AKNE VULGARİS

1. AKNE VULGARİS Dr Öznur Altuntaş Aile Hekimliği Anabilim Dalı

2. Akne vulgaris • Kıl kökü ve yağ bezinin enflamatuvar bir hastalığıdır. • 12-15 yaş arasında %85 oranında görülür. • 25 yaş dolayında kendiliğinden sonlanmakla birlikte, 40-45 yaşa kadar süren şiddetli bir seyir de gösterebilir.

3. Risk faktörleri • Genetik yatkınlık • Stres • Uygun olmayan kozmetik kullanımı • Hiperandrojenizm

4. Akne oluşum mekanizması

5. Tanı • En sık olarak yüzde görülmekle birlikte, sırt ve göğüs gibi bölgelerde de görülebilir

6. Lezyonlar Enflamatuvar olmayan lezyonlar Enflamatuvar lezyonlar ● açık komedon ● papül ● püstül ● kapalı komedon ● kist ● nodül

7. Tanı

8. Tanı • Akneli bir kişide kist, nodül veya akneye ait izlerin var olması, lezyonlar sayıca az bile olsa aknenin şiddetli veya komplikasyonlu olduğunun göstergesidir. • Tanı öykü ve klinik bulgularla konur.

9. Ayırıcı Tanı • Akne rozea (Yüzün dışbükey bölümlerini tutar. Genellikle eritem ve telenjiektazi eşlik eder. Komedon yoktur.)

10. Ayırıcı Tanı • İlaca bağlı akne (Kortikosteroidler, halojenler, antitüberküloz ilaçlar ve lityum akneye yol açabilir.)

11. Ağız çevresinde dermatit (Lezyonlar akneye benzer ama ağız etrafında yerleşmiştir; daha çok papül ve püstüllerden oluşur.) Ayırıcı Tanı

12. Ayırıcı Tanı Follikülit İkinci dönem sifiliz küçük püstülleri (Bakırımsı renktedir ve tek tek yerleşim söz konusudur.)

13. Tedavi Hastaya ; • Tedavinin uzun süreli olacağı, • Beklenen etkinin en erken 1-2 aydan sonra başlayacağı, • Kozmetik uygulamalardan olabildiğince uzak durulması,

14. • Lezyonların sıkılmaması ve koparılmaması gerektiği anlatılmalıdır.

15. Tedavi Tedavi seçiminde - aknenin şiddeti - yaygınlığı - hastanın yaşı önemlidir.

16. Tedavi

17. A. Lokal (Topikal) Tedavi • Tedavide ilk basamaktır. • Hafif ve orta dereceli aknede uygulanır. • Sadece lezyon üzerine değil tüm bölgeye uygulanması gerekir.

18. A. Lokal (Topikal) Tedavi • Tedaviye yardımcı ilaçlar; temizleyiciler, sabunlar, tercihen antibakteriyel etkili ve pH'ı ayarlı olanlar, günde 2-3 kez kullanılmalıdır.

19. A. Lokal (Topikal) Tedavi 1.Komedolitikler, Keratolitikler Komedonlu aknede ilk seçenek topikal retinoidlerdir. Topikal retinoidler: • retinoik asit (Acnelyse krem, Retino krem) • tretinoin (Tretin krem) • izotretinoin (Isotrexin jel) • adapalen (Differin jel, Palexil jel)

20. A. Lokal (Topikal) Tedavi Retinoidler • yalnızca akşamları kullanılır . • ilk haftalarında 2-3 günde bir sürülür. • gebelik ve emzirme döneminde kontrendikedir. • mukoza ve bütünlüğü bozulmuş deriyle temasından kaçınılmalıdır.

21. A. Lokal (Topikal) Tedavi • Bu ilaçlar %2'lik salisilik asit (Salsil-2 jel), %4’lük eritromisin (Aknilox jel, Benzamycinjel, Eryacne jel, Isotrexin jel) ile veya diğer topikal ilaçlarla da kombine edilebilir.

22. A. Lokal (Topikal) Tedavi 2.Antibakteriyel İlaçlar Enflamatuvar aknede; • Klindamisin (%1) losyon günde iki kez (Clamine-T, Cleocin-T) • Eritromisin (%2-4) ve benzoilperoksit (%5) birlikte günde iki kez (Aknefug BP5 losyon, Aksil-5 krem, Benzac AC %5)

23. A. Lokal (Topikal) Tedavi • Eritromisin (%2-4) jel günde iki kez (Aknilox jel, Benzamycinjel, Eryacne jel) • Tetrasiklin (%3) krem günde 2 kez kullanılır. (Imex krem)

24. A. Lokal (Topikal) Tedavi • Topikal antibiyotikler tercihen diğer topikal ilaçlarla kombine edilerek kullanılmalı; tek başlarına kullanılacaklar ise 3-4 haftadan uzun kullanılmamalıdır.

25. A. Lokal (Topikal) Tedavi 3.Komedolitik ve Antibakteriyeller A)Benzoilperoksit (%2,5-10) Jel veya Krem: • Günde bir kez • Tercihen akşam • Tedaviye düşük derişimli preparatla başla • Aknefug BP5-10 losyon, Aksil-2,5-5-10 krem, Benzac AC %2,5-%5-%10

26. A. Lokal (Topikal) Tedavi • İki ay içinde yanıt alınamazsa, topikal antibiyotik kullanımı uygundur. En önemli yan etki olan lokal deri tahrişi dozun azaltılmasıyla hafifletilir.

27. A. Lokal (Topikal) Tedavi B) Azelaik Asit (%20) Krem: • Postenflamatuvar hiperpigmentasyon • Günde iki kez • Gebelik ve emzirme döneminde DİKKAT!! • Gözle temas ettirilmemelidir • Azelderm krem, Skinoren krem

28. B. Sistemik Tedavi • Topikal tedaviye yanıt vermeyen orta şiddetteki akne • Şiddetli enflamatuvar akne

29. B. Sistemik Tedavi Akne tedavisinde kullanılan antibiyotikler: • Tetrasiklinler (Tetra, Tetralet, Tetramin) • Makrolidler (Tetradox, Doksin, Monodox) • Trimetoprim sulfometaksazol (Bactrim,Kemoprim, Metoprim)

30. B. Sistemik Tedavi Tetrasiklin, • günde iki kez 500 mg kullanılır. • aç karnına alınır. • 8 yaşın altındaki çocuklar, gebeler ve emziren kadınlarda kullanılmamalı • böbrek ve karaciğer hastaları ve ışığa duyarlılığı olanlarda ise dikkatli kullanılmalıdır • süt ve süt ürünleri, antasit, kalsiyum, demir, magnezyum tuzları ile birlikte kullanılmamalıdır.

31. B. Sistemik Tedavi Doksisiklin, • günde 100-200 mg dozunda kullanılır. • tok karnına ve mutlaka su ile yutulmalıdır. • ışığa duyarlılık ve mide bağırsak sistemi yakınmaları oluşturabilir.

32. B. Sistemik Tedavi Dikkat edilmesi gereken noktalar: • Aknede sistemik antibiyotik hiçbir zaman tek başına kullanılmamalı, daima topikal bir ilaçla kombine edilmelidir. • Eğer topikal bir antibiyotik ile kombine edilecekse tercihen bu aynı gruptan bir topikal antibiyotik olmalıdır.

33. B. Sistemik Tedavi • Olası antibiyotik direnci nedeniyle 3-4 aydan uzun süre kullanılmamalıdırlar. • Sistemik antibiyotiklerin aknede etkinliğini gösterebilmesi için en az 6-8 hafta geçmesi gerekir

34. B. Sistemik Tedavi • Akne için uzun süreyle (üç ayı aşkın süre) ağız yoluyla antibiyotik kullanan bir hastada aknede birdenbire şiddetlenme olursa iki olasılık akla gelmelidir: 1. bakteriyel direnç 2. gram negatif follikülit • Her iki durumda da tedavi kesilmelidir.

35. İzlem • Tedavinin ilk ayı içinde hasta ilaca bağlı yan etkiler ve tedaviye uyum yönünden değerlendirilmelidir. • Daha sonra iki aylık aralarla hasta izlenmeli, idame tedavisine (genellikle topikal retinoidler, benzoil peroksit veya azelaik asit ile yapılmalı) geçildikten sonra izlem aralıkları açılmalıdır.

36. Sevk Ölçütleri • Şiddetli nodülokistik akne • Aktif akneye eşlik eden yaraların veya postenflamatuvar hiperpigmentasyonun varlığı • Akne fulminans (ateş, artralji, genel durum bozukluğu gibi sistemik bulgularla seyreden sıklıkla genç erkeklerde görülen ağır akne)

37. Sevk Ölçütleri • Tedaviye yanıtsızlık • İleri yaşa kadar süren akne • 25 yaşın üstünde (geç) başlayan akne • Hirşutizmin eşlik ettiği akne

38. Kaynaklar • Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2012 • Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2003

39. TEŞEKKÜRLER..