390 likes | 716 Views
MONITORING SA CEMS SISTEMIMA. Jurij ČRETNIK , RACI d.o.o. Ljubljana, SLOVENIJA, jurij.cretnik@raci.si Matjaž ŠLIBAR , RACI d.o.o. Ljubljana, SLOVENIJA, matjaz.slibar@raci.si Nenad JERINIĆ , Vattenfall EuropePowerConsult East d.o.o. , Beograd, SRBIJA, nenad.jerinic@vattenfall.de
E N D
MONITORINGSA CEMS SISTEMIMA Jurij ČRETNIK, RACI d.o.o. Ljubljana, SLOVENIJA, jurij.cretnik@raci.si Matjaž ŠLIBAR, RACI d.o.o. Ljubljana, SLOVENIJA, matjaz.slibar@raci.si Nenad JERINIĆ, Vattenfall EuropePowerConsult East d.o.o.,Beograd, SRBIJA, nenad.jerinic@vattenfall.de Radomir POTPARA, EPCG AD Nikšić, FC Proizvodnja/TE "Pljevlja“, Pljevlja, CRNA GORA, radomirp@t-com.me
SA POČETKOM KORIŠĆENJA VATREPOČINJE ANTROPOGENO ZAGAĐIVANJE VAZDUHA
AIR QUALITY EMISIJE U VAZDUH, VODU, ZEMLJIŠTE, …
Industrial Emissions DirectiveIED 2010/75/EU Jedna od najboljih dostupnih tehnika (BestAvailable Techniques - BAT), da se spreči, smanji i, koliko jeto moguće, eliminiše emisija štetnih materija uvazduh, vodu i zemljište je praćenje (monitoring). Praćenje je uključeno u novu direktivu Evropske unije (EU):Direktiva o emisijama iz industrije (Industrial Emissions Directive -IED) objavljena u Službenom listu EU(Official Journal of European Union): 2010/75/EU. IED je stupila je na snagu 6. januara 2011. Cilj IED je, da se postigne visoki nivo zaštite životne sredine,uzeto u celini, od štetnog uticaja industrijskih aktivnosti.
Industrial Emissions Directive IED 2010/75/EU Update &Mergerof 7 existing EU Directives • Nova IED je prerađena verzija i spaja sedam postojećih direktiva EU: • Directive 2008/1/EC concerning integrated pollution prevention and control (a codified version of EU Directive 1996/61/EC) – IPPCDirective • Directive 2001/80/EC on the limitation of emissions of certain pollutants into the air from large combustion plants – LCPD • EU Directive 2000/76/EC on the incineration of waste – WID • EU Directive 1999/13/EC on the limitation of emissions of volatile organic compounds due to the use of organic solvents in certain activities and installations – VOC (solvent) Directive • tri TiO2 direktive – TiO2 Directives: • EU Directive 78/176/EEC on waste from the titanium dioxide industry. • EU Directive82/883/EEC on procedures for the surveillance and monitoring of environments concerned by waste from the titanium dioxide industry. • EU Directive 92/112/EEC on procedures for harmonizing the programmes for the reduction and eventual elimination of pollution caused by waste from the titanium dioxide industry. • LCPD [3], WID [4], VOCD [5] and three TiO2D [6, 7, 8]. It has been established that for certain activities minimum standards of environmental protection from emissions due to certain activities have to be ensured. IED repeals mentioned directives within EU with effect from 7.1.2014 (only LCPD from 1.1.2016!). New IED requires that BAT reference documents (BREF) are the reference for setting permit conditions and that emission limit values (ELV) do not exceed the emission levels associated with the best available techniques (BAT) [1]: • Article 13: BREF (best available techniques reference documents); • Article 14: Permit conditions; monitoring details need to be in the permit; • Article 15: ELV should be in BREF; • Article 16: Monitoring should be BAT (given in BREF [9]).
Industrial Emissions Directive IED 2010/75/EUUKINJA STARE EU DIREKTIVE • IED je ukinula stare direktive u EU i stavlja ih van snageod 7.1.2014 (jedino LCPD od 1.1.2016!) • IPPCdirektiva2008/1/EC od 07.01.2014 • LCPDdirektiva 2001/80/EC od 01.01.2016 • WIDdirektiva 2000/76/EC od 07.01.2014 • VOCdirektiva1999/13/EC od 07.01.2014 • TiO2direktiveod07.01.2014 • direktiva 78/176/EEC • direktiva 82/883/EEC • direktiva 92/112/EEC
Industrial Emissions Directive IED 20010/75/EUMONITORING t.j. PRAĆENJE JE BAT Ustanovljeno je, da je potrebno, da se za određene aktivnosti osiguraju minimalni standardi za zaštitu životne sredine od emisija zbog određenih aktivnosti.IED zahteva, da su BAT referentni dokumenti (BREF) osnova za postavljanje uslova u integrisanoj dozvoli (permit conditions) i da Granične Vrijednosti Emisije (ELV) ne prelaze nivoe emisija u vezi sa najboljim dostupnim tehnikama (BAT): članak 13: BREF(Best Available TechniquesREFerence documents) članak 14: Permit conditions; detajli praćenja treba da budu dati u integr. dozvoli članak 15: Granične Vrijednosti Emisije (GVE) treba da budu u BREF članak 16: Praćenje treba biti BAT (dato u BREF) BREFto jest referentna dokumenta: GENERALPRINCIPLESOF MONITORING(07/2003)
IPPC odnosno IED MONITORINGINDUSTRIJSKI OPERATIVNI NADZOR Razlikujemo tri vrste industrijskog praćenja (monitoringa): • PROCESNI MONITORING – NADZOR PROCESA Praćenje fizičkih i hemijskih parametara procesa, kako bi potvrdili, koristeći proces upravljanja i tehnike optimizacije, da su performanse postrojenja u okviru opsega, koji se smatra odgovarajućim za pravilan rad postrojenja. • EMISIONI MONITORING – PRAĆENJE EMISIJE Praćenje emisija prati industrijske emisije na izvoru,to jest praćenje ispuštanja iz postrojenja u životnu sredinu. • MONITORING UTICAJA – PRAĆENJE UTICAJA Praćenje nivoa zagađujućih materija u okolini postrojenja,kao i uticaj i efekte u ekosistemima.
ZAŠTO PRAĆENJE? IPPC Direktiva 2008/1 IED2010/75 Glavna razloga, zašto je praćenje (monitoring) uključeno u IED odnosno u zahteve integrisanog sprečavanja i kontrole zagađenja (IPPC Direktiva96/61/EC –Integrated Pollution Prevention and Control), su dva: • PROCJENA USKLAĐENOSTI: praćenje je potrebno, da se identifikuju i kvantifikuju performanse postrojenja, omogućavajući time, da nadležni organi mogu proveriti usklađenost sa uslovima u integrisanoj dozvoli. • PERIODIČINO IZVEŠTAVANJE O ŽIVOTNOJ SREDINI NADLEŽNIM ORGANIMA:praćenje je potrebno, da se generiše informacije za izveštaje o ekološkim performansama industrije. IPPC, EPER E-PRTR, …European Pollutant Release and Transfer Register (ECRegulation No. 166/2006) Praćenje je korisna investicija sa širokom lepezom praktičnih benefita.Ovi benefiti mogu da se u potpunosti ostvare, kada su podacipouzdani i uporedivi, te kada su isti dobijeni odgovarajućimkvalitetnim programom praćenja.
NADLEŽNI ORGAN INDUSTRIJA KO IZVODI PRAĆENJE? Praćenje uskladjenosti (Compliance Monitoring)mogu sprovoditi: • nadležni organi (regulator) • operateri • nezavisni ugovarači, koji deluju u imenadležnih organaili operatera Ne postoji konzistentna podela između ”odgovornosti nadležnih organa” i ”odgovornosti operatera”. IED direktiva propisuje, da uslovi za praćenje (monitoring) sa strane operatera (Operators‘ Monitoring) trebaju biti definisani u integrisanoj dozvoli. Nadležni organi u velikoj meri oslanjaju se na “vlastito praćenje” (Self-monitoring) operatera. Oni sami vrše samo reviziju aranžmana operatera i sprovode ograničene restriktivne programe praćenja, da bi obezbedili nezavisne provere, gde je to potrebno.Ovi programi praćenja mogu biti podugovoreni sa nezavisnim ugovaračima, a o trošku operatera, a mogu se takodje vršiti bez prethodne najave.
DEFINICIJA VLASTITOG PRAĆENJASELF-MONITORING Vlastito praćenje je praćenje industrijskih emisija od strane operatora industrijskog postrojenja, u skladu sa odgovarajućim, definisanim programom uzorkovanja i prema priznatim protokolima mjerenja(standardne ili validirane analitičke metode ili računske metode odnosno metode procjene). Operateri mogu takođe ugovoriti odgovarajuće spoljno telo, da obavljaju vlastito praćenje u njihovo ime. Vlastito praćenje ima potencijalne prednosti protiv praćenja sprovedenogod strane regulatora, jer se u tom slučaju može koristi operaterovo poznavanje samog procesa, pa i podstiče operatera, da sam preuzme odgovornost za svoje emisije, a može biti i u određenoj meri ekonomičnije. Regulator će potvrditi kvalitet podataka, kako bi se povećalo poverenje javnosti, upotrebom odgovarajućih procedura osiguravanja kvaliteta.
OSIGURANJE KVALITETA VLASTITOG PRAĆENJAQUALITY ASSURANCE (QA/QC) OF SELF MONITORING Regulator treba da uspostavi i održava odgovarajuće zahteve kvalitetai uzme u obzir niz zaštitnih mjera: • standardne mjerne metode • sertifikovanje instrumenata • sertifikovanje osoblja • akreditovanje laboratorija Za aktivnosti vlastitog praćenja uobićajeno jekorišćenje priznatih sistema upravljanja kvalitetomi periodične provjere od strane spoljne akreditovanelaboratorije, umesto vlastite formalne akreditacije.
NA VELIKIM POSTROJENJIMA ZA SAGORIJEVANJE QA/QC PRAĆENJA NA LCPD POSTROJENJIMAJE SKUP PRAVILA PROŠIRENIH SA STANDARDIMA Directive 2001/80/EC of the European Parliament and of the Council of23rd October 2001 on the limitation of emissions of certain pollutants into the air from large combustion plants Direktiva 2001/80/EC EU Directive for Large Combustion PlantsLCPD Direktiva Uredba o graničnim vrijednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora Službeni list Crne Gore, br. 10/2011nacionalno zakonodavstvo za velika postrojenja za sagorijevanje (LCPD postrojenja) EN 14181dopunjen saCEN TR 15983 EN 15259 EN 15058 EN 15267 SIST EN 14792 SIST EN 14789 SIST EN 14790 test funkcionalnosti i kalibracija sertifikovanje(provjera pogodnosti) planiranjemjerenja standardne referentne metode (SRM)
NA POSTROJENJIMA ZA SPALJIVANJE I SUSPALJIVANJE QA/QC PRAĆENJA NA WID POSTROJENJIMAJE SKUP PRAVILA PROŠIRENIH SA STANDARDIMA Directive 2000/76/EC EU Directivefor IncinerationofWaste WIDDirektiva Directive 2000/76/EC of the European Parliament and of the Council of4th December 2000 on the incineration of waste Uredba o emisiji snovi v zrak iz sežigalnic odpadkov in pri sosežigu odpadkov Uradni list Republike Slovenije, št. 50/2001National order for wasteincineration EN 14181dopunjen saCEN TR 15983 EN 15259 EN 15058 EN 15267 SIST EN 14792 SIST EN 14789 SIST EN 14790 test funkcionalnosti i kalibracija sertifikovanje(provjera pogodnosti) planiranjemjerenja standardne referentne metode (SRM)
ŠTO PRATITI?RAZLIČITI NAČINI PRAĆENJA Načini praćenja pojedinih parametara su različiti : • direktna mjerenja • kao surogat parametara • masovni bilans • kalkulacije (modeli) • emisioni faktori Kada se odabere jedan od tih načina praćenja, u obzir treba uzeti ravnotežuizmeđu dostupnosti metode, pouzdanosti, nivoa poverenja, troškova i kоristiza životnu sredinu. Izbor parametra praćenja, koje treba pratiti, ovisi od procesa proizvodnje,sirovina i hemikalija koje se koristi u postrojenju.
CEMS = AMS + DAHS premaLCPDZA VELIKA POSTROJENJA ZA SAGORIJEVANJE LCPD, ANNEX VII, A: Competent authorities shall require continuous measurements of concentrations of SO2, NOX, and dust from waste gases from each combustion plant with a rated thermal input of 100 MW or more(1. - new) and 300MW or more(2. - old) respectively. Na svakom velikom postrojenju za sagorijevanje (LCPD) prije ispuštanja dimnog gasau vazduh treba da bude postavljen CEMS sistem (Continuous Emission Monitoring System), koji sastoji od: • AMS (Automated Measuring System) – automatski mjerni sistem, • DAHS(Data Acquisition and Handling System) – sistem za prikupljanje i obradu podataka.
VELIKA POSTROJENJA ZA SAGORIJEVANJEviše AMS i jedan DAHS Na velika postrojenjima za sagorijevanjepostavlja se više AMS sistema: • AMS za stalno mjerenje udelaCO, NO, NO2, SO2, CO2, O2, • AMS za stalno mjerenje prašine, • AMS za stalno mjerenje udela vodene pare (H2O), • AMS za stalno mjerenje brzine gasaodnosno protoka gasa, • AMS za stalno mjerenje temperature iapsolutnog pritiska gasa, koji stalno mjere emisije zagađujućih materija iperifernih parametra,te dodatno još i DAHS sistem. TE Pljevljalignit520 MWte
REFERENTNA MJERENJA AMS 3 AMS 1 AMS 5 AMS 4 AMS 2 CEMS TE PLJEVLJA, CRNA GORAAMS sistemi za automatsko mjerenje • AMS 1 za stalno mjerenje udelaCO, NO, SO2, O2, CO2 • AMS 2 za stalno mjerenje udelačvrstih čestica (prašine) • AMS 3 za stalno mjerenje udelavlažnog O2 (H2O) • AMS 4 za stalno mjerenjebrzine dimnog gasa (protok) • AMS 5 za stalno mjerenjetemperature i apsolutnog pritiska dimnog gasa • DAHS Emidate
PROTOKOLI - IZVEŠTAJI CEMS TE PLJEVLJA, CRNA GORADAHS sistem za prikupljanje i obradu podataka DAHS: EMIDATEver. 5.5
SIEMENS ULTRAMAT 23 AMS 1:CO, NO, SO2, O2, CO2ANALITIČKI ORMAR U KONTEJNERU
OSIGURAVANJE KVALITETA AMS (QA/QC AMS)EN 14181:2004 EN 14181:2004 Stationary Source Emissions – Quality Assurance of Automated Measuring Systems EN 14181:2004QA OF AMS EN 13284-2:2004QA OFDUST AMS EN 14884:2005QA OFHg AMS OBAVEZNA UPOTREBA ZA LCPD & WID POSTROJENJA U EU
IZVOĐENJE EN 14181OSIGURANJE KVALITETA AMS - QA/QC AMS namena frekvencija relevantni standardi EN 14181 pogodanAMS jednom EN ISO 14956 EN 15267-3 QAL1 Quality Assurance Level 1 CENstandardnereferentne metode ispravnainstalacija i kalibracija (IQ, OQ, PQ) svake 3 ili5 godina test funkcionalnosti AMS QAL2 Quality Assurance Level 2 QAL3 Quality Assurance Level 3 često stalna funkcionalnost CENstandardne referentne metode test funkcionalnosti AMS godišnje izmeđuQAL2 procedure AST Annual Surveillance Test
OSNOVNI ZAHTEVI ZA AMS NA LCPD POSTROJENJIMA • Zahtevan mjerni opseg za AMS sukladno EN 15267-3: • sertifikovanimjerni opseg 0 .. 2,5 x dnevna GVE (Daily ELV: DAV) • dodatnimjerni opseg 0 .. ≥5 x dnevna GVE (Daily ELV: DAV)za nadzor (polu) satnih srednjih vrednosti (HAV) • zahtevana 97 % raspoloživost AMS; dozvoljene 3 nevažeće satne srednje vrednosti HAV (6 HAV ako su u pitanju polusatne – 30 minuta!) • usklađenost sa maksimalnim intervalom poverenja(nesigurnosti - confidence interval - uncertainty) u skladu sa zahtjevima EU direktive za: prašinu, SO2,NOX, CO (75 % iz IED!) • AMS mora da ispuni uslove QAL1, QAL2 i QAL3 iz EN 14181.
MAKSIMALNI INTERVAL POVERENJAPROCENAT GRANIČNE VRIJEDNOSTI EMISIJE zahtev EU direktive (IED odn. LCPD & WID) zahtevan kvalitet AMS!
PREPORUČENE KONTROLE KOD PROVJEREFUNKCIONALNOSTI AMS (prEN 14181:2012, PRILOG A)
QA/QC AMS, CEMS TE PLJEVLJA, CRNA GORAQAL 2 (2010), AST (2011), AST (2012) Standardne referentne metode (SRM) za izvođenje QAL2 i AST na velikim postrojenjima za sagorijevanje (LCPD postrojenja) su: • CO: EN 15058:2006 Stationary source emissions - Determination of the mass concentration of carbon monoxide (CO) - Reference method: Non-dispersive infrared spectrometry; • NOX: EN 14792:2005 Stationary source emissions - Determination of mass concentration of nitrogen oxides (NOX) - Reference method: Chemiluminscence; • SO2: EN 14791:2005 Stationary source emissions - Determination of mass concentration of sulphur dioxide - Reference method; • prašina: ISO 9096:2003 Stationary source emissions - Determination of concentration and mass flow rate of particulate material in gas-carrying duts - Manual gravimetric method; • O2: EN 14789:2005 Stationary source emissions - Determination of volume concentration of oxygen (O2) - Reference method - Paramagnetism; • H2O: EN 14790:2005 Stationary source emissions - Determination of the water vapour in duct.
TE PLJEVLJA: QAL 2 (2010), AST (2011), AST (2012)RACI: KALIBRACIONA KRIVA ZA: CO CO
TE PLJEVLJA: QAL 2 (2010), AST (2011), AST (2012)RACI: KALIBRACIONA KRIVA ZA: NOX NOX
TE PLJEVLJA: QAL 2 (2010), AST (2011), AST (2012)RACI: KALIBRACIONA KRIVA ZA: PRAŠINA PRAŠINA
PRIMJER: KALIBRACIJA MJERAČA ČESTICAU SKLADU SA STANDARDOM EN 13284-2
kalibraciona funkcija (kriva) AMS dimnjak SRM konverzija na AMS uslove QAL2ALGORITAM PROCEDURE EN 14181 konverzija na standardizovane uslove kalibraciona vrijednost metoda A ili B konverzija na standardizovane uslove test varijabilnosti
METODA jedan put dupli put TE PLJEVLJA, AMS 2: prašina (čvrste čestice)IN-SITU MJERENJE U LINIJI optički put 36,30 m ID = 16,75 m OD = 17,75 m PLATFORMA 67 m
svetovanje, inženiring, razvoj, dobava, montaža, • spuščanje v pogon, meritve, kalibracije in vzdrževanje: • avtomatski merilni sistemi – AMS • sistemi avtomatskega vrednotenja – DAHS • sistemi trajnega monitoringa – CEMS • trajne in občasne meritve plinov ali prahu • obratovalni monitoring emisije snovi v zrak – Merilni laboratorij RACI • kontrola AMS po SIST EN 14181 (QAL2 in AST) – Kontrolni organ RACI HVALA NA PAŽNJIMANY THANKS FORYOUR ATTENTION dr. Jurij ČRETNIK, dipl. ing. el. RACI d.o.o. podjetje v Tehnološkem parku Ljubljana Tehnološki park 24SI-1000 LJUBLJANA SLOVENIJA jurij.cretnik@raci.si • consulting, engineering, development, delivery, installation, • commissioning, measurements, calibration and maintenance: • automated measurement systems – AMS • data acquisition and handling systems - DAHS • continuous emission monitoring systems – CEMS • continuous and periodic measurements of gases or particulates • monitoring of emissions into the atmosphere – Testing laboratory RACI • inspection of AMS to EN 14181 (QAL2 & AST) – Inspection body RACI Tehnologija za okolje Technology for environment
USPOREDBA GVE: POSTROJENJA ZA SAGORIJEVANJEPOSTOJEĆA I NOVA POSTROJENJA za LCPD & IED ČVRSTA GORIVA Total Rated Thermal Input in MW
ELV base on Thermal Input PowerMWth≠ MWel The rated thermal input of each TPP must be defined!Thermal inputis calculated on delivered fuel. DIRECTIVE 2001/80/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of23 October 2001 on the limitation of emissions of certain pollutants into the airfromlarge combustion plants Article 1This Directive shall apply to combustion plants, the ratedthermal inputof which is equal to or greater than 50 MW. Thermal Input Electrical Output Total Rated Thermal Input Thermal Power Plant