Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

1. Projekt: Budowa potencjału rozwojowego Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu przez wzrost jakości i efektywności kształcenia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. O usługach finansowych dla gospodarstw domowych dr Maria Magdalena Golec Katedra Bankowości i Rynku Finansowego Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

3. Plan wykładu • Uwagi wprowadzające nt. usług finansowych • Innowacyjne usługi depozytowe banków – ulga podatkowa • Istotne elementy kredytów konsumenckich • Rola banków w dokonywaniu płatności przez gospodarstwa domowe

4. Dlaczego korzystamy z usług finansowych? Usługi finansowe są zobowiązania (przyrzeczenia, obietnice) do wykonania pewnych działań o charakterze pieniężnym wobec klientów, których cena ma charakter złożony

5. Trochę teorii o rynku finansowym • Cechą rynku finansowego jest asymetria informacji • W korzystniejszej sytuacji jest strona umowy, która pozyska pieniądze • Wprowadzane są regulacje mające na celu ochronę pożyczających - to oni mogą utracić swoje oszczędności

6. Cechy banków

7. Banki a SKOK

8. Wykluczenie finansowe – problemem społecznym • Brak obligatoryjności korzystania z usług bankowych • Wskaźnik ubankowienia Polaków wynosi jedynie niespełna 60% (54% badanie Pentor, 57% - TNS OBOP)

9. Oszczędzanie w banku

10. Źródło: Rozwój systemu finansowego w Polsce, NBP, Warszawa 2010., s. 17

11. Cechy depozytów bankowych

12. Porównanie cech depozytu terminowego, rachunku oszczędnościowego i ROR

13. Znaczenie terminów kapitalizacji (dopisywania odsetek do kapitału) depozytów bankowych Tabela Zróżnicowanie wartości lokaty przy różnej częstotliwości kapitalizacji (bez uwzględnienia podatku dochodowego)

14. Depozyty „antybelkowe” • Od 2001 r. dochody odsetkowe z tytułu depozytów bankowych są opodatkowane podatkiem dochodowym • Nominalna stopa podatkowa wynosi 19% - faktyczna stopa podatku Belki jest różna • Zgodnie z Ordynacją podatkową podstawy opodatkowania i kwoty podatku zaokrągla się do pełnych złotych. • W 2009 r. pierwsze banki konstruować tak depozyty aby konsumenci nie byli zobowiązani do zapłaty podatku

15. Dlaczego 5,66% = 7% w reklamach banków ?

16. Rodzaje produktów depozytowych bez podatku Belki Lokaty o dłuższym terminie z dziennym terminem odsetkowym Lokaty jednodniowe Rachunki oszczędnościowe z dziennym terminem odsetkowym Inne produkty depozytowe banków, dla których nie planowano ulgi podatkowej Produkty depozytowe banków bez podatku Belki Dochód odsetkowy może być Wypłacany na inny rachunek Kapitalizowany

17. Tabela Przykłady faktycznej stopa opodatkowania odsetek podatkiem Belki

18. Usługi kredytowe banków dla gospodarstw domowych • Od 2008 r. gospodarstwa domowe więcej pożyczają z banków niż lokują w formie depozytów • Rodzaje kredytów z punktu widzenia celu: • mieszkaniowe • konsumpcyjne, w tym w kartach kredytowych, odnawialne, ratalne, samochodowe, na cele edukacyjne • 52,5% kredytów dla gospodarstw domowych stanowią kredyty mieszkaniowe (2009 r.)

19. Kredyt konsumencki • Pojęcie kredytu konsumenckiego zostało wprowadzone Ustawą z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim, aktualnie nowelizowana (Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. – przyjęta przez Senat) • Kredytem konsumenckim jest polega na udostępnieniu przez przedsiębiorcę środków pieniężnych lub przyrzeczeniu ich udzielenia konsumentowi na cele nie związane z działalnością gospodarczą • Ograniczeniem regulacji, jest maksymalna kwota kredytów - 80.000 zł, a wg już przyjętej nowelizacji 255.550 zł (nie stosuje się jednak do kredytów hipotecznych)

20. Uprawnienia konsumenta • prawo do odstąpienia od umowy, bez podania przyczyny, od umowy w terminie 10 dni od zawarcia umowy (wg nowelizacji wydłużenie do 14 dni) • prawo do wcześniejszej spłaty kredytu- aktualnie zakaz pobierania prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu, w nowej ustawie banki będą mogły pobierać w określonych warunkach rekompensatę • Prawo do informacji o kosztach kredytu –wprowadzony zostanie FORMULARZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY KREDYTU KONSUMENCKIEGO, w którym znajdą się m. in : • całkowita kwota do spłaty • wysokość oprocentowania, warunki jego zmiany • inne, pozaosetkowe koszty kredytu • RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania)

21. Cena kredytu konsumenckiego • Oprocentowanie - w Polsce max stopa procentowa 4-krotność stopy lombardowej NBP (aktualnie 23%) • Koszty pozaodsetkowe - prowizje, opłaty, ubezpieczenia – w kredytach konsumenckich proporcjonalnie większe znaczenie alternatywnie • Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) • jeden parametr pozwalający ocenić faktyczne koszty kredytu • całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym

22. Tabela Plan spłaty kredytu o wartości 2400 zł wypłacanego jednorazowo spłacanego w ratach malejących przez pół roku przy stopie procentowej 12% i = 12,87% Gdyby jednak kredytobiorca z tytułu kredytu z góry uiszczał prowizję (P) na poziomie 2%. P = 2% *2400 = 48 zł, wówczas RRSO wzrosłoby do poziomu i = 21,24%.

23. Tabela Warunki finansowe modelowego 6-miesięcznego kredytu na kwotę 6 tys. złotych- stopa procentowa kredytu wynosi 15%, raty annuitetowe

24. Warunki finansowe dla kredytu w karcie kredytowej • ceną korzystania z kredytu – opłata za wydanie karty kredytowej • relatywnie wysoka stopa procentowa – zbliżona do poziomu maksymalnego • dla transakcji bezgotówkowych posiadacze kart korzystają uprawnienia do krótkoterminowego bezodsetkowego kredytu, o ile dokonają spłaty zadłużenia karty w tzw. okresie bezodsetkowym (okresie prolongaty, ang. grace period) OKRES SPŁATY ZADŁUŻENIA Z ODSETKAMI

25. Rozliczenia pieniężne, inaczej płatności między dłużnikiem i wierzycielem są dokonywane są za pomocą instrumentów płatniczych z wykorzystaniem jednej z form pieniądza: gotówkowej bezgotówkowej – depozyty bankowe elektronicznej – karty przedpłacone lub pieniądz sieciowy Banki uczestniczą w rozliczeniach jeżeli przynajmniej jedna ze stron posiada rachunek bankowy Rola banków w dokonywaniu płatności

26. Agent rozrachunkowy Pośrednik rozliczeniowy Bank dłużnika Bank wierzyciela Dłużnik (płatnik) Wierzyciel (beneficjent) Podmioty rozliczeń pieniężnych Źródło: Obrót bezgotówkowy – zalety i korzyści wynikające z jego upowszechnienia, NBP, Warszawa 2008, s. 10

27. Zakres stosowania instrumentów płatności w Polsce

28. Europejska Rada ds. Płatności ocenia koszty gotówki na 0,4%- 0,6% PKB Dla Polski koszty te szacowane są na 1% PKB, znacząca część kosztów ponoszona jest przez sektor bankowy NBP i banki W Europie 60%- 95% transakcji wciąż przeprowadzanych jest w gotówce W 2005 r. wg raportu firmy McKinsey: w Polsce 98% płatności detalicznych wykonywanych przez gospodarstwa domowe miało charakter gotówkowy – w Wielkiej Brytanii 72%, Francji – 70% Koszty obrotu gotówkowego a znaczenie transakcji gotówkowych

29. Podsumowanie • Racjonalne korzystanie z instrumentów finansowych wymaga znajomości nie tylko nominalnej stopy procentowej • Uniwersalną miarą kosztów kredytów konsumenckich jest RRSO • Korzystanie z bezgotówkowym instrumentów płatności możliwe jest dla osób posiadających rachunki bankowe

30. Dziękuję za uwagę

31. Projekt: Budowa potencjału rozwojowego Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu przez wzrost jakości i efektywności kształcenia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego