doc. d-r Tatjana Zoroska - Kamilovska POSTAPKA ZA OBEZBEDUVAWE

doc. d-r Tatjana Zoroska - Kamilovska POSTAPKA ZA OBEZBEDUVAWE

Postapka za obezbeduvawe • Postapka za obezbeduvawe e izvr{na postapka koja se sproveduva koga ne se ispolneti uslovite da se sprovede postapka na izvr{uvawe, pa zatoa se dava provizorna (privremena) za{tita preku prezemewe na opredeleni merki za obezbeduvawe sé dodeka ne se ispolnat uslovite za sproveduvawe na izvr{uvawe, odnosno dodeka trae potrebata od privremena za{tita. • Vo postapkata za obezbeduvawe ne mo`at definitivno da se realiziraat, tuku samo da se obezbedat pobaruvawa. • Vo zavisnost od toa vo koj vremenski moment nastanala potrebata za obezbeduvawe na pobaruvaweto, postapkata za obezbeduvawe mo`e: • da se povede i vodi kako samostojna postapka pred poveduvaweto na parni~nata ili drugata postapka vo koja se odlu~uva za osnovanosta na pobaruvaweto ~ie obezbeduvawe se bara, • da se povede i vodi simultano so nekoja druga postapka, odnosno kako atheziona postapka kon osnovnata postapka (pr. parni~nata postapka) vo koja se odlu~uva za osnovanosta na pobaruvaweto ~ie obezbeduvawe se bara

Formalni izvori • osnoven izvor - Zakon za obezbeduvawe na pobaruvawata (Sl. vesnik na RM, br. 87/2007 od 12.07.2007 godina) • supsidijarni izvori - Zakon za parni~nata postapka i Zakon za izvr{uvawe • Predmet na ureduvawe na ZOP: • Opredeluvawe na sredstvata za obezbeduvawe • Na~inot na nivno opredeluvawe • Postapuvaweto na sudot, notarot i izvr{itelot za obezbeduvawe na pobaruvawata

Kratka analiza na osnovnite odredbi na ZOP • Poimen katalog (~l. 2 ZOP) • Itnost na postapkata na obezbeduvawe (~l. 3 ZOP) • Ne e dozvoleno da se opredeli sredstvo za obezbeduvawe vrz predmeti i prava {to spored ZOP ili drug zakon ne mo`at da bidat predmet na izvr{uvawe (~l. 10 ZOP) • Poveduvawe na postapkata za obezbeduvawe na pobaruvawata (~l.4, st.1 ZOP) • Po barawe (tu`ba ili predlog) na tu`itelot ilidoveritelot Sostav na sudot • Vo prv stepen - sudija poedinec • Vo vtor stepen - sovet od trojca sudii Forma na odlukite • So re{enie se odlu~uva po baraweto za obezbeduvawe • So zaklu~ok mu se izdava nalog na slu`beno lice za sproveduvawe na oddelni dejstvija ili za pra{awa na upravuvawe so postapkata

Pravni lekovi • @alba protiv re{enie i zaklu~ok • Rok za `alba - 3 dena od denot na dostavuvawe na prvostepenoto re{enie • @albata, po pravilo, nema suspenzivno dejstvo • @albata mo`e da ima suspenzivno dejstvo ako vo nea e staven predlog za odlagawe i e ponudena garancija vo visina od najmalku edna polovina od vrednosta na pobaruvaweto • Protiv zaklu~okot, po pravilo, ne e dozvolen praven lek • Ne se dozvoleni revizija i povtoruvawe na postapkata

Sredstva za obezbeduvawe • Zalo`no pravo na nedvi`nost • Zalo`no pravo na podvi`ni predmeti • Prethodni merki • Privremeni merki • Prenos na sopstvenost na predmeti i prenos na prava • Merki na obezbeduvawe predvideni so drug zakon • Vo postapkata za obezbeduvawe sudot mo`e da opredeli samo edno od sredstvata za obezbeduvawe opredeleni so ZOP ili drug zakon

Obezbeduvawe so zalo`no pravo na nedvi`nosti • Vrz osnova na izvr{na isprava {to glasi na pari~no pobaruvawe, doveritelot ima pravo da bara obezbeduvawe na toa pobaruvawe so zasnovawe zalo`no pravo vrz nedvi`nost na dol`nikot. • Zalo`noto pravo se zasnova so zapi{uvawe vo katastar ili intabulaciona kniga, pri {to posebno se nazna~uva izvr{nosta na pobaruvaweto za koe e dozvoleno zalo`no pravo. • Zapi{uvaweto na zalo`noto pravo i pribele{kata na izvr{nosta na pobaruvaweto imaat dejstvo i sprema treto lice koe podocna stanalo sopstvenik na taa nedvi`nost.

Obezbeduvawe so zalo`no pravo na podvi`ni predmeti • Vrz osnova na izvr{na isprava {to glasi na pari~no pobaruvawe, doveritelot ima pravo da bara obezbeduvawe na toa pobaruvawe so zasnovawe zalo`no pravo vrz podvi`ni predmeti na dol`nikot. • Zalo`noto pravo vrz podvi`ni predmeti se zasnova so popis na predmetite i so zapi{uvawe vo Zalo`niot registar. • Zapi{uvaweto na zalogot vo Zalo`niot registar ima dejstvo i sprema treto lice koe podocna stanalo sopstvenik na toj predmet.

Prethodni merki • Prethodnite merki se sredstvo za obezbeduvawe na pari~no pobaruvawe • Uslovi za opredeluvawe prethodna merka • Da postoi odluka koja glasi na pari~no pobaruvawe • Odlukata da ne stanala pravosilna ili ne stanala izvr{na, ili • Da postoi sudsko poramnuvawe ili poramnuvawe vo upravna postapka, spored koe pobaruvaweto ne pristignalo • Doveritelot da ja stori verojatna opasnosta deka bez takvo obezbeduvawe }e se osueti ili zna~itelno }e se ote`ne ostvaruvaweto na pobaruvaweto, ili • Da postoi pretpostavena opasnost (slu~aite se taksativno opredeleni so ~l. 22 od ZOP, opasnosta e evidentna) • Odlukata ne mo`e da bide platen nalog, osven platen nalog izdaden vrz osnova na menica ili ~ek.

Vidovi prethodni merki • Vidovite prethodni merki taksativno se opredeleni so ZOP • Popis na podvi`ni predmeti • Zabrana na dol`nikoviot dol`nik da mu isplati na dol`nikot pobaruvawe ili da mu predade predmeti, kako i zabrana na dol`nikot da naplati pobaruvawe, da gi primi predmetite i so niv da raspolaga • Zabrana na nositel na platen promet na dol`nikot ili na treto lice, pa nalog na dol`nikot, da isplati od negova smetka pari~en iznos za koj e dozvolena prethodna merka • Pribele{ka na zalo`no pravo vrz nedvi`nost na dol`nikot ili vrz pravo zapi{ano vrz nedvi`nost • Sudot mo`e, po predlog na doveritelot, da dozvoli dve ili pove}e prethodni merki, ako e toa potrebno spored okolnostite na slu~ajot

Postapka • Postapkata se poveduva so predlog • Nadleèn sud po predlogot za obezbeduvawe so prethodna merka • Re{enie za prethodna merka (~l. 27 ZOP) • Zadolìtelna sodrìna (iznosot na pobaruvaweto {to se obezbeduva, so kamatata i tro{ocite, vidot na prethodnata merka i vremeto za koe taa se opredeluva) • Vremeto za koe e opredelna prethodnata merka moè da trae najdolgo do istekot na 15 dena od denot na nastapuvaweto na uslovite za prisilno izvr{uvawe. • Dejstvoto na prethodnata merka zavisi od vidot na prethodnata merka

Ukinuvawe na prethodna merka • Po predlog na dol`nikot ako: • должникот го положи во судот износот на побарувањето што се обезбедува, со каматата и трошоците; • должникот стори веројатно дека побарувањето во времето на донесувањето на решението со кое се определува претходна мерка веќе било наплатено или доволно обезбедено; • со правосилна одлука е утврдено дека побарувањето не настанало или дека престанало и • должникот докаже постоење на некое негово утврдено побарување спрема доверителот или дека должникот има основ за противизвршување. • Dol`nikot ima pravo da bara nadomest na tro{ocite predizvikani so opredeluvawe i sproveduvawe na prethodnata merka i nadomest na pretrpena {teta

Zapirawe na postapkata • Судот ќе ја запре постапката за обезбедување и ќе ги укине спроведените дејсгвија ако во рок од 15 дена од денот на истекот на времето за кое е дозволена претходна мерка не се исполнети условите за присилно извршување • Dol`nikot ima pravo da predlo`i da se zapre postapkata na obezbeduvawe so prethodna merka ako doveritelot ne podnese predlog za izvr{uvawe vo rok od 15 dena od denot na nastapuvaweto na uslovite za toa, vo slu~aj uslovite za prisilno izvr{uvawe da bidat ispolneti pred istekot na vremeto za koe e dozvolena prethodna merka.

Privremeni merki • Privremenite merki se sredstvo za obezbeduvawe koe se koristi koga postoi potreba da mu se ovozmoì na doveritelot da go za{titi svoeto pravo koe e zagrozeno, iako negovoto postoewe ne e utvrdeno na avtoritativen na~in (so pravisilna odluka), nitu se ispolneti uslovite za primena na nekoe drugo sredstvo za obezbeduvawe. • Privremenite merki moàt da se opredelat pred poveduvaweto i vo tekot na sudska ili upravna postapka. • Privremena merka ne e dozvolena ako postojat uslovi za opredeluvawe na prethodna merka so koja moè da se postigne istata cel. • So privremeni merki moàt da se obezbedat i pari~ni i nepari~ni pobaruvawa. • Sudot moè, po predlog na doveritelot, da dozvoli dve ili pove}e privremeni merki, ako e toa potrebno spored okolnostite na slu~ajot.

Privremeni merki za obezbeduvawe na pari~no pobaruvawe • Услови за дозволување на привремена мерка • Doveritelot da go stori verojatno postoeweto na pobaruvaweto и опасноста дека без таква мерка должникот ќе ја осуети или значително отежне наплатата на побарувањето, со тоа што својот имот, односно своите средства ќе ги отуѓи, прикрие или на друг начин ќе располага со нив. • Opasnosta ne mora da se doka`uva, ako se stori verojatno deka dol`nikot bi pretrpel samo nezna~itelna {teta. • Se smeta deka opasnost postoi ako pobaruvaweto bi trebalo da se ostvari vo stranstvo.

Vidovi privremeni merki za obezbeduvawe na pari~ni pobaruvawa • Vidovite prethodni merki se primerno navedeni vo ZOP • забрана на должникот да располага sо подвижни предмети, како и чување на тие предмети • забрана на должникот да ги отуѓи или оптовари своите недвижности или стварни права кои врз недвижноста се запишани во негова корист, со прибелешка на таа забрана во јавна книга или да ги даде под закуп • забрана на должникот да продава хартии од вредност и удели • забрана на должниковиот должник да му исплати на должникот побарување или да му предаде предмети, како и забрана на должникот да прими предмети, да наплати побарување и да располага со нив и • налог на носителот на платен промет на должникот или на трето лице, по налог на должникот, да не дозволи од должниковите сметки исплата на паричниот износ за кој е дозволена привремена мерка. • Сопривременамерканесестекнувазаложноправо

Privremeni merki za obezbeduvawe na nepari~no pobaruvawe • Услови за дозволување на привремена мерка • Doveritelot da go stori verojatno postoeweto na pobaruvaweto и опасноста дека inaku ostvaruvaweto na pobaruvaweto }e se osueti ili zna~itelno }e se ote`ne. • Se smeta deka opasnost postoi ako pobaruvaweto bi trebalo da se ostvari vo stranstvo. • Opasnosta ne mora da se doka`uva, ako se stori verojatno deka dol`nikot bi pretrpel samo nezna~itelna {teta. • Koga doveritelot }e stori verojatno deka merkata e potreba za da se spre~i upotreba na sila ili nastanuvawe na nenadomestliva {teta.

Vidovi privremeni merki za obezbeduvawe na nepari~ni pobaruvawa • Vidovite prethodni merki se primerno navedeni vo ZOP • забрананаотуѓувањеиоптоварувањенаподвижнипредметиконкоие насоченопобарувањето, какоичувањенатиепредмети • забрананаотуѓувањеиоптоварувањенанедвижностконкојаенасочено побарувањето, соприбелешканазабранатавојавнакнига • забрананадолжникотдапреземадејствијаштоможатдамунанесатштета надоверителот, какоизабранадасеизвршатпроменинапредметитекон коиенасоченопобарувањето • забрананадолжниковиотдолжникнадолжникотдамугипредаде предметитеконкоиенасоченопобарувањетои • плаќањенанадоместокнаплатанаработникотзавременаспорзаради незаконитостнаодлукатазапрестанувањенаработниотоднос, акоетоа неопходнозанеговаиздршкаииздршкатаналицатакоиспоредзаконоте должендагииздржува.

Postapka Postapkata se poveduva so predlog. Nadleèn sud • Ako ne e povedena parni~na ili druga sudska postapka mesno e nadleèn sudot koj bi odlu~uval vo parni~nata ili druga sudska postapka • Ako e povedena postapka, mesno e nadleèn sudot pred koj e povedena postapkata • Re{enie za privremena merka • Se opredeluva vremeto na traewe na privremena merka • Ako privremenata merka еопределенапредподнесување тужбаилиповедувањенадругапостапка vo re{enieto se opredeluva ирокотвокојдоверителотморада поднесетужба, односнопредлогзаповедувањенадругапостапка, заради оправдувањенамерката. • Vremeto za koe e opredelna privremena merka moè da prodolì po predlog na doveritelot podnesen pred istekot na vremeto za koe e taa opredelena, pod uslov da ne se promenile okolnostite pod koi e taa opredelena. • ~{

Ukinuvawe na privremenata merka • Акодоверителотвоопределениотрокнеподнелтужба, односнонеповел другапостапказарадиоправдувањенапривременатамерка • Ako времетозакоее определенапривременатамеркапоминало • Aкооколноститепорадикоиеопределенамерката подоцнасепромениле, такаштомеркатаповеќенеепотребна • Dолжникот го положи во судот износот на побарувањето што се обезбедува, со каматата и трошоците • Dолжникот стори веројатно дека побарувањето во времето на донесувањето на решението со кое се определува прivremena мерка веќе било наплатено или доволно обезбедено • Sо правосилна одлука е утврдено дека побарувањето не настанало или дека престанало и • Dолжникот докаже постоење на некое негово утврдено побарување спрема доверителот или дека должникот има основ за противiзвршување. • Ako se utvrdi deka privremenata merka bila neosnovana, ili deka doveritelot ne ja opravdal, dol`nikot sprema doveritelot im pravo na nadomestok na {teta.

Obezbeduvawe so prenos na sopstvenost na predmeti i prenos na prava (fiducijaren prenos) • So ova sredstvo moàt da se obezbedat i pari~ni i nepari~ni pobaruvawa (~ija pari~na protivvrednost se opredeluva) • Obezbeduvaweto se ostvaruva na na~in {to ednata ili dvete stranki moàt da podnesat predlog do sudot da opredeli ro~i{te na koe vo zapisnik (со дејство на судско порамнување –извршна исправа) }e se vnese nivnata spogodba za obezbeduvawe na pari~no pobaruvawe na doveritelot, so koja mu ja prenesuva na doveritelot sopstvenosta na nekoj predmet na dol`nikot ili za taa cel na doveritelot mu se prenesuva nekoe pravo na dol`nikot. • Kaj prenosot na sopstvenost na predmeti, doveritelot steknuva pravo na sopstvenost, a kaj prenosot na nekoe pravo go steknuva vo celost pravoto koe mu e preneseno vrz osnova na spogodbata {to ja sklu~il so dol`nikot. • Правото на сопственост на предметот, односно пренесеното право му се пренесува на доверителот само заради обезбедување на неговото побарување • Se sozdava odnos na doverba (fiducia)помеѓу доверителот и должникот. • Spogodbata moè da bide sklu~ena i kaj notar vo forma na notarski akt.

Obezbeduvawe so prenos na sopstvenost na predmeti i prenos na prava (fiducijaren prenos) • Ако поинаку не е договорено, предметот чија сопственост се пренесува заради обезбедување останува во владение на дол`никот, кој е овластен и понатаму да го користи истиот, а доверителот не смее предметот да го отуѓи, ниту оптовари. • Должности на доверителот (чл. 52 ЗОП) • Должникот има право да му биде вратена сопственоста, односно правото, ако во рокот ја исполнил својата обврска спрема доверителот. • Доверителот е должен, без одлагање, да му го врати правото на сопственост на предметите, или да му го пренесе назад стекнатото право, ако тој го остварил своето побарување. • Право на доверителот во случај на задоцнување на должникот– да го намири своето побарување од предметот кој го добил во сопственост заради обезбедување, или да се намири на друг начин.

doc. d-r Tatjana Zoroska - Kamilovska POSTAPKA ZA OBEZBEDUVAWE