _______________________________________________________________ انظر حولك وابحث عن دليل لوجود شط أكثر ارتفاعا. انظر الى الجبال، هل ترى دليلا على ارتفاع لمنسوب الماء؟ _______________________________________________________________ ما هي الأسباب وراء انخفاض منسوب ماء البحر عبر السنوات؟ _________________________________________________________ يظهر الشكل التالي التغيرات في مستوى البحر عبر السنوات، هل من الممكن العودة الى الوضع السابق؟ فسّر ذلك. 13

14. Station 2: Ein Gedi Springs • What are the Ein Gedi Springs and what are they used for? _________________________________ _________________________________________________________________________________ • Why are the pools so far from the shore? ________________________________________________ _________________________________________________________________________________ On the shoreline you can see mounds of pebbles caused by the movement of water on the shore. C. Look around and find evidence of a higher shoreline. Look across the street, on the mountains. Do you see evidence of a significantly higher water level?_________________________________________ D. What reasons can you think of for the sinking of the water level over the years? ___________________ _________________________________________________________________________________ E. The following graph shows the changes in the level of the sea over the years. Does it seem like this change is reversible or not? Explain.____________________________________________________ _________________________________________________________________________________ 14

15. תחנה 2: חמי עין גדי א. מהם חמי עין גדי ולמה הם משמשים? _____________________________________________ ב. מדוע הבריכות כה רחוקות מקו המים?______________________________________________ בקו המים ניתן לראות גבשושית של חלוקים הנגרמת מפעילות המים החוף. ג. הסתכלו סביב ומצאו עדויות לקו מים גבוה יותר. הסתכלו מעבר לכביש, על ההרים ,האם יש שם עדות לקו מים גבוה בהרבה מהיום? ________________ ד. אילו סיבות יכולות להיות לכך שגובה המים ירד עם השנים? _____________________________________ ________________________________________________________________________________ ה. בגרף הבא ניתן לראות את שינוי גובה פני הים עם השנים. האם נראה שהשינוי הנוכחי הוא הפיך או שלא. הסבירו ______________________________________________________________________________

16. المحطة الثالثة: شاطئ التعدين انظر الى الحفرعلى الجانب الشرقي للطريق وقم بوصفها __________________________________________ _____________________________________________________________________________________ قترح فرضية لتفسير تشكل هذه الحفر.________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ كيف يؤثر تشكل هذه الحفرعلى الناس؟______________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ هناك العديد من الينابيع الحارة تحت شقوق الخندق التي تغذي المنتجعات الصحية على شاطئ التعدين مثل تلك التي في عين جدي، \ ماهي في رأيك أسباب وجود ينابع المياه الحارة في منطقة البحر الميت؟ ____________________________________________________________________________________________________________ هل هناك مظاهر أخرى قد تسهم في السياحة الصحية غير الينابيع الحارة؟_________________________________________________ ______________________________________________________ ملاحظة: يقع البحر الميت تحت سطح البحر على مستوى 400م، كيف يؤثرهذا على الطقس هناك؟ ونسبة الاشعاع الشمسي؟ _________

17. Station 3: Mineral Beach • Look at the pits on the east side of the road and describe them.______________________________ ________________________________________________________________________________ • Suggest some hypotheses about the creation of these pits.__________________________________ ________________________________________________________________________________ • How may the formation of these pits affect people?________________________________________ ________________________________________________________________________________ At Mineral Beach, like at Ein Gedi Springs, below the fault escarpment along the shoreline, are many hot springs that feed health spas. 4.Why do you think there are hot springs around the Dead Sea? ____________________________________________________________________________________________________________ 5. Can you think of other reasons for health tourism at the Dead Sea (in addition to the hot springs)? ________________________ ______________________________________________________ (Hint: the Dead Sea is located 400 m below sea level. How does this affect the atmosphere? Solar radiation?)

18. תחנה 3: חוף מינרל 1. צפו אל הבורות שממזרח לכביש ותארו אותם._______________________________________ ________________________________________________________________________ 2. העלו השערות לגבי היווצרותם של בורות אלו: ______________________________________ _________________________________________________________________________ 3. כיצד היווצרות הבורות עלולה להשפיע על האדם? ____________________________________ _________________________________________________________________ בחוף מינרל כמו בחמי עין גדי, למרגלות מצוק ההעתקים, לאורך חופו של ים המלח, נמצאים מספר מעיינות חמים המזינים מרחצאות מרפא. 4. מדוע לדעתכם יש מעיינות חמים באזור ים המלח? __________________________________________________ __________________________________________________ 5. האם תוכלו לחשוב על סיבות נוספות לתיירות המרפא באזור ים המלח (מלבד המעיינות החמים)? __________________________________________________ _____________________________________________ רמז: ים המלח נמצא בגובה של כ-400 מטרים מתחת לפני הים. כיצד מושפעת מכך האטמוספרה? והקרינה ?

19. المحطة الرابعة: برك التبخر ماهو مصدر الماء في برك التبخر؟___________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ على أي العوامل الجيولوجية في رأيك تعتمد صناعة التعدين في البحر الميت؟ ____________________________ ______________________________________________________________________________________ كيف تؤثر العمليات التي تحدث في برك التبخر على مستوى الماء؟ ____________________________________ ______________________________________________________________________________________ ما هي اثار هذه العمليات على مستوى الماء؟ على شكل السطح _________________________________________________________________ على الناس _____________________________________________________________________ ماالذي يستقر في قاع البرك؟__________________________ حدد العمليات الحادثة على جانبي البحر الميت ؟ ما هي أوجه التشابه؟ مالذي يتم انتاجه؟ _________________________ ما هي فوائد وسلبيات المصانع في منطقة البحر الميت؟__________________________________

20. Station 4: Evaporation ponds 1. What is the source of the water in the evaporation ponds, and what course does the water take to get there? _____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ 2. On what geological process do you think the mineral industry of the Dead Sea is based? _____________________________________________________________________________________ 3. How do you think the process that takes place in the evaporation ponds affects the water level? _____________________________________________________________________________________ 4. What can be the effects of this change in the water level On the landscape:______________________________________________________________________ On the people:_________________________________________________________________________ 5. What do you think sinks on the bottom of the evaporation ponds? ______________________________ 6. Identify the Dead Sea Works on both sides of the sea. What is similar in both of them?______________ _________________________ What is produced?____________________________________________ 7. What are the advantages and disadvantages of factories in this region?__________________________ _____________________________________________________________________________________

21. תחנה 4: ברכות האידוי 1. מהו מקור המים של בריכות האידוי, ומהו המסלול אותו עוברים המים? ______________________ ________________________________________________________________________ 2. מהו לדעתכם התהליך הגאולוגי העומד בבסיס תעשיית המלחים בים המלח? __________________ ________________________________________________________________________ 3. כיצד לדעתכם משפיע התהליך המתרחש בבריכות האידוי על מפלס המים בים המלח? ________________________________________________________________________ 4. מה יכולות להיות ההשפעות של שינוי מפלס זה? על הנוף: __________________________________________________________________ על האדם: __________________________________________________________________ 5. מה לדעתכם שוקע בקרקעית בריכות האידוי? ________________________________________ 6. זהו בשטח את מפעלי ים המלח בשני צידי הים. ציינו מה דומה בין המפעלים ___________________ מה מיצרים במפעלי ים המלח? ____________________________________________________ 7. מה היתרונות ומה החסרונות של המפעלים באזור זה? __________________________________ _________________________________________________________________________

22. Station 5: Salt Mines A. Go to the boulder that is revealed in the mine, from which Sedom Mountain is formed. Look for the name of the rock in the cards we prepared in the class: ___________________________________________________________ B. What is the environment that caused the formation of the rock that built Sedom Mountain? On what observations do you base this conclusion? _______________________________________________________________________________________________________________________ C. Look for crystals of the mineral Halite between the broken rocks beneath Sedom Mountain. 22

23. المحطة الخامسة: مناجم الملح قم باختيار جلمود صخري بارز في المنجم والذي يشبه التكوين الصخري لجبل سدوم أ. ابحث عن اسم نوع الصخر في البطاقات التي أعددناها في الصف. ___________________________________________________________ ب. ماهي البيئة التي سببت تشكل الصخور التي تشكلت منها صخور جبل سدوم؟ ما هي الملاحظات التي بنيت علها استنتاجاتك؟ ____________________________________________________________ ج. ابحث عن صخور من الكريستال في معدن الحليت بين الصخور المتفتتة في أسفل جبل سيدوم. ___________________________________________________________ 23

24. תחנה 5 מחצבת המלח א. גשו אל הסלע שחשוף במחצבה ואשר ממנו בנוי הר סדום. חפשו את שם הסלע בכרטיסיות שהכנו בכיתה שם הסלע: ________________ ב. מהי סביבת היווצרותו של הסלע הבונה את הר סדום ומהן התצפיות עליהן מתבססת מסקנתכם? ____________________________________________________ ____________________________________________________________ ג. חפשו גבישים של המינרל הליט בין שברי הסלעים שלרגלי הר סדום.

25. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________