Özel Sektöre Yönelik Ar-Ge ve Yenilik Destek Programları

1. Özel Sektöre Yönelik Ar-Ge ve Yenilik Destek Programları 05 Kasım 2009, Ankara

2. TÜBİTAK • Temel İşlevleri • Bilim ve Teknoloji politikalarını belirlemek • Araştırma • Enstitüler (MAM, SAGE, UME, UEKAE, .....) • Destek • Proje Destekleri • Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) • Bilim İnsanı Destekleri • Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) • Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) • Sanayiye, Özel Sektöre yönelik AR-GE Destekleri

3. Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) Araştırma Enst. TEYDEB Yurtiçi /Yurtdışı Danışmanlık Teknoloji Grupları ve Mali Denetim Özel Sektör Kuruluşlarının Ar-Ge Projeleri T E Y D E B Özel Sektör Kuruluş Üniversiteler Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB); sanayiden, özel sektörden gelen araştırma projelerine destek vermektedir. TÜBİTAK’ın “Sanayi Ar-Ge faaliyetlerine destekverme” görevini yürütmektedir.

4. Misyonumuz Ülkemizin ekonomik ve sosyal refahını artırmak için, özel sektör Kuruluşlarının araştırma – teknoloji geliştirme ve yenilikçilik yeteneği ile rekabet gücünü yükseltmek ve ülkemizde girişimcilik kültürünün oluşmasına katkıda bulunmaktır. TEYDEB, bu amaçla, ilgili kesimlerle işbirliği yaparak; • Özel sektör kuruluşlarının, proje esaslı araştırma-teknoloji geliştirme faaliyetlerine kaynak ayırmalarını özendirecek, risk paylaşımlı destek mekanizmaları uygular ve geliştirir, • Sanayi kuruluşlarının kendi aralarında, üniversitelerle ve araştırma kurumlarıyla ulusal/uluslararası işbirliği ve teknoloji transfer mekanizmaları oluşturmalarına katkıda bulunur, • Ölçme, değerlendirme ve izleme sistemleri oluşturarak uygulama araçlarının etkinliğini ölçer, destek programlarının sosyo-ekonomik etkilerini analiz eder. T E Y D E B

5. Alanlarındaki Ar-Ge faaliyetlerini değerlendirmek, desteklemek ve izlemek amacıyla kurulan birimlerdir. Teknoloji Grupları • Makine, İmalat Teknolojileri (MAKİTEG) • Malzeme, Metalurji ve Kimya Teknolojileri (METATEG) • Elektrik, Elektronik Teknolojileri (ELOTEG) • Bilişim Teknolojileri (BİLTEG) • Biyoteknoloji, Tarım, Çevre ve Gıda Teknolojileri (BİYOTEG) T E Y D E B Destek programlarınınmali faaliyetlerini yürütmek ve izlemek amacıyla kurulan birimdir. Mali Denetim ve Sözleşmeler Müdürlüğü

6. Ar-Ge Yenilik Faaliyetlerinde Kamu Destekleri • Projelere hibe destekler • TÜBİTAK • DTM • KOSGEB • Sanayi Bakanlığı (Santez) • Projelere kredi • TTGV • Vergi teşvikleri • Gelir vergisi (193) ve Kurumlar vergisi (5520) kanunlarında yer alan Ar-Ge indirimi, 2001 • 4691: Teknoloji geliştirme bölgesi kanunu, 2001 • 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu (12.03.2008/R.G.26814)

7. TEYDEB Destek Programları 1501 -Sanayi Ar-Ge Projeleri Destek Programı 1503 -Ar-Ge Proje Pazarı Destekleme Programı 1507 -KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı 1508 -Teknogirişim Destek Programı 1509 -Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 2007’de başlatıldı

8. 1501 - Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı KİM BAŞVURABİLİR ? Sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan ülkemizde yerleşik tüm sermaye şirketleri DESTEK BİÇİMİ Harcama yapıldıktan sonra hibe şeklinde destek DESTEKLEME ORANI Ar-Ge proje giderleri toplamının en fazla %60’ı DESTEKLEME SÜRESİ En çok 36 ay

9. 1503 -Ar-Ge Proje Pazarı Destekleme Programı AMACI Üniversite, araştırma kurumları veya sanayi şemsiye kuruluşlarının, proje fikirlerini hayata geçirmek için düzenleyecekleri ortaklık arayış toplantılarına finansal destek sağlamak SAĞLANAN DESTEĞİN TÜRÜ VE MİKTARI Etkinlik kapsamında; Basım, Kırtasiye, İletişim, Haberleşme, Tanıtım, Konaklama/Seyahat giderlerine ilişkin olarak en fazla 15.000.- TL ile destek verilmektedir. KİMLER BAŞVURABİLİR? Üniversiteler, araştırma kuruluşları ya da sanayi şemsiye Kuruluşları, Proje Pazarları, katılımcıların aktif olarak katılacak biçimde kurgulanmalı, bu kapsamda atelye çalışmaları, paralel oturumlar,katılımcıların proje önerilerini içeren sunumları ve proje ortaklıklarına yönelik ikili görüşme faaliyetlerini içermelidir.

10. 1507-KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programıİlk Ar-Ge’m !!! AMACI KOBİ’lerin ilk iki projelerine avantajlı bir şekilde destek sağlayarak araştırma - teknoloji geliştirme ve yenilik projesi yapmaya özendirmek SAĞLANAN DESTEĞİN TÜRÜ VE MİKTARI proje giderlerinin %75’i hibe Proje bütçe üst sınırı 400.000 TL Proje (AGY101 ve AGY301) Hazırlama ve Hazırlatma Giderleri ile Yeminli Mali Müşavir Giderleri de desteklenecektir. DESTEK SÜRESİ proje bazında en çok 18 ay KİMLER BAŞVURABİLİR? TÜBİTAK’tan hiç destek almamış ya da en fazla bir projesi desteklenmiş KOBİ’ler başvurabilir.

11. 1508-TEKNOGİRİŞİM Destek Programı AMACI Genç girişimcilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerine dayanan, nitelikli istihdam yaratma ve rekabet gücü potansiyeli yüksek iş kurma girişimlerinin desteklenmesi KİMLER BAŞVURABİLİR? Lisans, Y. Lisans veya Doktora programını 5 yıl içerisinde tamamlamış genç girişimciler başvurabilir. SAĞLANAN DESTEĞİN TÜRÜ VE MİKTARI en fazla 100.000 TL; Destek oranı %75 genel destek kalemleri + • Ofis ve işlik kira, su, elektrik, ısıtma, iletişim giderleri, • Yeminli mali müşavir ücretleri DESTEK SÜRESİ Destek süresi 12 ay

12. 1509 - Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı AMACI EUREKA gibi işbirliği ağlarını kullanarak Avrupa ülkeleri arasında pazar odaklı Ar-Ge projelerini yaratmak ve Avrupa çapındaki firmalar, üniversiteler ve araştırma kurumları arasındaki işbirliğini artırmaktır. DİĞER PROGRAMLARDAN FARKI • Katılımcı ülkelerden bir veya daha fazla ortağı olması, • Proje destek süresinde kısıtlama olmaması, SAĞLADIĞI FIRSATLAR • Uluslararası işbirliği yeteneğinin kazanılması, • Diğer uluslar arası programlara daha kolay erişim ve adaptasyon, • Uluslararası pazarlara erişim.

13. Fikrim var! Ar-Ge ile yeni ufuklar Artık Ar-Ge yapabiliyorum Firmamı Kurdum! 7. Çerçeve Programı EUREKA 1507-KOBİ AR-GE 1501-SANAYİ AR-GE 1508-TEKNOGİRİŞİM İkli ve Çoklu İşbirlikleri 1503-PROJE PAZARLARI

14. Sanayi Ar-Ge Destek Programları Bilginin Teknolojinin Bilimsel ve teknolojik bilginin, ürüne, sürece, yönteme veya sisteme dönüştürme aşamalarında yapılan teknoloji ve yenilik odaklı araştırma, geliştirme, iyileştirme, faaliyetlerine ilişkin proje önerilerinin desteklenmesine yönelik risk paylaşımlı destek programlarıdır. Teknolojiye Ürüne Dönüştürülmesi

15. Ar-Ge Yatırımı Neden Farklıdır? (Teknoloji Temin Seçeneklerinin Kârlılığı) M TL Teknoloji Üretimi 80 60 40 20 0 Teknoloji Transferi Mevcut Teknoloji Yıl 0 1 5 10 15 20 25

16. Krizlerde Ar-Ge ile kurtuluş - Üretimin yaklaşık %15’i yerli %85’i ihraç pazarlara sunulmaktadır. - Ar-Ge’sinin büyük kısmı Tofaş’ta yapılan Doblo ve Fiorino ihracatımızı artırmıştır.

17. Destek Programlarının Hedefi BTYK’nun 10 Mart 2005 tarihli 11. toplantısında Ülke kalkınma hedefleri de dikkate alınarak belirlenen 2013’de Ar-Ge harcamalarının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içindeki oranının %2 ve özel sektörün Ar-Ge harcamalarındaki payının %50 olması, diğer bilim-teknoloji destek programları ile birlikte bu programların da hedefidir. (Ülkemizin 2007 yılı Ar-Ge Harcaması/GSYİH oranı %0,71 dir. Avrupa Komisyonunca bu hedef 2010 yılında GSYİH içindeki % 3 Ar-Ge payına ulaşılması hedeflenmekte (Yeni Lizbon Stratejisi) Şu an için bu oran bazı Avrupa ülkelerinde %3 ün üzerindedir.)

18. Sektörler Bazında Ar-He Harcamaları Oranı (%) Kaynak: TÜİK, OECD Özel sektörün, Ar-Ge harcamaları içindeki payı artıyor. Ancak, hala AB ortalamasının 2/3’ü kadar.

19. Ar-Ge Projelerinden Beklenen Hedefler Yeni ürün geliştirilmesi Ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi Maliyet düşürücü ve standart yükseltici yeni tekniklerin geliştirilmesi Yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi 1 ve 2 ürün geliştirme, 3 ve 4 süreç geliştirme

20. Yenilik ve Ar-Ge Projelerin Değerlendirilmesinde OECD tarafından hazırlanmış olan Oslo ve Frascati kılavuzlarındaki tanımlar ve kavramlar esas alınmaktadır. Oslo Kılavuzu’na göre : • Teknolojik açıdan yeni ürün, • Teknolojik açıdan iyileştirilmiş ürün, • Teknolojik süreç yeniliği Sanayi Ar-Ge’sinin çerçevesini çizmektedir.

21. Ürün YeniliğiSınıflandırması • Dünya İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi • Ülke İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi • Firma İçin Yeni Bir Ürün Platformu Geliştirilmesi • Firma İçin Yeni Bir Ürün Geliştirilmesi • Firmada Mevcut Bir Ürünün Yeni Modellerinin Geliştirilmesi

22. Yenilikve Ar-Ge • Ürün Yeniliği • Süreç Yeniliği • Pazarlama Yeniliği • Organizasyonel Yenilik DESTEK KAPSAMINDA KAPSAM DIŞI

23. Desteklenen Ar-Ge ve yenilik aşamaları

24. Yenilik nedir? Yenilik, yeni bir fikrin başarılı bir şekilde ticarileştirilmesi esasına dayanmaktadır. Yenilikten kasıt yeni bir ürün veya süreç olabileceği gibi yeni bir organizasyon veya pazarlama modeli de olabilmektedir.

25. Ar-Ge ve Yenilik “Ar-Ge, parayı bilgiye dönüştürmek iken; Yenilik, bilgiyi paraya dönüştürmektir.” Esko Aho, Finlandiya Eski Başbakanı

26. Proje Değerlendirme ve İzleme Sistemi (PRODİS) e-Başvuru Kullanıcı Kaydı Firma Kaydı / Firma Seçimi Proje Bilgilerinin Girilmesi İlgili Evrakların ve Çıktıların TÜBİTAK’a İletilmesi Kullanıcı Yetkilendirmesi https://eteydeb.tubitak.gov.tr Projenin PRODİS üzerinden elektronik ortamda TÜBİTAK’a İletilmesi

27. e-Başvuru

28. Proje Öneri Bilgileri Destek Programları’na yapılan proje başvuru içeriği : • Bölüm A Proje ve Kuruluş Bilgileri • Bölüm B Projenin Endüstriyel Ar-Ge İçeriği, Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü • Bölüm C Proje Planı ve Kuruluşun Altyapısı • Bölüm D Projenin Ekonomik Yarara ve Ulusal Kazanıma Dönüşebilirliği • Bölüm E Proje Bütçesi

29. Proje İş-Zaman Çubuk Grafiği

30. Proje üçgeni ve AGY100 ProjeÖneri Bilgileri Proje Planı ve Kuruluşun Altyapısı Proje Bütçesi Başarılı proje, Kapsamını, belirlenen niteliklerde zamanında ve hesaplanan maliyet sınırları içinde tamamlayabilen projedir. Maliyet Zaman Kapsam Endüstriyel Ar-Ge İçeriği Teknoloji Düzeyi ve Yenilikçi Yönü

31. TÜBİTAK TEYDEB’e Başvuru Süreci AGY100 Proje Başvurusu Hakem Değerlendirmesi (Konu ve bütçeye göre 2-5 uzman araştırmacı hakem) TEYDEB Değerlendirmesi (Uzman ön değerlendirmesi)

32. Değerlendirme Süreci TEYDEB Uzman değerlendirmesi AGY200 Hakem Raporları Red Kabul Sözleşme Teknoloji Grubu Komitesi Toplantısı

33. Proje Başvurusunda Nelere Dikkat Edilmeli -1 • Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği veyenilikçi yönüvurgulanmalı • Projenin teknoloji düzeyi bilimsel/teknik literatür ve standartlar referans verilerek açıklanmalı • Projenin hedef ve çıktıları net ve ölçülebilir biçimde başarı kriterleri tanımlanmalıdır. • Projede kullanılacak yöntem ve teknikler açıklanmalı.

34. Proje Başvurusunda Nelere Dikkat Edilmeli - 2 • Proje süresi ve bütçesi gerçekçi tahmin edilmeli. • Proje iş paketlerine bölünmeli, iş paketleri arasındaki ilişkileri iyi kurgulanmalı. • Projeyi gerçekleştirmek için gerekli işbirlikleri ve hizmet alımları tanımlanmalı. • Proje ekibi projeyi gerçekleştirebilir nitelikte oluşturulmalı. • Değerlendirme sürecinde hakemlere proje faaliyetlerine ilişkin proje personelinin ve var ise teknik danışmanların sunum yapmaları.

35. Desteklenmeyen projeler • Ar-ge ve yenilikçi yönü zayıf, fonksiyonel değişiklik içermeyen rutin mühendislik uygulamaları, sadece şekil ve estetiğe yönelik değişikliklerden ibaret projeler • Güncel teknolojinin gerisinde kalmış çalışmaları içeren projeler, • Altyapının iyileştirilmesine, üretim altyapısına yönelik yatırım ağırlıklı projeler • Firmanın özgün katkısının sınırlı olduğu ya da hiç olmadığı projeler • Proje ekibi nitelik veya nicelik olarak projeyi gerçekleştirecek yeterlilikte değil. • Proje çıktısı ekonomik yarara dönüşebilir nitelikte değildir.

36. 3 Boyutlu Değerlendirme Proje önerilerini, her boyuta eşit ağırlık vererek 3 boyutta değerlendirmek için geliştirilen Tanımlara Bağlanmış Değerlendirme Ölçeği (Phrase-Anchored Rating Scale) (Likert Ölçeği – 1, 2, 3, ... yerine) Her 3 boyut için ayrı ayrı ÇOK İYİ İYİ İYİ DEĞİL / YETERSİZ yönleri tanımlayan ifadeler / kavramlar / hükümler

37. Sanayi Ar-Ge Projeleri Değerlendirme Boyutları • Projenin endüstriyel Ar-Ge içeriği, teknoloji düzeyi ve yenilikçi yönü • Proje planı ve kuruluşun altyapısının uygunluğu • Proje çıktılarının ekonomik ve ulusal kazanıma dönüşebilirliği

38. 105 ÜNİVERSİTEDEN 20.544 HAKEMLİK 2.817ARAŞTIRMACIDAN OLUŞAN, SÜREKLİ BÜYÜYEN HAKEM HAVUZU Hakem Havuzu

39. Destek Programları Kapsamında Hakem ve İzleyicilik Kullanımında ilk 15 Üniversite

40. Destek Programları Kapsamında Hakem ve İzleyicilik Kullanımı ARBİS’e kayıtlı hakemler görevlendirilmektedir.

41. Proje önerilerine hakem seçimi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmaktadır: TÜBİTAK-ARBİS (Araştırmacı Bilgi Sistemi)’de kayıtlı ve konunun uzmanı olması, Projeler arası karşılaştırma yapabilmesi için firmanın önceki projelerinde hakemlik görevi yapmış olması, Proje konusunda Türkiye’deki gelişimi görerek değerlendirme yapabilmesi için benzer projelerde görev almış olması, Üniversite-sanayi işbirliğine katkı sağlamak amacıyla projenin yürütüleceği bölgeden olması, Daha önceki proje değerlendirme performanslarına (gözlem, irdeleme, rapor niteliği, firmaya katkısı ve rapor veriş süresi) göre belirlenmesi, Daha önce hakemlik yapmamış kişiler arasından ve çeşitli üniversitelerden hakem belirlenerek hakem havuzunun genişletilmesi, Proje konusu farklı disiplinleri içeriyor ise her bir disiplini değerlendirebilecek uzmanların belirlenmesi Teknoloji Komitelerinin üyeleri, Bilimsel değerlendirme yapan hakemler, izleyiciler, kurumsal temsil esasına göre değil, bireysel uzmanlık ve liyakat esasına göre seçilmekte ve bireysel değerlendirmelerini, ait oldukları kurumların görüşü olarak değil, bireysel bağımsız görüşleri olarak ifade etmek zorundadır. Hakem belirlenmesinde…

42. Bilim insanı - Sanayi Etkileşimi • Türkiye’nin farklı yerlerindeki bilim insanlarının kuruluşların projelerini yerinde değerlendirmek üzere ziyaret etmesi bilginin yayılmasına ve uzun vadede üniversite ve sanayi arasında kalıcı bağların oluşmasına katkıda bulunmaktadır. • Her yıl değerlendirme süreçlerinde görevlendirilen iki bine yakın bilim insanı üniversite dışına çıkarak özel sektör kuruluşları ile buluşmaktadır.

43. Proje Değerlendirme ve İzleme Sistemi (PRODİS) e-Dönem Başvurusu Yürütücü Yetkilendirme Formu Gönderilir. Firma, Mali Raporu hazırlar ve YMM onayına sunar. YMM, Mali Raporu inceleyerek, AGY 500 raporunu düzenler. Firma, AGY 500 Raporunu ve Dönem Raporunu tarayıcıdan geçirerek PDF’e dönüştürür. https://eteydeb.tubitak.gov.tr Proje Yürütücüsü, AGY 500 Raporu’nu, Dönem Raporu’nu ve eklemek istenilen diğer belgeleri PRODİS üzerinden elektronik ortamda sisteme yükler. PRODİS’ten elektronik olarak gönderilen AGY 500 ve Dönem Raporu^nun çıktısı imzalanarak TÜBİTAK’a iletilir. 43

44. İzleme ve Destekleme Süreci Ar-Ge Yardımı İstek Formu AGY300 YMM Onayı AGY500 Ar-Ge Faaliyeti Dönem Raporu Mali Rapor TEYDEB Teknik ve Mali Uzman ön değerlendirmesi İzleyici Değerlendirmesi İzleme ve Destekleme Süreçlerinin tüm aşamasında, firmaya e-posta olarak bilgi verilmektedir.

45. Ödeme Süreci İzleyici Raporu AGY400 TEYDEB Uzman Değerlendirmesi Destek oranının ve miktarının tespiti (1507) (1508) Dış Ticaret Müsteşarlığı uygunluk görüşü (1501) Firmaya ödemenin yapılması İzleme ve Destekleme Süreçlerinin tüm aşamasında, firmaya e-posta olarak bilgi verilmektedir.

46. Desteklenen Gider Kalemleri • Personel giderleri • Alet, teçhizat, prototip, kalıp, yazılım ve yayın alımları • Malzeme ve sarf giderleri • Proje personeli ve varsa danışmanların seyahat giderleri • Yurtiçi ve yurtdışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alımları • Üniversiteler, kamu ve özel sektör Ar-Ge kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri • Ulusal patent tescili, faydalı model tescili ve endüstriyel tasarım tescili ile ilgili giderler

47. Destek Oranı • 1501-Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı • KOBİ, Büyük firma ayrımı yapılmaksızın temel destek oranı % 50 %60 • 1507 – KOBİ Ar-Ge Başlangıç Programı • destek oranı % 75 • 1508 – Teknogirişim Destek Programı • destek oranı % 75 • 1509 –Uluslararası Sanayi Ar-Ge Destek Programı destek oranı • Büyük firmalar % 50%60 • KOBİ % 75 • Tüm programlarda “Ön Ödeme Sistemi”

48. Projelerin Destek Süreci • Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY300) • Dönem Raporu • Ar-Ge Yardımı İstek Formu Hazırlama Kılavuzu • 2. Mali Rapor • Mali Rapor Hazırlama Kılavuzu • 3. YMM Proje Harcamaları Değerlendirme ve Tasdik Raporu (AGY500) • 4. Proje Sonuç Raporu (AGY350) (projenin son döneminde)

49. Ar-Ge Yenilik Faaliyetlerinde Kamu Destekleri • Projelere hibe destekler • TÜBİTAK (1995) • DTM (1995) • KOSGEB (1990) • Sanayi Bakanlığı (Santez) (2008) • Projelere kredi • TTGV (1991) • Vergi teşvikleri • Gelir vergisi (193) ve Kurumlar vergisi (5520) kanunlarında yer alan Ar-Ge indirimi, 2001 • 4691: Teknoloji geliştirme bölgesi kanunu, 2001 • 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu (12.03.2008/R.G.26814)

50. Ar-Ge Kanunu • Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı kurum kazancının ve ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. • Kurumlar ve Gelir vergisi kanunları uyarınca daha önce mükelleflere tanınan Ar-Ge harcamalarındaki yüzde 40'lık matrah indirimi yüzde 100'e çıkarılmıştır. Yapılacak Ar-Ge harcamalarının yüzde 100'ü yapıldığı yılda vergiden düşülecek, ayrıca bu gider amortisman yoluyla daha sonraki yıllarda vergi matrahından indirilecektir.