MEDYA VE SAĞLIK İLİŞKİSİ

1. MEDYA VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Sibel Güneş

2. Medyada neler oluyor? • Türkiye İş Kurumu’nun anketine göre Türkiye’de 28 bin gazeteci olduğu varsayılıyor. • Bunların ne kadarının Gazetecilik Okulu ve İletişim Fakültesi mezunu olduğuna dair sağlıklı bir veri yok. Çünkü ülkemizde lise mezunları da sarı basın kartı alabiliyor.

3. Gazetecilerin Durumu • İletişim Fakültesi mezunu gazetecilerin birçoğu fikir işçisi olmasına rağmen 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalıştırılmıyor. • Bu yüzden kayıtlardan yola çıkarak “alaylı-mektepli gazeteci” tasnifi yapmak mümkün değil.

4. Medyanın profili • iletişim fakültelerinin sayısı artıyor. • Fakültelerdeki öğrenci kontenjanı 5 bini, her yıl verdiği mezun sayısı da 3 bini geçiyor. • Mezunların yüzde 90’ı istihdam edilemiyor.

5. TGC’NİN çalışmaları • En yaygın meslek örgütü olan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, • 1997’de Konrad Adenauer Vakfı’yla birlikte “Yerel Gazetecilikte Meslek İçi Eğitim” seminerlerini başlattı.

6. TGC’nin etkinlikleri • 50 ‘yerel gazetecilikte meslek içi eğitim semineri’, • 10 workshop, 9 Türk-Alman yerel gazetecilik semineri, • 3 panel ve 8 yıl sonu değerlendirme toplantısı düzenledi. • Bu çalışmalarda 7 bin 155 kişiye ulaşıldı. Bunların 6.121’i eğitim seminerlerine katıldı.

7. TGC’nin medya eğitimleri Bu işbirliği kapsamında ilki 1999’da haber dalında olmak üzere Yerel Medya ödülleri de başlatıldı. 2005’te, fotoğraf ve sayfa düzeni dallarının da eklendiği bu etkinlikte 65 yerel medya mensubu ödüllendirildi.

8. Medya Çeşitlilik Kılavuzu • - 2005 yılında British Council ve BBC World Service Trust, medyanın toplumsal katılımdaki rolünü desteklemek amacıyla bir proje başlattı.

9. Medyada Çeşitlilik Kılavuzu • Gazeteciler, televizyoncular, STK temsilcileri, ombudsmanlar, akademisyenler ve BBC’den uzmanların katıldığı bir dizi toplantı sonucunda • “Çocuk”, “Kadın ve Cinsel Yönelim”, “Kültürel Çeşitlilik” konularında Medya ve Çeşitlilik Kılavuzu hazırlandı.

10. TGC-BC-BBC Online Eğitim Programı • - Çocuklarla Röportaj Gazetecilik Meslek İlkeleri Siyaset Haberciliği Çatışmaları anlamak Savaş ve Çatışma Muhabirliği

11. TGC-BC-BBC Online Eğitim Programı • Toplumsal Çeşitliliği Yansıtmak • Sağlık Haberciliği • Çevre Haberciliği •  Riskleri Haberleştirmek • Uzman Gazetecilik • Gelişmiş Röportaj Teknikleri

12. Kimler sağlık haberi yapıyor? • Uzman sağlık habercileri • Ajanslar • Magazin muhabirleri • Köşe yazarları • Polis muhabirleri • Dış haberler

13. Haber nasıl oluşuyor? • Yurt dışındaki gelişmeler • Sağlık meslek örgütlerinin tepkileri • Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamalar • Gündemdeki olaylar • Özel ve kamu sağlık merkezlerinin halkla ilişkilerinden gelen düzenli talep • Bireysel olarak doktorların istekleri

14. Yazılı ve internet medyasındaki sorunlar • Yazılı medyada uzman haberci istihdamı yeterli değil • Uzman habercilik desteklenmiyor • İnternet yayıncılığında kanıta dayalı habercilik yaygın değil • Kaynağı belli olmayan haberleri kullanma eğilimi yüksek.

15. Sağlık sektöründen kaynaklanan sorunlar • Sağlıktaki kamu ve özel kurumlar şeffaf değiller. • Yalnız reklam olacak bir konu söz konusuyla basınla ilişki kuruluyor. • İzin almadan hiçbir yetkili gazeteciyle konuşmuyor. • Toplantı ve kongrelerde basına bilgi akışı sağlayacak yeterli hazırlık yapılmıyor

16. Sağlık sektörünün medyaya bakışı Haberler bilgilendirmekten uzak Haberler sansasyona yönelik Haberler reklam amaçlı Haberler eksik Haberler halkı yanıltıyor Medya etik kurallara uymuyor

17. Medyanın sağlık sektörüne bakışı Sağlıkla ilgili gelişmeler abartılıyor • Türkiye’de yapılmayan uygulamalar yapılıyor gibi gösteriliyor • Doktor ve kurum reklamı yapılıyor. • Kazanç amaçlı tedavi ve ameliyat yapılıyor • Hasta güvenliği ve etik kurallar hiçe sayılıyor

18. Medyanın sağlık sektörüne bakışı • Röportajlarda hasta getirecek iddialı açıklamalar yapılıyor. • Gazete ve televizyonlara çıkmak için aşırı ısrarlı davranılıyor. • Diğer hekimlerden tepki gelince “medya yaptı, ben yapmadım” klişesi yürürlüğe giriyor.

19. HALKIN DURUMU • Halkta bilgi karmaşası yaratılıyor • Özel ve kamu kurumlarının enfeksiyon ve ameliyat başarılarıyla ilgili istatistikler açıklanmadığı için hangi merkezi gideceğini bilmiyor. • Doktor doktor gezerek zaman kaybediyor • Sınırlı kaynaklarını harcarken çoğunlukla da istenilen sonuca ulaşamıyor.

20. Haber kaynağının niteliği Hep, gazetecinin yanlış haber, sansasyonel haber yazdığından yakınılıyor.. Ama madalyonun öteki yüzüne bakılmıyor. Acaba haber kaynağının niteliğini de bu noktada sorgulamak gerekmiyor mu?

21. Haber kaynağının niteliği • Bazı hekimler basın danışmanları ya da halkla ilişkiler yapan kişiler tarafından aşırı bir ısrarla kesinleşmemiş tartışmalı konularla medyaya sunuluyor

22. Peki, doğru haberenasıl ulaşacağız? Kaynak bizi, yani gazetecileri yanlış bilgilendiriyorsa ne yapacağız? Demek ki, şöyle bir noktaya geliniyor;gazeteci kendi etiğine sahip olsa bileyeterli değil.

23. Peki, doğru haberenasıl ulaşacağız? Eğer, kaynak yanlış bilgi veriyorsa; gazeteci olarak bizlere bir görev daha düşüyor:Sadece kendi etiğimizle yetinmemek, öteki mesleklerin de etiğini iyi bilmek.

24. Gazeteci nelere uymak zorunda? Basın Ahlakı İlkeleri Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi “Sağlık konusunda sansasyondan kaçınılmalı, insanlara umutsuzluk veya sahte umut verecek yayım yapılmamalıdır. Tıbbi alandaki araştırmalar, kesinleşmiş sonuçlar gibi yayımlanmamalıdır. Hastanelerde araştırmalar yapan, bilgi ve görüntü almaya çalışan gazeteci kimliğini belirtmeli ve girilmesi yasak bölümlere ancak yetkililerin izniyle girmelidir. Yetkilinin hastanın veya yakınının izni olmaksızın hastane ve benzeri kurumlarda hiçbir yolla ses ve görüntü alınmamalıdır.”

25. Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği Etik İlkeleri ESAM Sağlık Muhabirliği Etik İlkeleri 1. ESAM üyesi gazeteciler, yalan, taraflı, kamuoyunu yanıltıcı, yönlendirici, umut tacirliğine yönelik haber yapamaz. Haberlerinde öğrenci, öğretmen, hasta, hekim haklarına saygı gösterir.2. ESAM üyesi, cevap ve düzeltme hakkına saygı gösterir, bu hakların kullanımı için gerekli çabayı harcar.3. Sağlık muhabiri ilaç alanındaki yenilikleri ilaçların ticari ismini belirterek haber yapamaz.

26. ESAM Sağlık Muhabirliği Etik İlkeleri 4. ESAM üyesi gazeteci bulunduğu konumun getirdiği gücü, kendisi veya başkalarının çıkarları doğrultusunda kullanmaz. İş takibi yapamaz, buna zorlanamaz. 5. ESAM üyesi, haber yaptığı kişi ve kurumlardan promosyon amaçlı hediye kabul etmez. 6. ESAM üyesi, haber kaynaklarının ve meslek sırlarının gizliliğini korumaya özen gösterir. 7. ESAM üyesi, bir meslektaşının kötü muamele, yasadışı davranış, haksız yere gözaltı, yargılanma vb. olaylarla karşı karşıya kalması halinde onu destekler. 8. Eğitim ve Sağlık muhabirleri yenilikleri sürekli izler ve kendini geliştirir. 9. ESAM üyesi, dernek bünyesinde oluşturulan Etik Kurul’un kendi haberleriyle ilgili uyarılarını dikkate almak ve hatayı tekrarlamamakla yükümlüdür.

27. Sağlık habercisi kimdir? • Sağlık habercisi kamu yararı adına haber üretir • Tarafsız değildir, kamu yararı adına taraftır • Sağlık hizmetine ulaşımda, tanı ve tedavi sürecindeki sorunların çözülmesinde tetikleyici rol oynar.

28. Gazeteci ile bilim insanı arasındaki fark • Gazeteci bilgiye hemen ulaşmak ister • Bilim insanı üzerinde en az 1 hafta çalışmak ister • Gazeteciler konunun sonucunu ister • Bilim insanları konunun tüm detayını anlatır • Habere ulaşmak için önceden beklentilerin netletirilmesi gerekir. • Karşılıklı güven ilişkisi sağlanmalı ve her soru yanıtlanmalıdır.

29. Sağlık haberinin niteliği • Tıpta gelişmeler adım adım gerçekleşir. • Mucizevi diye tanımlanacak sıçramalar olmaz • Bu nedenle sonucu kesinleşmemiş araştırmaları uygulanabilir bir tedavi seçeneği olarak sunmayın • Sonuçlanmamış araştırmanın hangi süreçte olduğunu örneğin “fareler üzerinde denendiğini”belirtin • Kök hücre tedavisi bunlardan biridir. Kök hücre ümit verse bile tıpta kullanımı sınırlıdır. Bu tedaviyle şu an yürüyebilir hale gelen, ya da tedavi edilmiş alzheimer ve parkinson hastası bulunmuyor.

30. Sağlık haberinin niteliği • Haber en az 2 kaynaktan doğrulanmalı. • Haberi veren kaynağın bir üniversitede görevli olması önemli, ancak her koşulda yine de kontrol edilmeli • Ses getirecek bir araştırma bile olsa uluslararası hakemli dergilerde yayınlanıp yayınlanmadığı sorgulanmalı. • Yayınlanmamışsa nedeni öğrenilmeli,

31. Medyayla iletişimin kuralları • Medyayı kamu yararı adına düzenli olarak kullanın • Sağlıkta haber olabilecek konuları medyayla paylaşırken öncelikli olarak uzman sağlık habercilerini tercih edin. • Haberciyi bilgilendirirken hızlı hareket edin. • Kafalarda soru işareti yaratan gelişmeleri hemen o gün hızlı bir biçimde açıklığa kavuşturun

32. Ne yapılmalı? • Hizmet içi eğitimin standartları belirlenmeli. • Kurumsallaşabilmesi ve süreklilik kazanabilmesi için medya kuruluşları, meslek örgütleri, sivil toplum örgütleri planlama yapmalı, bütçe ayırmalı.