Epizootiologia - zarys historyczny

1. Epizootiologia - zarys historyczny Jerzy Kita Wydział Medycyny Weterynaryjnej AR Wrocław

2. Termin epizootiologia • Pochodzi od słów greckich: - epi- przez, na - zoon- zwierzę - logos- słowo, nauka • Etymologicznie oznacza naukę o zjawiskach chorobowych większej liczby zwierząt. • W takim rozumieniu jest nauką o zarazliwych chorobach zwierząt. • Z metodologicznego punktu widzenia dzieli się na: - ogólną - szczegółową

3. Epizootiologia • Ogólna- bada przyczyny powstawania i szerzenia się chorób zaraźliwych oraz ustala ogólne zasady walki z tymi chorobami. • Szczegółowa- zajmuje się badaniem praw epizootiologicznych poszczególnych jednostek chorobowych oraz szczegółowym opracowywaniem metod walki. Obejmuje także patologię, diagnostykę i terapię. • W USA używany jest termin epidemiologia weterynaryjna. Uzasadnieniem są; wspólne metody badania, badanie populacji (ludzie i zwierzęta), wspólne choroby dla ludzi i zwierząt.

4. Główne zadania epizootiologii • Badanie przyczyn pomiędzy powstawaniem pojedynczego • przypadku choroby zakaźnej a rozwojem zarazy, czyli • powstawaniem łańcucha epizootycznego. • Jest te trudne zadanie bowiem powstanie zarazy jest zależne od • wielu czynników zgodnych lub przeciwstawnych. • Zarazek czy organizm zwierzęcia nie są czynnikami stałymi. • Ponadto na rozwój i przebieg epizootii wpływa wiele czynników • dodatkowych środowiska zewnętrznego • Epizootiolog posługuje się różnymi metodami; • mikrobiologiczne, serologiczne, molekularne, kliniczne, • anatomopatologiczne , statystyczne, immunoprofilaktyka • i inne. • Epizootiologia doświadczalna.

5. Znaczenie epizootiologii • Choroby zakaźne zwierząt jeśli nie są zwalczane lub kontrolowane • powodują duże straty. • Księgosusz w Europie 1709-1717 padło 1,5 mln. sztuk bydła • 1920 roku księgosusz w Polsce spowodował śmierć 40.000 sztuk • bydła. • 1955 r. - straty w pogłowiu świń wywołane chorobami • zakaźnymi 500 tyś. (5%). • pomór świń w RFN ( ok.500 tyś) • pryszczyca w Anglii (ok.180 tyś) • Są to choroby o przebiegu ostrym. Nie małe straty powodują • choroby o przebiegu przewlekłym np. gruźlica. • Ponadto choroby zakaźne zwierząt stanowią ważny problem • sanitarny i zagrażają zdrowiu człowieka.

6. Zarys historyczny rozwoju epizootiologii • Ślady występowania chorób zakaźnych znajdujemy w • wykopaliskach w okresie mezozoicznym (10-12 mln lat p.n.e.). • W Iliadzie Homera jest wzmianka o chorobach zakaźnych ( przy • zdobyciu Troi Homer wspomina o czarnej zarazie u zwierząt, która przeniosła się potem na ludzi) . Niektórzy historycy medycyny uważają, że była to ospa inni nie wykluczają wąglika. • Wzmianki te dowodzą, że choroby zakaźne musiały odgrywać dużą rolę w życiu społeczeństw. • W czasach starożytnych umiano już trafnie rozpoznać i opisać kilka jednostek chorobowych, chociaż przyczyny były niesprecyzowane.

7. Zarys historycznyc.d. • Pojawianie się epidemii i epizootii przypisywano • siłom nadprzyrodzonym. • Najbardziej realistyczne podejście do nauki zawdzięczamy • Hipokratesowi, który nie odrzuca sił nadprzyrodzonych ale także • źródło chorób zakaźnych upatruje w przyrodzie. • Hipokrates wprowadził pojęcie endemicznego i okresowego • występowania chorób, a za czynniki zakaźne uważał wyziewy • gnijącej materii. • W starożytności mimo żę nie znano przyczyn powstawania • chorób zaraźliwych, stosowano zupełnie celowe środki • ochronne. Np. Mojżesz zakazał spożywania mięsa od bydła • wykazującego zmiany gruźlicze.

8. Zarys historyczny c.d. • Średniowiecze charakteryzuje upadek nauk. • Epoka odrodzenia czyni postępy. Wtedy podzielono choroby zakaźne na: - choroby dotykowe (kontagijne) i miazmatyczne - oraz nieco później dotykowo- miazmatyczne. • Zasadniczy przewrót w etiologii chorób zakaźnych spowodowały odkrycia: - Leeuwehoeka (1632-1723) mikroskop (powiększał 160x) - Latóur i Schwann- 200 lat później odkryli, że drożdże w piwie i winie są żywe (niezależnie od siebie).

9. Zarys historyczny cd. • Lancizi (lekarz papieża Klemensa VII) opracował przepisy sanitarne zapobiegające zarazom (w XVIII w. księgosusz opanował Italię i inne kraje Europy). • Przepisy te były bardzo trafne: zakaz kontaktowania się ludzi, izolacja zwierząt lub zabicie, zakaz spożywania mięsa, palenie przedmiotów, odkażanie rąk octem, mycie wiader od chorych zwierząt, wylewać mleko od chorych krów z dala od osiedli. • Księgosusz był straszną klęską dla hodowli bydła. Jego skutki są odczuwalne do dziś w Afryce choć nie w takiej skali.

10. Zarys historyczny c.d. • W miarę rozwoju nauk następował postęp w poznawaniu etiologii chorób zakaźnych i epizootiologii. • Historia badań nad chorobami zakaźnymi to jedna z najpiękniejszych kart w dziejach ludzkości. Robert Koch Ignaz Semmelweis Tyfusowa Marry