170 likes | 359 Views
Plaattektoniek Een multidisciplinaire ontwikkeling van een integrerend concept . Douwe J.J. van Hinsbergen Aardwetenschappen-Universiteit Utrecht. De tektonische platen van de aarde. Plaatbeweging -> aardbevingen , tsunami’s, vulkanisme Maar ook : olie , gas, ertsen.
E N D
PlaattektoniekEen multidisciplinaire ontwikkeling van een integrerend concept Douwe J.J. van Hinsbergen Aardwetenschappen-Universiteit Utrecht
De tektonische platen van de aarde • Plaatbeweging -> aardbevingen, tsunami’s, vulkanisme • Maar ook: olie, gas, ertsen
De processenbijplaattektoniek: Vulkanisme Vulkanisme Plaatproductie Plaatconsumptie
Ontwikkeling van het concept Geschiedenis van de plaattektoniek: gestoeld op: -Geografie -Biologie -Natuurkunde -Wiskunde -Scheikunde
1564: GeografieAbarahamOrtelius’ kustlijnen “De Amerika’sscheurden los van Europa en Afrika... door aardbevingen en zondvloeden” "De overblijfselen van de breukopenbarenzichalsiemand op eenkaart van de wereldzorgvuldigde kusten van de driecontinentenbeschouwt”.
1912: (Paleo-)BiologieAlfred Wegeners ‘Pangea’ Wegenerscontributie: Fossielen op verschillendecontinentenzijnhetzelfde Eerstereconstructie van supercontinent ‘Pangea’ Geenverklarendmechanisme~
1930’s: Natuurkunde1: Seismischegolven (aardbevingen) Bv. Wadati (Japan) en Benioff (west-US) ontwikkelden in de jaren’30 seismometers die aardbevingslocatieskondenmeten
1940-62: Natuurkunde2: Sonar: mid-oceanischeruggen Hess’ verklaring: Theorie van ‘Sea-floor Spreading’ Harry Hess, Bruce Heezen: Sonar laatmidden in oceanenbergruggen zien met eenvallei in het midden
1963: Natuurkunde3: Aardmagnetisme Vine & Matthews: De omkeringen van het aardmagneetveld zijngespiegeld in mid-oceanische ruggen
1964: WiskundeTheory of Plate Tectonics McKenzie & Parker: Rigide platen die langs discrete breukenbewegen Bewegingenwordenmathematischbeschreven via Euler polen
Huidige stand van zaken: 1. Watdrijftplaattektoniek? ->integratie van de beschrijvendeplaattektoniek en de verklarendemanteldynamica 2. Hoe beinvloedtplaattektoniek het klimaat ->integratie van beschrijvendeplaattektoniek en de verklarendeklimaatdynamica
Scheikundegesteente-chemievoormantelprocessen Enigedirecteobservatie van diepmantelmateriaal: b.v.: -Hoe diepsmolt het gesteente? -Was er water aanwezig?
Voorbeeld: Klimaatdebat: ? Was Klimaatverandering in het verledengevolg van broeikaseffect door vulkanischeuitstoot CO2? Plaattektonischeveranderingen Vorming of onderbreken van zeestromen?
Aardwetenschappenintegreertvakgebieden De bestudering van de aardevereistintegratie van -Natuurkunde -Scheikunde -Biologie -Wiskunde -Geografie