500 likes | 875 Views
“RÖNESANS” “REFORM” NEDİR? NEDENDİR? NE OLDU? MERAK EDİYOR MUYUZ ?.
E N D
“RÖNESANS” “REFORM” NEDİR? NEDENDİR? NE OLDU? MERAK EDİYOR MUYUZ ?
“The Renaissance (from French Renaissance, meaning "rebirth"; Italian: Rinascimento, from re- "again" and nascere "be born") was a cultural movement that spanned roughly the 14 th to the 17th century, beginning in Italy in the late Middle Ages and later spreading to the rest of Europe.” wikipedia
ROMA’NIN SONU azalan getiriler “marjinal getiri” vergi gelirleri köle arzı ticaret gelirleri artan maliyetler göçebe kavim saldırıları 400> Goth Vandal Hun Germen fetihlerin sona ermesi
Ve ORTAÇAĞ! “FEODAL” Üretim ilişkileri Feud (fief) = Feodal bağımlılık + hiyerarşiler >”Clientalizm” Ayni, nakdi veya bedensel yükümlülükler = RANT
Durumu kurtarmaya ve güçlenmeye yeltenen “Batı” Doğu’ya “haçlı“ seferlerine çıkar. Sonuçları?: • Doğu’nun lüks malları (baharat, ipek vs.) • Artan ticaret hacmi • Artan kredi işlemleri ve bankacılık • Güçlenen tüccar sınıfı
Ortaçağ sonları Avrupa’da gözlenen gelişmeler : • Nüfus artışı(bazen azalışı) • Akdeniz ticaretinde İtalya’nın tekeli • Gelişen ticaret ve kentler • Değişen “Dünya görüşü” • Para ekonomisinin yaygınlaşması • Loncaların güçlenmesi
Gelişmeler ! • Akdeniz ticareti ve bankacılık • Güçlü ve bağımsız kentler (bourgois= kentsoylular!) • Güçlü lonca kuruluşları • Sanat sadece sanat için değil toplumsal ve siyasal rekabet ve statü için bir prestij unsuru
Neden İtalya? • İtalya’da kültür • Papalığa rağmen paradoksal olarak daha seküler • Daha kentsel • 100,000 ve üzeri nüfusa sahip kentler ve ağırlıklı tüccar sınıfı • Milano, Venedik, Floransa, Napoli • Örneğin o sırada Londra 40-50,000
“Humanism” • “İnsan” ın araştırılması: studia humanitatis, ya da “hümanizm” • retoric,edebiyat, şiir, yazın ve güzel sanatlar • Yunan ve Roma’ya öykünme • ve sorgulama > “tarih” in önemi
Hümanizm ve Siyasal Düşünce • Niccolò Machiavelli1469-1527 • “Araçlar amaçları meşru kılar”." • İnsanlar korkuya daha çok boyun eğer • Sözden çok “güç” önemlidir. • Geçmişten gelen formüller geçersizdir • Her dönemin koşullarına uygun yöntem ve siyaset uygulanmalıdır
Rönesans’ın düşünsel ve edebi yüzleri • Dante Alighieri(1265-1321) İlahi Komedya • Giovanni Boccaccio(1313-1375) Dekameron • Francesco Petrarch(1304-1374) Unutulmayan Şeyler (Rerum Memorandarum)
Leonardo da Vinci (1452-1519) • Doğanın yakından gözlemi ve “bilimsel” bakış . • “Geleceğe ait” miş gibi görünen köprüler, uçaklar, denizaltılar ve kaleler
Michelangelo (1475-1564) • Rönesans sanatının sembolü • Floransa’daki Davudheykeli • Vatikan’da Sistine Kilisesindeki Ademin Yaradılışı
“DAVUD” • 1501-1504 • Mermer • Yükseklik 410 cm • Accademia delle Belle Arti, Floransa
Rönesans’ın Kuzey’e Yayılması 1350-1536 • İtalya sınırlarını aşarak dinde ve bilimde “Reform”u hazırladı. • Hollanda : Erasmus (1466-1536) • Polonya : Copernicus(1473-1543) • İngiltere : Thomas More(1478-1535) • Almanya : Gutenberg(1398-1468) ve Matbaa (1455)
Erasmus (1466 Rotterdam -1536) • 1499'da İngiltere'ye gitti • Güzel sanatların ve bilimlerin yayılması, Avrupa'nın ortak bir sanat ve bilim anlayışının çatısı altında birleşmesi, hümanizmin birinci koşulu • Deliliğe Övgü (Morias enkomion seu laus stultitiae) Thomas Morus'a adadı • çağının kilisesine ve o kilisenin mensuplarına en acımasız eleştiriler • bağnazlığa karşı kaleme alınmış bir başyapıt
Copernicus(1473Polonya-1543) • Astronom • Matematikçi • Fizikçi • heliocentric (güneş-merkezli) sistem.
Thomas More (1478 - 1535) • İngilizyazarvedevletadamı • Erasmus 1509'da basılanünlüeseriDeliliğeÖvgü’yü Thomas More'aadadı • Kral Henry VIII Thomas More'uLordlarKamarasıbaşkanıilanetti • 1531'de Kralabağlılıkyeminietmeyireddetti • Kralıkiliseninbaşkanıolarakgörmemesibirsuçolarakgetirildi • Ölümcezasınaçarptırıldı. 6 Temmuz 1535'de idamedildi • Ütopya (1516)
Christopher Columbus(1451? Genova, İtalya –1506) • “Colon diye bir Frengin İstanbul’a geldiği ve ‘Bana birkaç gemi verin size yeni bir dünya bulayım’ dediği de anlatılır.” • Leo Bagrow, History of Cartography. Cambridge, Harvard University Press, 1964,
Avrupa’da sık görülen veba salgınları (black death-kara ölüm) > yararları : • Emek arzı yetersizliği : artan baskı > şehre kaçış > “rant” azalır • Şehirler güçlenir • Kilise etkisini kaybeder • Tanrısal adaletin sorgulanması!
Zayıflayan kilise, Bizanslı bilim adamlarının etkisi, Yunan ve Roma’nın yeniden keşfi vs.: • İnsan, ahlak ve tarihe ilgi... • HÜMANİZM • SEKÜLARİZM • (dinsel olmayan “dünya” işleri “dünya”ya “dünyalılara” ait)
Protestanlık: • Sadece iman yeterlidir • Tek otoriteİncil’dir • Tüm insanlar Tanrı karşısında “eşit” tir • Sonuç: “Birey”in öne çıkarılması Kapitalizmin ve demokrasinin gelişmesini hızlandırdı Ref. Max WEBER, The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism ,1905
DOĞRUDAN ve DENEYİMLE • Dünyaya bakış (hiç bir otoritenin belirleyici olmadığı bir yaklaşımla) • Önyargılardan ve inançlardan arınmış • Düşün ve bilim alanındaki gelişmeler insanı daha otonom hale getirmekte • Sonuç: Kapitalizmin “birey”i = “Kendisi için en doğru kararı verecek olan yine kendisidir, bireydir!”
Fizik yasaları “ilahi irade”den bağımsızdır !!! SIR ISAAC NEWTON (1643-1727)
Güneş merkezli evren: • NICOLAUS COPERNICUS(1473-1543) • Ve Güneş merkezli evrenin teleskop kullanarak doğrulanması! • GALILEO GALILEI (1564-1642)
İnsan ve hayvanlar üzerinde araştırmalar • Anatomide ilerleme • Kan dolaşımı • William Harvey (1578–1657)
Keşiflerinçekiciliği • Aracısız ticaret isteği • 1400 -1600 arasında hızlı nüfus artışı = “Toprak açlığı” • İspanya ve Portekiz’de “ulusal” kırallıkların kurulması • Doğu’da Moğol İlhanlıların ve daha sonra Timur’un saldırılarından sonra parçalı ve zayıf devletler ve ticaret ortamında güvensizlik • Teknolojik gelişme: “tüfek icadoldu!”
“Keşif” lerin sonuçları • ekonomik yayılma ve büyüme • Doğu baharatı, Afrika köleleri, Amerikan altın ve gümüşü • Artan “para arzı” • Enflasyon • Sınıfsal değişimler • Toplumların dönüşümü
HAFTAYA”OSMANLILAR” BUGÜNLÜK BU KADAR! Busunuşun adresi: http://hum.yeditepe.edu.tr Prof.Dr. Erdal YAVUZ