s zacunek dla innych

1. PIRAMIDA SZCZĘŚCIA szczęście szacunek dla innych miłość i życzliwość odwaga i szczerość ufność współpraca i przyjaźń wytrwałość i optymizm kreatywność słuchanie umuzykalnienie pamięć i koncentracja logika i myślenie bogate słownictwo czytanie pisanie matematyka pojemność mózgu pięć zmysłów osiem inteligencji poczucie własnej wartości zdrowie i rozwój fizyczny miłość i bezpieczeństwo zabawa

2. Miłość, bezpieczeństwo i zabawa Opierając się na naturalnych potrzebach małego człowieka w sytuacji, gdy dziecko opuszcza po raz pierwszy na kilka godzin swój rodzinny dom idąc do przedszkola, najważniejszymi elementami w tej sytuacji są poczucie bezpieczeństwa, akceptacja środowiska i mile spędzony czas. Dlatego też powyższe kamienie węgielne stanowią podbudowę całej edukacji i rozwoju małego dziecka. Im więcej dziecko doświadcza miłości i radości, tym lepiej będzie sobie radziło w życiu codziennym. Poprzez zabawę możemy nauczyć dzieci wielu umiejętności i rozwinąć ich zainteresowania. Należy jednak pamiętać, że to, czego chcemy dziecko nauczyć jest naszym celem, dziecko powinno mieć cel na swoim poziomie, czyli przekazany mu jego językiem, np.; Zależy nam, by dziecko nauczyło się czytać. Tak więc na początku tego procesu powinniśmy korzystać z zabaw na spostrzeganie, szukanie przedmiotów wśród wielu innych , czy układanie puzzli itp. Oko razem z mózgiem uczą się w ten sposób dokonywać określonych selekcji przedmiotów, analizy i syntezy, które są niezbędne do podjęcia nauki czytania w szkole. Innymi słowy dorosły powinien „przemycać” swoje cele, uwypuklając w zabawie cele dziecka oparte na sferze emocjonalnej. POWRÓT

3. Pojemność mózgu Liczba komórek mózgowych dziecka w dniu jego urodzin jest tak duża, że przekracza liczbę niezbędną do prowadzenia życia pełnego osiągnięć. Mozg to niesamowite urządzenie, którego sposób myślenia jest dużo lepszy, a kreatywność i wyobraźnia nieporównywalnie lepsza od najpotężniejszego komputera na świecie. Może trudno w to uwierzyć, ale człowiek posiada około 100 miliardów komórek mózgowych. Oznacza to, że moc mózgu to więcej niż wystarczy, aby nauczyć się, czego tylko zapragniesz! Dziecko potrzebuje jednak dużo pomocy, aby maksymalnie wykorzystać swój mózg. Komórka mózgowa wygląda trochę jak mała ośmiornica. Dużo cieniutkich nóżek, zwanych dendrytami, które rozgałęziają się od ciała każdej komórki. Kiedy dziecko patrzy, słucha bądź wykonuje jakąś czynność, wytwarza myśl lub wrażenie. Te myśli „podróżują” z komórek mózgowych wzdłuż jednego z dendrytów. Kiedy dochodzi do końca dendrytu, myśl przeskakuje malutką lukę żeby dostać się do następnego dendrytu i tak dalej. Czasami zdarzy się, że jednym doświadczeniem czy też myślą połączonych będzie tysiące komórek mózgowych. Tworzenie połączeń Za każdym razem mamy do czynienia z reakcją łańcuchową, między komórkami mózgowymi tworzą się nowe połączenia. Jeśli będziesz powtarzać tę samą czynność ciągle i ciągle, niektóre z tych połączeń utwierdzą się na stałe. Kiedy tak się dzieje, dziecko jest w stanie wykonywać pewne czynności automatycznie – bez konieczności myślenia o tym. Połączenia międzyneuronalne Mózg stymulowany Mózg niestymulowany Dlatego właśnie można zapamiętać sposób wykonywania wielu czynności, takich jak pisanie lub czytanie. Poprzez powtarzanie, utworzone zostają trwałe połączenia. Im bardziej wykorzystujemy mózg dziecka podczas zabawy, tym więcej połączeń tworzymy między komórkami mózgowymi. Im więcej połączeń, tym dziecko staje się coraz bardziej samodzielne. POWRÓT

4. Pięć zmysłów Dorosły powinien stwarzać warunki, w których wszystkie zmysły dziecka będą we właściwy sposób stymulowane. Wówczas dziecko pięknie rozkwitnie. Jest pięć głównych ścieżek, które prowadzą do mózgu dziecka. Od pierwszych dni życia dziecka rozwijają się części jego mózgu odpowiedzialne za zmysły: wzrok, słuch, dotyk, smak i węch. Jeśli dziecko będzie mogło używać wszystkich zmysłów do poznawania świata, będzie się uczyło łatwiej i efektywniej. Wszystkie ćwiczenia przedstawione w programie kartach pomagają stworzyć pełne koło rozwoju: im więcej dziecko działa, tym więcej się uczy. Przez całe życie człowiek zdobywa nowe informacje poprzez zmysły. Dziecko uczy się, gdy patrzy, słucha, dotyka, smakuje i wącha. Im bardziej rozwiną się zmysły dziecka, tym lepiej zbudowane będą drogi, po których informacje docierają do mózgu, a przecież przez całe życie ruch na tych drogach będzie natężony. Dobre opanowanieumiejętności motorycznych, a także rozwinięcie słuchu i spostrzegawczości wzrokowej prowadzi do postępów w czytaniu, pisaniu i do umiłowania sztuk pięknych. Od pierwszego dnia życia dziecka kształtują się części mózgu odpowiedzialne za wzrok,węch i słuch. Później, gdy rozwijają się kolejne połączenia nerwowe, dziecko uczy się mówić,śpiewać, rysować, czytać, pisać, myśleć i tworzyć. Przez pierwsze osiem lat życia, a przede wszystkim przez pierwsze cztery lata, dziecko mabardzo chłonny mózg - wchłania doświadczenia jak gąbka.Należy mu więc zapewnić jak najwięcej doświadczeń sensorycznych, wprowadzać zabawy,w których może chodzić na czworaka w późniejszym wieku, niż etap raczkowania u niemowląt. W odczuciu wielu ekspertów chodzenie na czworaka (gdy dziecko naprzemiennieużywa wszystkich czterech kończyn, stosując wzorzec krzyżowy) skutecznie wzmacnia połączenia między obiema półkulami mózgowymi. POWRÓT

5. Osiem inteligencji Program jest oparty na teorii inteligencji wielorakich Howarda Gardnera. Każdy z nas posiada specyficzne dla siebie uzdolnienia i zainteresowania. Dzięki nim tworzy najskuteczniejszy dla siebie sposób poznawania świata i uczenia się. Dzieci w wieku przedszkolnym w naturalny sposób wybierają sobie swój styl poznawania świata, wykorzystując swoje najmocniejsze strony. Nauczyciela zadaniem jest kierowanie procesem poznawania świata w taki sposób, by rozwijać u dziecka osiem inteligencji dając przy tym również możliwość poszukiwania sposobów rozwiązań wykonywanych zadań tak, by dziecku sprawiało to przyjemność i satysfakcję. Ponieważ poprzez rozwijanie inteligencji wielorakich u dzieci rozwijamy wiele umiejętności, kamienie węgielne dotyczące sposobów zdobywania wiedzy zawarto w dziale „inteligencje wielorakie”. POWRÓT

6. Poczucie własnej wartości • Pozytywne nastawienie stanowi istotny element w drodze do sukcesu. Dziecko buduje wyobrażenie o sobie na podstawie sukcesów, jakie osiąga. Naszymi myślami kreujemy samych siebie. • Poczucie własnej wartości dziecka w znacznej mierze zależy od trzech współdziałających elementów. Należą do nich: • Poczucie dziecka, że jest bezwarunkowo kochane za to, kim jest, a nie za to, co osiągnęło • Osiągnięcie celu, który dziecko samo sobie wyznaczyło. Poczucie, że robi postępy. • Pozytywne zachęty – szczególnie, gdy do dalszej pracy zachęcają rodzice. • Zdecydowanie zbyt często dzieci spełniają oczekiwania innych osób. Gdy codziennie dziecko odbiera negatywne oczekiwania (w podejściu do dziecka, słowach, atmosferze, przez język ciała), wówczas oczekiwania te wyłącznie ograniczają dziecko.Co czulibyśmy, gdybyśmy codziennie słyszeli: „Nie masz racji”, źle postępujesz” albo„Nie rób tego!”. • Na poczucie własnej wartości dziecka składają się wszystkie jego przekonania i opinie nawłasny temat. Jego obraz siebie warunkuje odnoszenie sukcesów i ponoszenie. • Poniższe wskazówki pomogą wypracować w dziecku wiarę we własne. • Dziecko i jego postępowanie to nie to samo • Krytykujcie postępowanie dziecka, a nie dziecko. Kształtujcie pozytywne podejście. Większość zadań, jakie napotykamy w życiu, można rozpatrywać w kategorii problemów lub możliwości. Nikt nie lubi niepowodzeń, ale sposób, w jaki się do nich podchodzi, ma znaczący wpływ na dziecko. • Pozwólcie dziecku samemu sprawdzić, że potrafi rozwiązać rożne zadania • Nie ratujcie dziecka natychmiast z opresji, w jaka wpadło, pod warunkiem że sytuacja niejest niebezpieczna. • Zachęcajmy dziecko do niezależności • Starajcie się nie narzucać dziecku celów do osiągnięcia i nie krytykować, jeżeli nie osiągnie tego, czego od niego oczekujecie. Oczekujcie od dziecka posłuszeństwa, a będzie Was słuchało. Dzieci zwykle robią to, czego się od nich oczekuje. Jeżeli nie spodziewacie się, że dziecko posprząta zabawki – to z pewnością nie posprząta. • Przy każdej nadarzającej się okazji chwalmy prawidłowe zachowanie, zamiast krytykowaćzachowanie niewłaściwe. POWRÓT

7. Zdrowie i rozwój fizyczny Ruch jest nieodzownym elementem naszego życia. Potrzebny w każdej sytuacji uczenia się i poznawania świata na każdym etapie rozwoju człowieka: do pisania, czytania, zapamiętywania, patrzenia, słuchania, przemieszczania się. Noworodki poznają otaczającą je rzeczywistość poprzez wkładanie różnych elementów do ust. Na naszym ciele jest wiele receptorów, które wysyłają informacje o otaczającym świecie do mózgu. By tak się stało, zawsze któreś mięśnie muszą wykonać określoną pracę. Poczucie ciała w przestrzeni oraz koordynacja ruchowa człowieka stanowi o jego przygotowaniu do uczenia się w szkole. Dlatego też należy zrobić wszystko, by dziecko rozwijało się równolegle w czterech podstawowych sferach: poznawczej, społecznej, emocjonalnej i ruchowej. Niestety kosztem rozwoju sfery poznawczej zapominamy o ruchowej, co ma bezpośrednie odbicie w nabywaniu wiedzy i umiejętności szkolnych. Tak więc, by przygotować dziecko do podjęcia nauki w szkole, należy zagospodarować wiele czasu na doświadczanie, rozmowę i przede wszystkim zabawy ruchowe. Okazuje się, że dziecko, które w okresie niemowlęcym pominęło raczkowanie, może mieć problemy z pisaniem i czytaniem. Dlaczego? Otóż podczas raczkowania uaktywniane są nie tylko mięsnie kręgosłupa, nóg i rąk, ale oka. Występuje koordynacja wzrokowo-ruchowa całego ciała, co ma wpływ na płynność czytania. Naprzemienne ruchy rąk i nóg są motywatorem do tworzenia w mózgu powiązań pomiędzy obydwiema pól ulami mózgowym, dzięki czemu człowiek w przyszłości łatwiej zapamiętuje informacje i odtwarza je. Każdy jeden ruch małego dziecka jest ściśle powiązany z jego sukcesem edukacyjnym i życiowym w przyszłości, dlatego tak duży nacisk w programie kładziony jest na działanie. W Kanadzie przeprowadzono badania dotyczące wpływu ruchu na efektywność uczenia się i udowodniono, że uczniowie, którzy poświęcali jedną godzinę dziennie na zajęcia ruchowe, mieli zdecydowanie lepsze wyniki w nauce, niż grupa mniej aktywna. W procesie uczenia się podstawą jest ruch, dlatego powinniśmy pozwolić dzieciom wykorzystywać ruch i działanie w każdej możliwej chwili. Sztuczną sytuacja jest sadzanie dziecka trzyletniego na pół godziny na krześle, ponieważ ograniczamy mu tym samym możliwość poznawania świata wszelkimi zmysłami. Zapewne wielu osobom w tym momencie nasunie się sugestia: „Przecież i tak będzie musiało w szkole usiąść na krześle, więc uniknie stresu, gdy opanuje tę umiejętność wcześniej”. Nic bardziej mylnego. Im później dziecko zostanie posadzone do stolika na dłuższy czas, tym ma większe szanse na rozwijanie potencjału mózgu, który ułatwi w przyszłości uczenie się. Mięśnie oka odgrywają równie ważną rolę w procesie uczenia się. Kiedy dziecko jest w ruchu, oczy zbierają ze środowiska mnóstwo informacji będąc jednocześnie cały czas w trójwymiarze. Ta sytuacja ułatwia rozumienie figur geometrycznych, kształtów oraz rozwija poczucie ciała w przestrzeni – propriocepcję. O ile mniej widzimy, kiedy zawiesimy wzrok w jednym punkcie. Przedszkole ma za zadanie przygotować mięśnie oka dziecka do podjęcia nauki czytania. W związku z powyższym należy planować takie zabawy, by oczy mogły wykonywać poziome ruchy od lewej strony do prawej i odwrotnie. Dzięki takim zabawom dzieci w szkole będą miały większe szanse na nabycie umiejętności czytania oraz czerpanie z niej niesamowitej przyjemności i sukcesów. Dlatego w naszym programie tak wiele uwagi poświęcamy ruchowi. POWRÓT

8. Bogate słownictwo Bogate słownictwo – mówienie Dzięki słowom możemy myśleć, tworzyć i logicznie rozumować. Ubogi zasób słów prowadzi do słabych wyników w logicznym myśleniu. Bogate słownictwo prowadzi do myślenia logicznego na wyższym poziomie, do rozwojuumiejętności twórczych i umiejętności porozumiewania się. Umiejętności te są cenionew dorosłym życiu. Rozmowy z dziećmi Opanowanie umiejętności posługiwania się językiem przed podjęciem nauki w szkole toważne osiągnięcie. Jest to możliwe w dużej mierze dzięki współpracy dziecka z rodzicami:rozmawiajcie z dziećmi, czytajcie im książki, mówcie wierszyki. Przede wszystkim opowiadajcie dzieciom o tym, co się dzieje w danym momencie. POWRÓT

9. Czytanie Codziennie czytajcie dzieciom Poszukajcie takich książeczek dla dzieci, w których język jest barwny i jak najwcześniej wprowadzajcie do życia dzieci klasykę literatury. Ale nie na siłę. Opierajcie się na zainteresowaniach grupy. Wprowadzajcie nowe słownictwo Postarajcie się w ciągu kilku minut w naturalny sposób tworzyć nowe słowo w innym kontekście. Opowiadajcie o tym, co robicie w danym momencie, motywujcie dzieci do podobnych wypowiedzi. Opowiadajcie o różnicach w kolorze i w fakturze, w wielkości i kształcie itp. Pozytywnie zachęcajmy do działania Korzystajmy z rymowanek Wymyślajcie bajki i gry słowne! Podczas spacerów czy przebywania na świeżym powietrzu wyszukujcie słowa, które się rymują lub bawcie się w „pociąg słowny”, w którym ostatnia litera każdego wyrazu staje się pierwszą litera następnego słowa, np. książka – agawa – akwarium - mąka. Dzieci na początku mogą popełniać błędy, jednak sama determinacja do podejmowania prób daje duże szanse na szybkie osiągnięcie sukcesu. Doskonalmy język w naturalny sposób Pytając dziecko o to, co się wcześniej wydarzyło, umożliwiamy mu doskonalenie stosowania czasu przeszłego. Pytając, co się stanie, gdy wróci do domu albo gdy przyjedzie babcia, zachęcacie dziecko do domyślania się i stosowania czasu przyszłego. POWRÓT

10. Pisanie Nauka pisania jest prawie równie łatwa, jak nauka czytania. Niektórym dzieciom łatwiejnauczyć się pisać, niż czytać. Prawdopodobnie są dwa powody tłumaczące takie zjawisko. Dzieci mogą rzucić się w wir pisania, praktycznie bez żadnych wskazówek, jeśli tylko mają„pod ręka” narzędzia i ćwiczenia doskonalące umiejętność pisania. Pisanie jest łatwe, ponieważ można w ten sposób wyrazić myśli, natomiast czytanie wymaga zrozumienia myśli innych osób. W pisaniu ważne są trzy rzeczy: JAK PISAĆ: jest to fizyczna umiejętność używania kredek, ołówków lub długopisów dozapisania słów. Kolejnym etapem jest pisanie słów na komputerze. CO PISAĆ: jest to umiejętność przelania myśli na papier. POPRAWNOŚĆ PISANIA: jest to umiejętność zapisania słów zgodnie z zasadami ortograficznymi, interpunkcyjnymi oraz umiejętność łączenia zdań w logiczną całość. Wszystkie trzy umiejętności można rozwijać w sposób naturalny. Większość dzieci możeopanować fizyczną umiejętność pisania przed rozpoczęciem nauki szkolnej. A już na pewno– być gotowymi do opanowania tej umiejętności. Do opanowania umiejętności pisania konieczna jest koordynacja, którą dziecko może zdobywać w zabawie od swych pierwszych dni. Proponowane przez nas aktywności przygotowują dzieci do opanowania umiejętności pisania. Pamiętajmy, że nie jest naszym celem nauczenie wszystkich dzieci umiejętności czytania i pisania. Głównym zadaniem jest przygotowanie ich do podjęcia nauki w szkole. Jednak, jeśli zauważymy w dzieciach determinację i sukcesy w podejmowaniu prób, uważamy, że należy tę sytuację wykorzystać na korzyść dziecka i nie blokować go, a dać mu jak najwięcej możliwości doświadczania. POWRÓT

11. Matematyka Liczenie to podstawa matematyki. Dlatego właśnie liczcie z przedszkolakami wszystko, co tylko można: guziki przy kurtce, ziemniaki na talerzu, kroki, podskoki, czerwone samochody, ptaki na drzewie. Klaskanie doskonale pomaga dziecku „namacalnie” zrozumieć ideę liczenia. Klaszczcie i liczcie jednocześnie. Czas przyrządzania posiłków w naturalny sposób sprzyja liczeniu. „Podzielmy pizzę na cztery ćwiartki. Najpierw podzielimy ja na dwie połowy. A następnie każdą z połówek znów przetniemy na pół. Mamy cztery kawałki”. Ważcie dzieci regularnie i zaznaczajcie wagę na wykresie. Mierzcie wzrost dzieci i mówcie, ile centymetrów urosło. Poproście dziecko, by przyniosło konkretną rzecz z ogrodu lub powiedzcie: „Skocz cztery razy do przodu, obróć się w lewo i zrób sześć kroków”. Takie zabawy są niezwykle cenne, ponieważ dziecko uczy się przez wykonywanie ćwiczeńfizycznych – wzorzec budowany w pamięci staje się bardzo silny. Matematyka to takie pojęcia jak: dłuższy, krótszy, więcej, mniej, cięższy, lżejszy, bliżej i dalej. Pozwólcie dziecku na doświadczenia – „To jest zimna woda. Dolejmy trochę gorącej wody,to woda będzie ciepła. Jak dolejemy więcej gorącej wody, stanie się jeszcze cieplejsza”. Matematyka to także sortowanie i klasyfikowanie. Pozwólcie dziecku dopasowywać skarpetki pod względem koloru, oddzielać koszule od bluzek, a także rozkładać osobno noże,łyżki i widelce. Zbierajcie muszle albo kamienie, które można układać według koloru,kształtu lub wielkości. Dostrzeganie zasad jest ważną matematyczną umiejętnością. Przez cały czas rozmawiajcie o kształtach. Pisakiem klejowym można „narysować” kształti posypać go piaskiem. Dziecko szybko nauczy się rozpoznawać kształty, ponieważ w nauceuczestniczą wszystkie zmysły. Tak samo można wprowadzać pojęcie liczby – można je także „pisać” dziecku na plecach. POWRÓT

12. Kreatywność Umiejętność twórczego myślenia jest odpowiedzialna za wszystkie ludzkie działania. Twórczość to nie tylko muzyka i twórczość literacka, ale także sztuka gotowania, projektowania ogrodów, sztuka tworzenia nowych produktów i twórczej aktywności wszelkiego rodzaju. Dostrzeganie w rzeczach zwyczajnych rzeczy niezwyczajnych. To jest inwencja! Żeby rozwinąć w dziecku inwencję, powinniśmy mu tylko zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju wyobraźni. Zastosujmy się do poniższych wskazówek: Sprawmy, aby otoczenie dziecka było ciekawe i stymulujące.Chodźmy na wycieczki krajoznawcze, zaglądajmy pod kamienie, nazywajmy gatunkidrzew i zbóż, rodzaje chmur. Budujmy razem modele ze starych pudełek, opakowań po jogurcie, rolek po papierze toaletowym i kawałków drewna. W zabawach wykorzystujmy wszystkie zmysły – uczmy się rozróżniać perfumy, kolory,faktury i smaki. Codziennie poświęcajmy czas na zajęcia plastyczne, ale poza kolorowaniem wprowadźmyteż malowanie palcami, malowanie stopami, zabawy z modelina i masa solna, malowaniegąbką, robienie pieczątek z ziemniaka. Zachęćmy dziecko do przebieranek, występów „na scenie” i zmiany ról – zróbmy restaurację dla zabawek albo szkołę, gdzie dziecko może uczyć misie liczyć. Bawmy się w sklep, odgrywajmy czynności wykonywane przez reprezentantów różnych zawodów. Jak najczęściej bawmy się pacynkami – takie zabawy doskonale uczą wyrażania uczuć słowami. Wymyślajmy bajki, używajmy bogatego słownictwa. Stosowanie barwnych opisów rozwija kreatywne używanie języka, które będzie dzieckupotrzebne w późniejszym okresie do tworzenia własnych opowiadań. Chodźmy do muzeum i do galerii sztuki. W wielu miejscach można otrzymać bezpłatnearkusze do twórczej pracy z dziećmi. Twórzmy razem muzykę, używając kuchennych przedmiotów. Nauczmy dziecko robić zdjęcia. Zasadźmy kwiaty na parapecie okiennym albo na grządce w ogródku. Zróbmy wystaw´ prac plastycznych na specjalnej tablicy lub na lodowce. Wszystkie umiejętności wpisane w piramidę szczęścia będą się rozwijały w bardzo systematyczny sposób tylko wtedy, gdy sumiennie zadbamy o fundament programu. Taki więc program, by był skutecznym oczekuje od dorosłego – nauczyciela i rodzica, przede wszystkim miłości i akceptacji małego dziecka. Ważne jest, by szanować i kochać dziecko takie, jakim jest. Oddziaływać na jego zachowania, a nie oceniać samo dziecko. Jeśli tak się dzieje, dziecko przywyka do oceny dorosłych, którzy nie są z niego zadowoleni i takim się staje. Innymi słowy nie osiąga sukcesów właśnie na ich życzenie. POWRÓT

13. Logika i myślenie Czyż jest jakaś ważniejsza umiejętność, niż logiczne myślenie i podejmowanie właściwych decyzji?! Jest dla dziecka najlepszą szansa, by nauczyło się logicznie i twórczo myśleć. Trzeba je jednak świadomie prowadzić. Rozwiązywanie problemów W dorosłym życiu nie myślimy na glos. Pamiętajmy, by podejmując decyzje, mówić o wszystkich argumentach – dzięki temu dziecko będzie miało wzór do naśladowania. Takjak w przypadku wszystkich innych rzeczy, dzieci uczą się obserwując, słuchając i naśladując. W ten sam sposób zachęćmy dziecko, by mówiło, jak ma zamiar rozwiązać stojący przednim problem. Zastanawiajcie się Zadawajmy pytania typu: „Co by było, gdyby...”. Pytajmy „Dlaczego?”. Nie przejmujmy się, jeśli nie znamy odpowiedzi – dobrze,gdy dziecko widzi, jak szukamy informacji. Odwiedźmy muzeum wynalazków i zastanówmy się, jak działają wystawione w nich maszyny, a także jak wyglądałoby życie, gdyby nie zostały wynalezione. Zachęcajmy dzieci do samodzielnego myślenia Jeśli dziecko zada nam pytanie, najpierw zapytajmy: „A jak ty myślisz?”. Myślenie rozwija myślenie! Pozwólmy, by dziecko samo dochodziło do odpowiedzi. Zachęcajmy dziecko do formułowania pytań Gdy dziecko o coś zapyta, pochwalmy postawione pytanie: „Dobre pytanie. Podoba misię, że zadajesz pytania”. Zachęcajmy dziecko do uzasadniania opinii To pobudza do myślenia i uczy przytaczania argumentów na obronę swego zdania. A naprzyszłość przeciwdziała wydawaniu pochopnych sądów. Włączmy dziecko do wspólnego podejmowania decyzji. Zachęćmy, by podawało argumenty potwierdzające jego poglądy. Zróbmy wszystko, by myślało o konsekwencjach swojego postępowania. „Co się stanie, jeśli tak postąpisz?”, itd. POWRÓT

14. Słuchanie, umuzykalnienie Prawdopodobnie żaden z języków, jakie możemy opanować, nie jest tak uniwersalny jak muzyka. Jeśli dziecko już od wczesnego dzieciństwa ma kontakt z całym, wachlarzem gatunków muzycznych (łącznie z muzyką barokowa, klasyczną i romantyczną) i piosenkami śpiewanymi w różnych kulturach, ma szansę rozwinąć swą inteligencję muzyczna. Umiejętność rozwijania zdolności słuchania stanowi kluczowy element w procesie uczenia się, gdyż zarówno słuchanie, jak i zdolności muzyczne ściśle łączą się z rozwojem mózgu dziecka. Życie to proces układania i interpretacji wzorów. Pierwszy wzór to wzorzec ruchowy. Już w trakcie życia płodowego, około czwartego miesiąca od poczęcia, kształtujący się mózg zaczyna układać wzorzec rozpoznawania dźwięków. Mechanizm słuchu jest całkowicie ukształtowany już w piątym miesiącu życia dziecka. Ruch i rytm stymulują rozwój czołowych płatów mózgu dziecka, które umożliwiają mu myślenie i mówienie. Płaty czołowe rosną w znacznym stopniu przez pierwsze sześć lat życia dziecka, dlatego właśnie stymulowanie rozwoju płatów czołowych stanowi fundament dla rozpoznawania wzorców i rozwoju płynnej mowy. Z tego powodu naukowcy wyciągnęli wniosek o powiązaniu zdolności muzycznych i matematycznych. Obie te dziedziny wymagają umiejętności interpretowania wzorów. Ta sama część mózgu, która uczestniczy w czytaniu nut i grze na instrumencie, bierze także udział w rozwiązywaniu zadań matematycznych. Wiemy już, że dzieci zdecydowanie łatwiej uczą się języka obcego, jeśli często mają okazję słyszeć dźwięki składające się na wszystkie języki świata (jest ich około 70). W podobny sposób u dzieci wykształca się dobry słuch muzyczny, jeśli będą od wczesnego dzieciństwa słuchały rożnych rodzajów dobrej muzyki i jeżeli nauczymy je, jak uważnie słuchać. POWRÓT

15. Pamięć i koncentracja Umiejętność przechowywania i przypominania informacji można znacznie rozwinąć dzięki prostym zasadom wyuczonym we wczesnym dzieciństwie. Dobra pamięć stanowi ważny budulec do zbudowania sukcesu. A oto zasady, jak rozwinąć dobrą pamięć: Pamiętamy rzeczy lepiej, jeżeli możemy je połączyć z czymś, co wiedzieliśmy wcześniej. Okazuje się, że mózg działa na zasadzie łączenia informacji. Nauczmy dziecko dostrzegać elementy łączące różne rzeczy. Mózg najlepiej przechowuje informacje, gdy są one połączone z odbiorem przez wiele zmysłów. Skupmy się, żeby pamiętać Nauczmy dzieci dokładnie patrzeć i tworzyć w pamięci obrazy tego, co stara się zapamiętać. Dobrze pamiętamy, jeżeli zapamiętywaniu towarzyszą emocje. Prawie każdy pamięta z dzieciństwa miłą atmosferę kuchni w rodzinnym domu. Z naukowego punktu widzenia dzieje się tak dlatego, że część mózgu odpowiedzialna za emocje znajduje się w bliskim sąsiedztwie części przekazującej informacje do pamięci długoterminowej. Właśnie dlatego czytanie dziecku, gdy przytula się ono do rodzica, wyzwala budowaniepozytywnych skojarzeń z czytaniem. Słowa z melodią doskonalą pamięć Łatwiej jest zapamiętać słowa piosenki, gdy poznamy także melodię. Dzieje się tak, ponieważ w procesie zapamiętywania śpiewanego tekstu uczestniczą obie półkule mózgowe: prawa, odpowiedzialna za odbieranie rytmu i muzyki, i lewa, umożliwiająca rozumienie słów. Z tego samego powodu łatwo jest zapamiętać wiersze i rymowanki. Waga podświadomości Naukowcy zajmujący się badaniem ludzkiego mózgu twierdzą, że co wieczór nasz mózg „przełącza się” między pełną świadomością a snem i zaczyna pracować na falach innej długości. Jest to faza snu REM (ang. rapid eye movement – szybki ruch gałek ocznych). Wygląda to prawie tak, jakby część mózgu „wyświetlała film” o najważniejszych wydarzeniach danego dnia, by mozg dodał je do istniejących już w nim połączeń. Jeśli nauczymy się relaksować tuż przed zaśnięciem i będziemy myśleć o najważniejszych momentach minionego dnia, wesprzemy w ten sposób proces zapisywania informacji w mózgu. Z tego właśnie powodu dobrze jest wieczorem wyciszyć dziecko i spokojnie (bardzo ważne!) opowiedzieć mu o interesujących wydarzeniach minionego dnia, by podświadomość mogła przejąć proces sortowania informacji. Zarejestrujcie i zapamiętajcie Dwa podstawowe elementy to uwaga i powtórzenie. Nauczenie dziecka koncentrowania uwagi i uważnego patrzenia to pierwszy krok do zbudowania dobrej pamięci. POWRÓT

16. Ufność, współpraca, optymizm Nie można rozpieścić dziecka, jeśli da mu się zbyt dużo miłości. Najważniejsze dla dziecka jest poczucie, że jest kochane przez osobę, która sama kocha najbardziej. Poczucie bezpieczeństwa stanowi podstawę rozwoju każdego dziecka. Badania wykazują, że dzieci, które są często przytulane i czuja się kochane, wyrastają na osoby optymistycznie nastawione do życia i z poczuciem własnej wartości. Nie mówmy „nie”, mówcie tylko „tak”. Pochwały i pozytywne zachęty najbardziej mobilizują do działania. Nigdy, przenigdy nie mówmy dziecku, że jest głupie albo niemądre.Możemy codziennie mówić dziecku, że je lubimy, ale musimy to też potwierdzić czynami.Dzięki temu dziecko zobaczy, że akceptację można okazywać nawet w małych rzeczach –trzeba być miłym i uprzejmym. Dzięki dobrym doświadczeniom z dzieciństwa dorosły człowiek jest w stanie okazać swe uczucia osobom, które kocha.Dziecku trzeba zapewnić poczucie bezpieczeństwa, a można to osiągnąć na przykład przytulając je. Postarajmy się skupiać uwagę tylko na dzieciach. Gdy spędzamy z nim czas, nie myślmyo domowych kłopotach. Uważnie słuchajmy, co one mówią i dajmy im odczuć, że to, co mówią, jest bardzoważne. Świętujmy szczególne okazje: nie tylko urodziny czy Dzień Dziecka, może to być np.dzień, gdy dziecko pierwszy raz samodzielnie jechało na rowerze.Pamiętajmy, że o akceptację i zaufanie trzeba dbać, trzeba je okazywać i odczuwać. POWRÓT

17. Szacunek, miłość, odwaga, szczęście Najważniejsze dla dziecka jest poczucie, że jest kochane przez osobę, która sama kochanajbardziej. Poczucie bezpieczeństwa stanowi podstawę rozwoju każdego dziecka. Badaniawykazują, że dzieci, które są często przytulane i czuja się kochane, wyrastają na osoby optymistycznie nastawione do życia, z poczuciem własnej wartości i tym samym szczęśliwe. POWRÓT