ضد عفونی کننده ها

ضد عفونی کننده ها یاسمن یزدانیان نیلوفر اعتمادی

مراحل آماده سازی وسایل دندانپزشکی • خیساندن (presoaking) • تمیز کردن (cleaning) • کنترل خوردگی و روغن زدن (corrosion control and lubrication) • بسته بندی (packaging) • سترون سازی (sterilization) • پایش فرآیند سترون شدن (sterilization monitoring) • سرد کردن (cooling) • انبار کردن (storing) • توزیع کردن (distribution) • تیز کردن وسایل نوک تیز (sharpening)

خیساندن • پاک کننده ها • آنزیم ها • پاک کننده های حاوی مواد ضدعفونی کننده • ترکیب فنلی • آمونیوم چهار ضرفیتی

تمیز کردن • قبل از سترون سازی و یا گند زدایی حذف دبری ها • تمیز کردن کاهش تعداد میکروارگانیسم • دو روش: • دستی • دستگاه اولتراسونیک (فراصوتی)

تمیز کردن با دستگاه اولتراسونیک موثر سریع مطمئن • وسایل ریز مانند: فرزها،فایل ها و ابزاری که دارای خم ها و درزهای متعددند را میتوان با تضمین کافی با دستگاه فراصوتی تمیز نمود. • خیساندن وسایل قبل از قرار دادن در دستگاه ضروری است.

فاصله ی محلول مورد استفاده در دستگاه تا لبه ی مخزن 4cm • مدت شستشو بسته به نوع وسایل و میزان آلودگی 8-15 min • بهترین مکان قرارگیری کنار سینک ظرفشویی • نکته:هندپیس های دور تند را نمیتوان با دستگاه اولتراسونیک تمیز کرد.

کنترل خوردگی و روغن زدن • خوردگی وسایل با بخار،بیشتر و با حرارت خشک و گازهای شیمیایی کمتر است. • وسایل ساخته شده از فولاد ضدزنگ مرغوب ، در مقابل بخار آسیب کمتری میبینند.

بسته بندی • برای مصون نگه داشتن وسایل از آلودگی های محیطی • روشهای رایج جهت پوشاندن وسایل: • اتوکلاو • بخار اشباع نشده شیمیایی • فور

سترون سازی • سه نوع دستگاه سترون سازی پرکاربرد: • اتوکلاو • کمی کلاو • اجاق با حرارت خشک (فور) گاز اتیلن اکساید،یونیزاسیون،مواد شیمیایی سترون کننده،پرتوی فرابنفش،میکروویو اون

دلایل مرطوب بودن بسته ها پس از سترون سازی با بخار: • مشکلات مربوط به ترکیب بسته بندی • خیلی پر بودن محفظه دستگاه • چینش نامناسب بسته ها در محفظه • برداشتن زود هنگام بسته ها از فرایند سترون سازی • اختلال عملی دستگاه

سرد کردن • پس از خروج از دستگاه • هوای سرد سترون نشده • نباید بسته های گرم را به درون سردکننده ها برد.

انبار کردن • نگهداری وسایل سترون شده حداکثر چند روز محل نگهداری بسته های سترون: • سطوح خشک • کم گرد و غبار • کم رفت و آمد • دور از دستشویی ها،پسابها،لوله های آب،منابع آلودگی،وسایل زمین شویی،ترشحات آب • حداقل چند اینچ بالاتر از کف نکته:دوام سترونی وسایل پیچیده نشده،صفر است.

تیز کردن • سالمترین راه برای نگهداری وسایل برنده و تیز کردن آنها: تمیز کردن – سترون سازی – تیز کردن – دوباره سترون نمودن

رایج ترین روشهای سترون سازی • دستگاه گاز پلاسما • فور

فور یا کوره هوای داغ • اجزای سلولی میکروارگانیسم ها بر اثر اکسیداسیون از بین میروند. • توصیه عملی: حرارتC ˚160 2 ساعت حرارت C˚171 1 ساعت حرارت C˚180 0/5 ساعت • در دستگاه پیشرفته انتقال حرارت در C˚191 به 6 تا 12 دقیقه کاهش میابد.

اجزای فور: • اجاق • اتاقک عایق کاری شده • زمان سنج • دماسنج بیرونی • انتخابگر درجه حرارت

پروانه (برای گردش هوای داخل محفظه) • ترموستات (جهت کنترل درجه حرارت) • سیستم برق مناسب (earth)

موارد استفاده: برای سترون سازی لوازم و موادی که نسبت به حرارت مرطوب نفوذ ناپذیرند. مانند: روغنها،گازهای آغشته به وازلین،پودرها،سوزن ها، تیغ،قیچی،نوک الکتروکوتر،موادی که در برابر بخار خراب میشوند،دریل ها،لوله های شیشه ای و آینه ها.

ویژگی بسته بندی وسایل جهت سترون سازی در فور: • پوشش بسته بندی نباید عایق حرارت و یا از جنسی باشد که در حرارت تخریب شود. • لوازم باید پس از شستشوی مناسب و خشک کردن داخل سینی آلومینیومی قرار گرفته و در طبقات چیده شوند. • لوازم بزرگ پیچیده شدن در ورقه آلومینیومی • رعایت فاصله مناسب • حجم مواد روغنی باید cc30و به قطر cm2/5باشد.

مزایای فور: • ارزان بودن • کند نکردن لبه های برنده وسایل • عدم خوردگی و زنگ زدگی وسایل فلزی و فرزها • معایب فور: • قابلیت نفوذ ضعیف • زمان طولانی • تغییر رنگ • سوختن کاغذ و پارچه ها • تخریب ابزار حساس به حرارت • ذوب شدن لحیم دسته تری های قالبگیری

کنترل عملکرد دستگاه: • استفاده از آزمون های شیمیایی در هر دوره کاری • اجرای هفتگی آزمون های اسپوری (اسپور باسیلوس سوبتی لیس که به حرارت خشک بسیار مقاوم است.) • بازدید روزانه ی واشر در دستگاه (الیاف نسوز) با استفاده از چند دماسنج شاهد و کنترل دوره ای دما

چند توصیه: • در پایان کار ، تا درجه حرارت داخل دستگاه به زیر C˚50 نرسیده،در دستگاه را باز نکنید. • چون نفوذ حرارت به بسته بندی ها به کندی صورت میگیرد،زمان را قدری اضافه تر در نظر بگیرید. • در بین کار در دستگاه را باز نکنید.

دستگاه گاز پلاسما • برای لوازم حساس به حرارت و رطوبت • پراکسید هیدروژن تصعید رادیکال های آزاد هیدروکسیل و هیدروپراکسی – آب و اکسیژن • رادیکال های آزاد تخریب غشای سلولی آنزیم ها اسید نوکلئیک مرگ سلول

موارد استفاده: • وسایل فلزی و پلاستیکی حساس به حرارت و رطوبت • ابزاری که قطر داخلیشان کمتر از mm6 و طولشان بیشتر از mm310 نباشد. • ابزار استیلی که قطر داخلیشان کمتر از mm3 و طولشان بیشتر از mm400 نیست. • پودر ها و مایعات

چرخه ی سترون سازی با این دستگاه 55 تا 75 دقیقه

مزایای گاز پلاسما: • نیازبه هوادهی ندارد • لوازم سترون شده بلافاصله قابل استفاده اند • زمان کوتاه

معایب گاز پلاسما: • وزن kg350 • فضایی حدود • کنترل عملکرد دستگاه: شیمیایی شاخص های بیولوژیک (اسپور باسیلوس سوبتی لیس)

استفاده از گاز فرمالدئید همراه با بخار کم حرارت • برای وسایل حساس به حرارت • در درجه حرارت 65 • جایگزین اکسید اتیلن (ETO) • عفونت زدایی اتاقها،مطب،مبلمان،ملافه و لوازمی که نمیتوان آنها را اتوکلاو کرد یا جوشاند. • لوازم برقی و بیشتر لوازم پلاستیکی

گاز فرمالدئید سمی و محرک ته نشین کردن پروتئین ها نابودی میکروبها • این ماده بر بسیاری از میکروب ها،قارچ ها و ویروس ها موثر است. • اثر آن بر روی اسپور بعضی میکروب ها و باسیل های اسید فاست،کند است.

برای تهیه گاز فرمالدئید: 200 تا 500 گرم فرمالین در یک لیتر آب،در یک ظرف فولادی ریخته و در حرارت 60 روی اجاق برقی حرارت داد سالم سازی فضایی به حجم 30 بسته بودن در و پنجره ها به مدت 6 تا 12 ساعت

ارزیابی عملکرد این روش: باسیلوس استئاروترموفیلوس و باسیلوس سوبتی لیس

استفاده از پرتوهای یونساز • پرتوی ایکس نفوذ زیاد و انرژی بالا • پرتوهای گاما به دلیل طول موج کوتاهتر از پرتوی ایکس،قدرت نفوذ و خاصیت میکروب کشی بیشتر سترون کردن مواد بیولوژیک،دارویی،باند و گاز،نخهای کات گوت و لوازم یکبار مصرف

دستور العمل ADA و CDC برای بکار گیری دوباره وسایل • اقداماتی که باید انجام داد: • برای تمیز کردن وسایل از دستگاه فراصوتی استفاده کنید. • وسایل را تنها به صورت خشک در دستگاه سترون کننده قرار دهید. • از بسته بندی هایی استفاده کنید که بخار یا گاز بتواند به داخل آنها نفوذ کند. • ...

اقداماتی که نباید انجام داد: • کاستن مدت مورد نیاز بر حسب دفترچه راهنمای دستگاه • اضافه کردن وسایل به داخل دستگاه در وسط کار • پر کردن و فشرده قرار دادن بسته ها در دستگاه • از سینی های بسته،نفوذ ناپذیر،فویل،قوطیها یا سایر بسته های مهر و موم شده در دستگاه های بخاری یا گازی استفاده نکنید.

پرتوی فرابنفش • پرتوی غیر یونساز که باعث تخریب DNA میکروارگانیسم ها میشود. • منابع تولید : خورشید،لامپهای با رشته ی التهابی،لامپهای جیوه ای(Germicide)،قوسهای جیوه ای و قوس کزنون • لامپهای جیوه ای برای عفونت زدایی بکار میروند.با طول موج حدود 253.7 نانومتر.

پرتوی فرابنفش از نظر طول موج و عملکرد: • UVC طول موج بین 200 تا 290 نانومتر که گستره ی میکروب کشاست. • UVB طول موج بین 290 تا 320 نانومتر کهگستره ی تولید ویتامینDاست. • UVA طول موج بین 320 تا 400 نانومتر که طول موج خورشیدیدارد. • طول موج 265 نانومتر بیشترین قدرت ضد میکروبی را دارد.

کاربرد UV: • تخریب ارگانیسمهای موجود در هوا و سطح اجسام • پاکسازی هوا • عفونت زدایی سطحی • گندزدایی • معایب UV: سوختگی پوست و قرنیه،آب مروارید،سرطان پوست

توجه به مشخصات لامپ،مانند: شدت جریان،سطح تاثیر،روش نصب،طول عمر،راهنمای استفاده • نکته: به دلیل قدرت نفوذ ناچیز این پرتو به درون اجسام،فقط ارگانیسم هایی را از بین میبرد که سطحی هستند و در شعاع مستقیم آن قرار میگیرند.

چند نکته کاربردی: • استفاده از زمان سنج و یا ثبت زمان کارکرد • استفاده از UV متر • تمیز کردن دوره ای سطح لامپ با الکل • پوشاندن پنجره و شیشه ها و تاریک کردن محل هنگام استفاده از لامپ • استفاده از لباس های محافظ و عینک هنگام تماس مستقیم • در مجموع این لامپها زیاد مطمئن نیستند.

ضد عفونی کننده ها