Welke toekomst voor het Boek?

1. Welke toekomst voor het Boek? Jef Maes Hoofd Kenniscentrum Boek.be

2. Overzicht Vooraf: methode • Definitie: wat is een boek? • Wat is e-reading? • Diverse e-readers: • Bestaande e-readers • Tablets • Toekomstige ontwikkelingen • Veranderende boekvormen • Crossmediale toepassingen • Vook • Gelaagde e-boeken • POD • Veranderingen in leesgedrag

3. Vervolg overzicht 7.Verandering in de keten + in elk onderdeel • The cloud • Auteur • Uitgever • Distributeur • Boekhandel • Bibliotheek 8. Consumer driven publishing 1. Veranderende situatie 2. Wie is de consument voor e-reading 9. Timereading vs e-lending 10. Streaming 11. Juridische aspecten 12. Initiatieven Boek.be 13.VEP 14.Conclusies

4. Methode Wat niet? ≠ Exacte wetenschap ≠ Madame Soleil Wat wel? • Bestuderen huidige en toekomstige ontwikkelingen • Technologische ontwikkeling • Bestuderen van geschiedenis en die toepassen op toekomst • Standpunten van specialisten

5. Doel: advies aan de sector “survival of the fittest” ≠ de sterkste overleeft= diegene overleeft die zich het best aanpast aan de veranderende omstandigheden

6. Wat is een boek? Geert Lernout “Voor mij is alles waarop taal staat een boek en dat kan dus zowel een kleisteen en een koperplaat zijn als een digitale krant of cd. …” “Je kunt het fenomeen van het boek niet begrijpen als je het beperkt tot de ingebonden rechthoekige stapel bedrukte papieren; die is amper vijf eeuwen oud”. “Dit boek gaat dus over de manieren waarop mensen woorden kunnen bewaren”….

7. Digitaal lezen • Dragers veranderen, maar het boek blijft • Digitaal lezen zal groeien • Welke verhouding digitaal/papier? • 20 – 80 ? • 30 – 70 ? “Het boek is als het wiel: een perfecte uitvinding die niet zal verdwijnen” • Niet mordicus vasthouden aan de vorm maar concentreren op de inhoud + op beleving! => Het i-pod moment van de e-reader komt er aan! Enige vraag: wanneer? • Het geheel voor ogen houden!

8. Wat is e-reading? Bron: Wiebe De Jager

9. Het ecosysteem van e-reading Bron: TechFlash

10. E-inkt-reader: + en - • Positief: • Rustig lezen – goed voor de ogen • Lezen in de zon is mogelijk • Lange autonomie: +/- 5.000 pagina’s • Negatief: • Zwart/wit scherm – (nog) geen kleur • Geen bewegende beelden

11. E-reader: benchmark Amazon Kindle: • 3 miljoen exemplaren in 2009 • 3 G telefoonconnectie naar de shop • Zeer gebruiksvriendelijk • Negatief: gesloten systeem

12. E-reader: benchmark 2 Sony PRS 600: • Met touchscreen • Mogelijkheid tot maken van notities • Makkelijk pdf lezen • Zeer gebruiksvriendelijk • Geen wifi of 3G connectie • Open systeem – met Adobe DRM (Adobe Digital Editions)

13. E-reader: breed gamma • Voor brede publiek: 5 en 6 inch • Voor professionals: meestal 10 inch • Meest verspreidde toestel: iRex NIEUW: e-readers met Wifi Bebook Neo Overzicht van alle beschikbare e-readers: Zie http://www.boekenvak.be/technologywatch En http://wiki.mobileread.com/wiki/E-book_Reader_Matrix

14. Gaat de e-reader doorbreken? • Onderzoek TNO: “e-reader over tweeënhalf jaar ingeburgerd in Nederland!” (Boekblad 17/04/2008) => oktober 2011 • Forrester Techpotential: in 2013 verwachte penetratie van 30% • Voorwaarden: • prijs moet 50% lager dan nu • voldoende Nederlandstalige content beschikbaar • toevoegen van een (online) shop noodzakelijk

15. Tablets – iPad, HP… • Positief: • Mooie kleuren • Multifunctioneel (beweging, video,…) • Grote snelheid en gebruiksgemak • internetverbinding • Negatief • Lezen in licht en in de zon is onmogelijk • Niet bedoeld om lang te lezen • Apart DRM-systeem (Fairplay) – (nog) geen Nederlandstalige boeken Groot succes: 1.000.000 toestellen in VS op 28 dagen. Lancering in België: juli 2010 – andere merken volgen

16. E-reader: ontwikkelingen • Wifi-readers: • Bebook Neo:reeds in Nederland, België ? • Andere volgen • 3 G readers: aangekondigd • Kleurenschermen: • Mirasol: http://www.mirasoldisplays.com/ • Linquavista • Meer toepassingen mogelijk • Verwacht half 2011 • Plastiek readers: • Skiff reader • Plastic Logic - filmpje

17. Filmpje Plastic Logic http://www.youtube.com/watch?v=frUQ4U14RVc • Ecologische argumenten niet onderschatten: • Studie Clean Tech ivm. Kindle: • = na 1 jaar gebruik voetafdruk productie Kindle teruggewonnen • = besparing van 168 kg CO2 • = productie en distributie van 22,5 boeken

18. Veranderende boekvormen Nieuwe technologie => nieuwe mediavormen • Niet direct: • Begin boekdrukkunst -> drukken manuscripten • Begin televisie -> verfilmde radio of theater • Nieuw medium ontdekt zijn eigenheid Filmpje Alice for iPad http://www.youtube.com/watch?v=gew68Qj5kxw

19. Veranderende boekvormen • VOOK = video + boek www.vook.com Filmpje: http://youtube.com/watch?v=3V5a8mDTW6k • Het gelaagde e-boek: • 1ste laag: tekstboek (eventueel via POD) • Diepere lagen (voor specialisten): • Extra documenten , Bibliografie, Iconografie, Muziek, Reacties van lezers • …. bv. Gutenberg e-project (Robert Darnton The Case for Books )

20. Crossmediaal uitgeven • Twee voorbeelden: • het Huis Anubis: vertrokken vanuit TV-reeks, maar nu boeken, film, community, games… • Liza Holton (ex uitgeefster Harry Potter in VS) – 39 Clues en The Amanda Project Combinatie van een boek / internetcommunity / gaming…

21. Printing on demand • binnen enkele minuten een pasklaar boek • 110 pag./minuut. • keuze uit 500.000 boeken • april 2009: versie 2.0 in Londense Blackwell boekhandel. • januari 2010: akkoord met Rank Xerox • EBM in boekhandel? In de bibliotheek? Espresso Book Machine: http://www.youtube.com/watch?v=OIq0VqF0MnA

22. Veranderend lezen Slow reading Deep attention • Internet stimuleert hyper attention • Slow reading zal onder druk komen • taak voor leesbevordering Hyper attention Fast reading

23. How will productforms migrate? Long Tail (New market) New New Bron: TNO

24. VISIE: Mutatie in de verkoopplatformen Auteurs Uitgevers PaaS & Cloud Online retailers Boekhandels Consument Fysieke distributie INTERNET Amazon Google editions Apple E-boek fysiek boek Webshop Fysieke handel New reading models Time reading Online reading

25. HUIDIGE TOESTAND -FYSIEK BOEK Auteur Uitgever Distributeur Boekhandel Klant IDEE SCHRIJFT Tekstverwerker LOGISTIEK Opslag voorraad Fysieke levering ASSORTIMENT Winkelvoorraad Fysiek assortiment KOOPT Boekenkast Thuisbezorgdienst SELECTEERT MARKETEERT Tekst opmaak Pdf drukker Data Digitaal

26. READING = ONLINE Opslag e-boek Administratie ePub – Pdf … Assortiment Website eReader Digitaal van auteur t/m klant Auteur Uitgever Distributeur Boekhandel Klant IDEE SCHRIJFT Tekstverwerker LOGISTIEK Opslag voorraad Fysieke levering Administratie ASSORTIMENT Winkelvoorraad Fysiek assortiment Website KOOPT Boekenkast SELECTEERT MARKETEERT Tekst opmaak ePub-XML Data Digitaal

27. Rol van de auteur PAPIEREN WERELD DIGITALE WERELD - Bedenker en maker van content - Bewaker van het creatieve proces - Bedenker en maker van content • Bewaker van het creatieve proces • Digitale verkoop rechtstreeks naar lezer? • Zelf publiceren wordt makkelijker • => grotere machtspositie tov. uitgever

28. auteur sterker vs uitgever? • Ja: • Auteur kan rechtstreeks naar consument • Zelf publiceren wordt makkelijker • Nee: • Hoe uw boek vinden? => e-marketing wordt belangrijker • Boeken worden meer projecten • boek + video + spraak • creatief verwerken van originele ideeën • Steeds meer vormen mogelijk: • iPad, iPhone, Android, eReader… • Wie zorgt voor aangepaste transcodatie?

29. Rol van uitgever PAPIEREN WERELD DIGITALE WERELD • Waken over kwaliteit van de content • Juiste distributiekanaal kiezen • Marketing/promotie van de content • Waken over de rechten • Opzetten projecten in nieuwe vormen: uitgever=producer • Transcodatie • Rechtstreeks digitale verkoop via cloud en grote aggregatoren (Google, Apple, Amazon,…) • Waken over kwaliteit van de content • Juiste distributiekanaal kiezen • Marketing/promotie van de content • Waken over de rechten

30. Meerwaarde van een uitgever? • Sterker inzetten op e-marketing • Boekenprojecten opzetten samen met auteurs • boek + video + spraak • creatief verwerken van originele ideeën • Transcodatie naar diverse outputs • iPad, iPhone, Android, eReader… • Interne workflow aanpassen • Aanwezigheid verzekeren “in the cloud” en op grote platformen • Beveiliging van de content

31. workflow bij uitgever

32. Rol van de distributeur PAPIEREN WERELD DIGITALE WERELD • Opslag voorraad • Uitleveren orders • Fysieke levering • Marketing en promotie (soms) • Opslag voorraad • Uitleveren orders • Fysieke levering • Marketing en promotie (soms) • Opslag en beveiliging e-boeken: slechts enkele grote e-distributeurs: eBoekhuis, ePagine…

33. Rol van de boekhandel PAPIEREN WERELD DIGITALE WERELD • Verkoop van boeken in de winkel • Advies aan klanten • Plaats voor ontdekking en beleving • Levering aan bibliotheken • Levering aan scholen ? • Verkoop van digitale boeken in de winkel • Levering aan bibliotheken • Levering aan scholen • Advies aan klanten • Plaats voor ontdekking en beleving

34. Toekomst van de boekhandel? • Boekhandel moet op het web aanwezig zijn • Inzetten op combinatie van papier en digitaal • Communityvorming rond boekhandel • Advies van boekhandelaar -> klant • klantprofielen steeds belangrijker • Uitwisseling ervaringen onder klanten • evenementen/beleving in de boekhandel • Investeringen nodig voor aanwezigheid op web + beleving =>Schaalvergroting dringt zich op

35. Toekomst van de boekhandel? • Inzetten op timereading (zie verder) • Naar boekhandel stappen moet belevingsmeerwaarde bieden tov. web • ontmoetingsplaats met auteurs/lezers… • bijkomende info (ook digitaal) binnen de boekhandel - Op zoek naar vervangende omzet? http://boekeman.blogspot.com/2010/03/staat-dit-in-de-boekhandel-van-de.html

36. Relatie boekhandel - uitgever? • Boekhandel moet zijn meerwaarde bewijzen naar de uitgever • Uitgever moet bewust boekhandel ondersteunen • papier blijft belangrijk aandeel (70/80 %) van de omzet • minder verkooppunten = minder impulsverkopen • kan door extra korting voor combinatiebedrijven (papier + digitaal) • ondersteuning belevingselementen

37. Rol van de bibliotheek PAPIEREN WERELD DIGITALE WERELD • Uitlenen van boeken • Selectie en advies aan lezers • Plaats voor ontdekking en beleving • Plaats voor ontdekking en beleving • Uitlenen van boeken - Uitlenen van digitale boeken: voorwaarden van de uitgevers? • Selectie en advies aan lezers via website

38. Time reading vs e-lending Boekhandel vs bibliotheek • Timereading: lezer betaalt om een boek te lezen gedurende bepaalde periode (bv. 1 dag, 48u ….) • Boekhandel wordt betalende bibliotheek • Nut van time reading: • Advies van boekhandel aan klanten = push marketing • Teaser voor zowel papieren als e-boek • Bedrag terugbetalen als er wordt aangekocht (bv. binnen 7 dagen). Mogelijk via micropayments. • E-lending = concurrentie voor boekhandel • Bescherming nodig bv. window time

39. E-lending - juridisch • Geen wettelijke regeling = exclusief recht – onderhandelingen met Bibnet • Raadpleging binnen de Bib mogelijk • Uitlenen van e-readers met daarop beschermd werk = niet wettelijk geregeld • Bibliotheken belangrijk voor de culturele participatie en inhoudelijke informatie => e-boeken ook via bibliotheek • Boekenvak streeft naar akkoord, met enkele beperkingen: • Window time • Faire vergoeding voor uitgevers en auteurs

40. Consumer demand chain • Drie krachten: • Democratisering van de productiemiddelen (iedereen kan film maken, boek publiceren…) • Democratisering van distributie (internet…) • Vraag en aanbod bij mekaar (eBay, iTunes…) • De klant beslist! Belangrijk: • Een goede zoekmachine • Makkelijke identificatie • Isbn – ook voor digitale producten

41. Wie leest digitaal?

42. Streaming • Streaming = online reading • vergelijking muziek: Spotify – maar met eerlijke verloning voor auteur en uitgever • Gratis of abonnement?

43. Beveiliging: DRM • kopieerbeveiliging noodzakelijk • DRM = Digital Rights Management • Adobe DRM: mogelijk om een boek op 4 toestellen te plaatsen • niet echt gebruiksvriendelijk • Social DRM: elke download is traceerbaar • wel gebruiksvriendelijk • positieve resultaten

44. Uitgangspunten Boek.be • Boekensector mag deze ontwikkeling niet missen: innovatiestimulering • Behoud van de keten maar bewust dat veel gaat wijzigen • Geen dominantie van grote (buitenlandse) spelers. Bv. Amazon, Google…. • DIGITALISERING ALS UITDAGING • NIET ALS BEDREIGING >< MUZIEKSECTOR

45. Situatie oktober 2009 • KIP of EI probleem • Weinig e-readers op de markt • omdat er geen e-boeken waren • Weinig e-boeken omdat er • geen e-readers op de markt waren

48. Relatie met de boekhandel Drie mogelijkheden: • 1. verkoop via e-boek.org: • klant kiest favoriete boekhandel • Boekhandel 5% commissie 2. Eigen schaduwsite • Korting gedeeld: 50% boekhandel / 50 % Boek.be 3. Integratie in eigen webshop: - Boek.be vraagt commissie voor dienstverlening

49. Verkoop van e-readers • Verkoop via www.e-boek.org: slechts tijdelijk • stimuleren van de verkoop via de boekhandel: nu +/- 16 boekhandels • stimuleren van samenwerking met IT-winkels CONTENT = ONZE CORE BUSINESS

50. Mobiele readers • Mogelijk samenwerking tussen: • E-reader producenten • Content providers – www.e-boek.org • Connectivity partner • Affiliate model met connectie naar: • www.e-boek.org • de partners-boekhandels van www.e-boek.org • one point of sales voor de klanten voor: • Boeken • Kranten • Tijdschriften Via Single Sign On