Ruchy roślin i ich podłoże

1. Ruchy roślin i ich podłoże

2. Regulatory wzrostu roślin ( fitohormony)- • są to aktywne biologicznie związki, o zróżnicowanej budowie chemicznej, powszechnie wytwarzane przez rośliny i pełniące w nich funkcje regulacyjne.

3. Podział regulatorów wzrostu roślin ze względu na sposób działania • Aktywatory: • Auksyny • Gibereliny • Cytokininy • Inhibitory: • Fenolowe • Kwas abscysynowy (ABA) • Etylen

4. Wrażliwość różnych części roślin na stężenie auksyn

5. Tropizmy

6. Mechanizm wzrostowy Wywołany auksynami, wzrost dwóch przeciwległych stron danego organu. Jedna jego strona rośnie szybciej niż przeciwna, co prowadzi do wygięcia. Jest ono tym silniejsze, im wyraźniejsza jest różnica w szybkości wzrostu obu stron.

7. Tropizm - ruchy organów roślinnych o wyraźnie kierunkowym charakterze – ściśle związane z kierunkiem działania bodźca. Polegają głównie na wyginaniu organów w kierunku bodźca ( lub w tropizm dodatni „+” stronę przeciwną tropizm ujemny „-” ). Organ może również ustawić się pod pewnym kątem do kierunku działania bodźca – jest to plagiotropizm.

8. Fototropizm – reakcja ruchowa rośliny na jednostronne oświetlenie. Wykazują go przede wszystkim łodygi i liście, ale i również korzenie. Fotoreceptorami indukującymi reakcję fototropiczną są najprawdopodobniej barwniki żółte i pomarańczowe…

9. Jednostronne oświetlenie zmienia stężenie auksyn po obu stronach rośliny. Wg jednej z koncepcji przemieszczają się one ze strony oświetlonej na stronę zaciemnioną, wg innej – pod wpływem światła ulegają rozkładowi.

10. W konsekwencji zaciemniona strona rośliny staje się zasobniejsza w auksyny. W wypadku łodygi skutkuje to szybszym wzrostem w tej właśnie strony i wygięciem łodygi w kierunku światła. W wypadku korzenia wygina się on w przeciwną stronę, do kierunku padania światła.

11. Geotropizm - ukierunkowany ruch roślin wywołany przyciąganiem ziemskim; dodatni geotropizm wykazują korzenie zwrócone w kierunku wnętrza ziemi, natomiast ujemny pędy nadziemne.

12. Tigmotropizm – reakcja na bodziec dotykowy. Występuje u roślin, które dzięki wąsom czepnym potrafią umocowywać się i wspinać ku światłu wykorzystując w tym celu podporę. Ucisk ze strony podpory powoduje przemieszczenie auksyn na przeciwną stronę – rośnie ona szybciej i pęd owija się wokół podpory.

13. Chemotropizm – reakcja ruchowa na czynnik chemiczny. Zachodzi, kiedy na przykład łagiewka pyłkowa kiełkująca na znamieniu słupka przerasta jego szyjkę i zalążnię, kierując się do zalążka. Substancja chemiczna indukująca wzrost łagiewki, najprawdopodobniej wydzielana jest przez zalążek.

14. Nastie

15. Mechanizm turgorowy Opiera się na zmianach ciśnienia turgorowego, a w konsekwencji na zmianach rozmiarów komórek. Obniżenie ciśnienia turgorowego komórki o elastycznych i rozciągniętych ścianach prowadzi do zmniejszenia jej rozmiarów, a podwyższenie turgoru wywołuje zjawisko odwrotne.

16. Nastie są ruchami organów roślinnych, niezależnymi od kierunku działania bodźca – zależą od budowy organów, wynikają głównie z konstrukcji biologicznej rośliny.

17. Sejsmonastie – ruchy wywołane działaniem bodźca mechanicznego, na przykład wstrząsu czy dotyku (składanie listków budujących liść, a następnie zwieszanie w dół całego liścia u mimozy).

18. U nasady długich ogonków liściowych i listków budujących liść znajdują się specyficzne komórki (tzw. poduszeczki wodne). W stanie nie podrażnionym poduszeczki są maksymalnie wypełnione wodą. Gdy zadziała bodziec, np. dotykowy, szybko tracą wodę i kurczą się. W efekcie listki składają się parami, a długie ogonki liściowe zwieszają się ku dołowi. Sejsmonastią są również ruchy pręcików w kwiatach berberysu i chabrów, które pod wpływem lekkiego dotknięcia nachylają się w stronę słupka.

19. Nyktinastie – ruchy senne roślin, ruchy organów roślinnych, wywołane rytmicznymi zmianami okresów światła i ciemności (dnia i nocy), powodujące podnoszenie się i opadanie liści, płatków kwiatowych, pręcików

20. Termonastia – ruch organów roślinnych jest wywołany zmianami temperatury. Większość kwiatów otwiera się pod wpływem podwyższonej temperatury. Tylko niektóre z nich (np. krokus) zamykają się ponownie, gdy temperatura się obniży.

21. Podwyższenie temperatury przyspiesza wzrost górnej strony nasady płatków, dzięki czemu kwiat się otwiera. Natomiast obniżenie temperatury zmniejsza szybkość wzrostu tej strony i kwiat się zamyka.

22. Rosiczka okrągłolistna jest wieloletnią rośliną mięsożerną. Rośnie na torfowiskach, gdzie w glebie nie ma wystarczająco dużo soli mineralnych, dlatego ich ubytek wynagradza sobie zjadaniem owadów. Poza tym rosiczka prowadzi normalną fotosyntezę. Liście rosiczki zaopatrzone są we włoski, na końcach których są maleńkie krople soku. Roślina wabi owady zapachem, kiedy te siadają na liściu przylepiają się, a roślina zamyka liście i owady zostają strawione. Kwitnie od czerwca do sierpnia.

23. Wylądowanie owada na powierzchni liścia rosiczki okrągłolistnej wywołuje podrażnienie – sejsmonastię włosków gruczołowych. Jednocześnie związki azotowe znajdujące się w ciele owada pobudzają włoski do produkcji soków trawiennych – zachodzi chemonastia. Kiedy jeszcze liść rosiczki zawija się nad ofiarą, szczelnie ją otulając, zachodzi chemotropizm.

24. Podsumowanie Nastie, podobnie jak tropizmy, mają dla roślin określone znaczenie biologiczne. Przykładowo fotonastie kwiatów są przystosowaniem do pór żerowania owadów biorących udział w zapylaniu. Sejsmonastia liści mimozy chroni je przed liściożernymi owadami, a chemonastia liści rosiczki pozwala na trawienie ciał owadów, wykorzystywanych jako cenne źródło azotu.

25. Różne

26. Desmodium Motorium Aturi (Roślina Telegraf, Desmodium Motorium) to zadziwiający kwiat. Jego boczne listki pod wpływem światła i dźwięku wykonują pionowe lub kołowe ruchy. Szybkość tego jedynego w swoim rodzaju tańca zależy od temperatury, wilgotności oraz oświetlenia. Aturi może zachwycić także o świcie, kiedy smagana promieniami wschodzącego słońca zaczyna swoje przedstawienie.

27. Desmodium Motorium Charles Darwin w 1873 roku napisał o Aturi w liście do swego przyjaciela: "Sprawi mi wielką przyjemność opowiedzieć Ci o tańcu Codariocalyx motorius ... Maleńkie listki nigdy nie odpoczywają, co bardzo mnie zadziwia, potrafią igrać ze sobą do późnej nocy"

28. Muchołówka Dionea