Agresja i przemoc

1. Agresja i przemoc Znaczenie współpracy rodziny i szkoły w przeciwdziałaniu agresji i przemocy wśród młodzieży

2. AGRESJA –oznacza wrogie ruchy i zachowania mające na celu wyrządzenie komuś szkody, straty czy bólu. Jest ona pokazaniem pozycji dominującej. Agresja jest zapalnikiem przemocy.

3. Agresja pośrednia objawia się przez ignorowanie poleceń i zakazów, wydawanie nieprzychylnej opinii, Agresja przemieszczona to np.: trzaskanie drzwiami, rzucanie przedmiotami, niszczenie wytworów własnej pracy, pisanie po ławkach, ataki na rówieśników Agresja werbalna przejawia się aroganckimi, obraźliwymi wypowiedziami.

4. Przyczyny zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży • agresja i przemoc w rodzinie, • chaos w rodzinie, • negatywny lub chłodny stosunek rodziców do dziecka, • brak wyznaczonych granic, których dziecku nie wolno przekraczać w zachowaniu wobec rodziców, rodzeństwa, rówieśników, • mało rozwinięta samokontrola swoich emocji, • ustabilizowane wzory zachowań agresywnych i stosowania przemocy, • używanie alkoholu i narkotyków, • nuda, • przekazywana w telewizji przemoc.

5. Najczęstsze przejawy agresji fizycznej wśród uczniów: • pobicia i bójki, • przestraszanie, • niszczenie cudzych rzeczy, • niszczenie sprzętu szkolnego, • zachęcanie do bicia, • wymuszanie, • bicie młodszych kolegów, • napastowanie fizyczne przez zorganizowaną grupę.

6. Agresja słowna uczniów wyraża się poprzez: • grożenie pobiciem, • przezywanie, • przekleństwa, • ordynarne odzywki, • wyśmiewanie, • kłótnie, • grożenie skarżeniem, • napastowanie słowne przez zorganizowaną grupę.

7. Agresywne zachowania uczniów służą m. in.: • odreagowaniu złości, • wyżyciu się, • osiągnięciu jakiegoś celu, • zwróceniu na siebie uwagi, • zaspokojeniu potrzeb, • rozładowaniu lęków i napięć, • demonstracji siły, • maskowaniu lęku i słabości, • zdobyciu akceptacji grupy, • odpowiedzi na agresję ("przemoc rodzi przemoc").

8. PRZEMOC • działanie powodujące naruszenie praw człowieka. To każde działanie, słowo, które nas poniża, powoduje krzywdę, cierpienie. • Istotą przemocy fizycznej jest zadawanie i powodowanie cierpień.

9. Co to jest przemoc? • Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. • Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu.

10. Formy przemocy

11. Formy przemocy • bicie – uderzanie ręką, uderzanie przedmiotami, szarpanie za włosy, za uszy, kopanie, popychanie i inne, • przymuszanie – do trzymania podniesionych rąk, do klęczenia, wykonywania różnych prac fizycznych, zmiany miejsca przebywania, opuszczania klasy szkolnej i inne, • ograniczanie – zakaz wychodzenia z klasy szkolnej, szkoły, mieszkania, wiązanie, zakaz jedzenia i inne, • pozbawianie – noszenia ulubionej odzieży, spotkań towarzyskich, stałego miejsca przebywania w jakimś pomieszczeniu i inne.

12. - ograniczenie możliwości wyrażania własnego zdania - permanentne przerywanie wypowiedzi - krytyka zachowania i postępowania /ośmieszanie/ - krzyczenie- werbalne groźby - podważanie wartości danej osoby - pisemne groźby - przemoc przez telefon - dręczenie cielesne /popychanie, poszturchiwanie/

13. Ataki na relacje społeczne: - nieformalne wprowadzenie zakazu rozmów z ofiarą oczernianie za plecami - uniemożliwienie komunikacji z innymi - odizolowanie ucznia - ofiara jest "niewidzialna"

14. Ataki na reputację: - rozgłaszanie plotek i pomówień - wyśmiewanie - traktowanie ofiary jako niepoczytalnej - wyśmiewanie "choroby" - przedrzeźnianie, np. sposobu chodzenia, głosu itp. - wyśmiewanie poglądów politycznych i religijnych - insynuacje seksualne - stosowanie obrażających przezwisk

15. Pogarszanie warunków życia i nauki : - zmuszanie do wykonywania różnych zadań - odsunięcie od grupy - zagrożenie zdrowia - niszczenie dóbr materialnych ucznia - trudności w skupieniu się na lekcji - częste opuszczanie szkoły

16. Bezpośrednie ataki na zdrowie: - stosowanie pogróżek dotyczących przemocy fizycznej - stosowanie niegroźnych aktów agresji dla zastraszenia - nadużycia fizyczne - przemoc seksualna

17. Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo odrzucenia przez grupę - pochodzenie z innej okolicy - mówienie innym dialektem, gwarą - jąkanie się - anomalie fizyczne, mniejszy, otyły, słabszy - zachowania odróżniające od grupy, nieśmiałość, inna religia, inne obyczaje - bardzo dobra nauka „kujoni” - bieda, brak pieniędzy, niemodne ubrania - alkohol w rodzinie

18. Przemoc emocjonalna wobec dziecka może się przejawiać na różne sposoby: • przemoc słowna polegać może na oczernianiu, zawstydzaniu, oskarżaniu, przezywaniu (obniża poczucie wartości i porównuje go z innymi dziećmi), naśmiewanie się, • odrzucenie (fizyczne i emocjonalne), • degradowanie czyli ocenianie, obniżanie poczucia wartości poprzez krytykę, porównywanie do innych, • terroryzowanie czyli straszenie lub zastraszanie, • izolowanie od środowiska zewnętrznego, od grup rówieśniczych, od zajęć pozaszkolnych, od dalszej rodziny (dziadków, cioć, etc,), nie wyrażanie myśli i uczuć wewnątrz rodziny, zakaz budowania własnej indywidualności,

19. Przemoc emocjonalna wobec dziecka może się przejawiać na różne sposoby: • obowiązek istnienia w strukturach, tzn. że dziecko musi funkcjonować w zaakceptowanej strukturze, ryzykiem takiego postępowania wobec dziecka jest możliwość pojawienia się w przyszłości psychoz środowiskowych i osobowościowych, • korumpowanie, czyli zmuszanie do kradzieży, żebractwa, proponowanie lub przymuszanie do picia alkoholu, • eksploatacja, czyli przymuszanie do czynności i ról przekraczających możliwości rozwojowe dziecka, przejawiające się w zamianie ról i przemocy seksualnej, • pozbawianie stymulacji emocjonalnej, intelektualnej, społecznej, • niepewne i niestabilne wychowanie, czyli brak czytelnych zasad i norm wychowania

20. Czynniki ryzyka: • bezrobocie w rodzinie, bieda, marginalizacja społeczna, • przemoc i niewydolność wychowawcza rodziny, • niska samoocena, • zatarte granice, brak pozytywnych wzorów, • brak jasno określonych norm etycznych i moralnych, • używanie substancji psychoaktywnych, • niepowodzenia szkolne, • niezaspokojenie pragnień i potrzeb, • przynależność do nieformalnych grup i subkultur, • gloryfikacja przemocy w mediach

21. Dzieci wychowywane w atmosferze przemocy wykazują przekonania, że: • problemy, a szczególnie konflikty należy zawsze rozwiązywać z zastosowaniem przemocy, • życie dziecka w poniżaniu i stałym zagrożeniu jest normalne, • najbliższe, cenione i kochane osoby mogą zadawać ból fizyczny i emocjonalny, • dziecko powinno być stale "przywoływane do porządku" za pomocą siły fizycznej i presji psychicznej.

22. Dzieci agresywne: • dokuczają, wyśmiewają, ośmieszają, przezywają, robią sobie żarty - bijąc popychając, kopiąc - swoją agresję kierują głównie do słabszych, bezbronnych, • mają potrzebę dominacji wobec innych, chcą ich podporządkować sobie, używając groźby i siły, bronią własnych praw, lekceważąc prawa innych, • łatwo popadają w gniew, są impulsywni, sfrustrowani, • nie umieją poradzić sobie z trudnościami i przeciwnościami, trudno jest im stosować się do ogólnie przyjętych reguł, • generalnie są nastawieni "na nie", przyjmują postawy wrogie, • są zadowoleni z własnych zachowań, bez poczucia wstydu i winy, • mają łatwy kontakt z otoczeniem, umieją się wybronić w trudnej sytuacji, mają na wszystko odpowiedź, • są biegłe w udawaniu, • dość wcześnie prezentują zachowanie antyspołeczne tj. kradzież, wandalizm, picie alkoholu.

23. Dziecko - ofiara przemocy • Dzieci przezywane, wyśmiewane, ośmieszane, poniżane, zmuszane do posłuszeństwa, obwiniane, nie są akceptowane przez innych, wstydzą się, że są sprowadzane do roli ofiary, są z tego powodu nieszczęśliwe i załamane, • w desperacki sposób próbują zdobyć akceptację agresorów (np. kradną dla nich), • strach, zamknięcie w sobie i negatywne wyobrażenie o sobie powoduje, że nie są zdolne do wyrażania swoich uczuć i dobrej komunikacji z otoczeniem, • są wyizolowane, samotne, • mają nieoczekiwane zmiany nastroju - irytacje i nagłe wybuchy, • mają trudności w wypowiadaniu się, • mogą same używać przemocy wobec słabszych od siebie, • nagle nie lubią szkoły i unikają chodzenia do niej, • spóźniają się do szkoły, w szkole trzymają się blisko nauczycieli lub innych dorosłych, • tracą zainteresowanie nauką i mają z nią kłopoty, • mają trudności z zabraniem głosu w klasie, sprawiają wrażenie niespokojnych i niepewnych siebie, • często skarżą się na bóle głowy, brzucha (zwłaszcza rano), nie maja apetytu, • mają siniaki, rany, zadrapania, okaleczenia, podarte ubrania, zniszczone rzeczy osobiste, czego nie można wyjaśnić w racjonalny sposób, a co oznacza, że powstały w wyniku fizycznych na nie napadów.

24. Strach przed agresorem może powodować: • przywiązanie do prześladowcy (sprawcy), • patologiczne możliwości obronne psychiki, które są silnie destruktywne ale nie służą rozwojowi jednostki, • brak poczucia więzi, bezpieczeństwa, siły, kontroli, • ofiara ma poczucie, że nie może na nikim polegać, • wytwarzają się nieprawidłowe relacje pomiędzy ciałem a psychiką, nieświadomością a świadomością , pojawiają się zachowania dysocjacyjne, bulimia, zaburzenia psychoseksualne oraz uzależnienia,

25. Strach przed agresorem może powodować: • pojawia się zagrożenie i strach przed śmiercią własną i osób bliskich, • sposób doświadczania przemocy w sposób nieprzewidywalny (chaotyczny) wprowadza stan gotowości i czujności psychicznej, zdolność do odczytywania sygnałów pozawerbalnych, występują zaburzenia snu, • pojawia się mechanizm zaprzeczania, wyparcia, tłumienia, • pojawia się trans zmieniający poczucie czasu oraz występują dziwaczne odczucia płynące z ciała, • pojawiają się objawy amnezyjne czyli niepamięci, • obniża się poczucie kontroli w sytuacji stresowej, • pojawia się obwinianie, oprawca potwierdza to poczucie winy (wdrukowuje).

26. Sygnały ostrzegawcze – co może świadczyć o tym, że dziecko jest ofiarą przemocy?

27. Wzorce zachowań typowe dla ofiar przemocy • - „trudny człowiek” • - „chwalipięta” • - „klasowy błazen” • - „ofiara losu” • - niezdary • - poszukiwanie więzi z przywódcą lub kimś lubianym • - ucieczka z grupy

28. Sygnały fizjologiczne • - Bóle głowy • - Mdłości • - Zaburzenia żołądkowe • - Lęk, depresja • - Migreny • - Paranoja • - Napięcia mięśniowe • - Wzrost podatności na infekcje

29. Wpływ agresji i przemocy na funkcjonowanie dziecka • obniżanie wartości własnej osoby, • utrata szacunku dla samego siebie, • utrata sympatii otoczenia, • życie w stresie, • roztaczanie atmosfery konfliktu i przemocy, bądź lęku • wycofanie się

30. Jak sobie radzić z przejawami agresji? • Nie wolno ukrywać przemocy i agresji - to ją tylko potęguje • Jeśli dziecko się skarży, że jest źle traktowane przez rówieśników należy to jak najszybciej zgłosić w szkole, powiedzieć o spostrzeżeniach – BEZ WSPÓŁPRACY TRUDNO JEST POMÓC • Należy działać „jednym frontem” - konsekwencje na niewłaściwe zachowania powinny być spójne w szkole i w domu • Ważne jest to, by być w stałym kontakcie ze szkołą, wymieniać informacje na temat dziecka • W razie potrzeby należy zapewnić dziecku specjalistyczną pomoc (medyczną, psychologiczną, prawną).

31. Jak sobie radzić z przejawami agresji? • Aby poradzić sobie z agresją przede wszystkim należy zacząć od siebie. • Na przejawy agresji reagować należy nie emocjonalnie, lecz racjonalnie”. • Przerwać koło zachowań agresywnych – ofiara musi powiedzieć komuś o swym cierpieniu. • Należy poznać cele jakimi kieruje się agresor, pozwoli to na lepsze reagowanie i przeciwdziałanie agresji. Nie wolno sobie pozwolić na agresję pod adresem własnej osoby. • Dzieci i dorośli często zachowują się agresywnie na tyle, na ile im się pozwala.

32. Jak rozmawiać z dzieckiem, kiedy podejrzewamy, że coś się dzieje • - Pozytywnie nastawienie do dziecka • - Nie należy oceniać dziecka, tylko jego zachowanie • - Uważnie słuchać dziecko • - Zachęcać do opowiedzenia o swoich uczuciach • - Rozmawiać o tym, jak dziecko widzi naprawę sytuacji • - Nie pocieszać i nie bagatelizować problemu np. ”tak źle przecież nie było, każdy bywa wystawiony na takie żarty” „ nie przejmuj się następnym razem będzie lepiej” • W żadnym wypadku nie wolno namawiać dziecka, żeby odpowiadało przemocą na przemoc

33. Jak pomóc dziecku – ofierze przemocy? • Zapewnij dziecko, że mu wierzysz. • Zadbaj o jego bezpieczeństwo, zrób wszystko, by uchronić je przed kolejnymi aktami przemocy. • Pochwal i doceń to, że opowiedziało o tym, co się wydarzyło. • Spróbuj zrozumieć i zaakceptować fakt, że o problemach nie powiedziało wcześniej. • Nie obwiniaj dziecka za to, co się stało. • Wytłumacz mu, że całą odpowiedzialność za to, co się wydarzyło, ponosi sprawca. • Pozwól dziecku odczuwać i wyrażać wszystkie uczucia, jakie przeżywa w związku z zaistniałą sytuacją (zarówno pozytywne, jak i negatywne). • Nie powstrzymuj się od bliskiego, fizycznego kontaktu z dzieckiem. • Nie bądź wobec niego nadopiekuńczy.

34. Gdy dziecko jest agresorem: • Należy określić przyczyny takiego postępowania • Szczerze porozmawiać z dzieckiem • Nie krytykować dziecka, lecz jego zachowanie • Ustalić jasne zasady i realne, wykonalne konsekwencje przestrzegania i łamania zasad • Warto nawiązać współpracę ze szkołą – ustalić wspólne, spójne zasady postępowania wobec dziecka, poinformować o tym dziecko (nie będzie wówczas próbowało manipulować) • Nagradzać dziecko, gdy będzie stosowało się do zasad • Karać dziecko zaraz po złamaniu zasady

35. Zanim ukarzemy dziecko zastanówmy się: • dlaczego mamy z nim kłopoty wychowawcze, • co chce nam powiedzieć poprzez swoje zachowanie

36. Pamiętajmy: • że często dzieci robią coś złego niechcący, przez nieuwagę lub niezręczność i to nie jest powód, by je karać. • przedmiot kary i nagrody powinien stanowić dla dziecka pożądaną wartość, • kryteria karania i nagradzania powinny być znane dziecku, • każdy akt nagrody czy kary powinien być poprzedzony krótkim komentarzem wiążącym dany akt z czynem i jego skutkami • wychowywanie przez przemoc to wyraz bezradności, nienawiści i niskiej kultury.

37. Dziękuję za uwagę