270 likes | 567 Views
Mental Dysfunction in Parkinson’s Disease. 5 th International Congress M.W. Lammers. Vroege Non-motor symptomen. Vroege “markers” bij PD: Positieve familie-anamnese Reukafwijkingen Slaapstoornissen Depressie Vroege neuropsychologische symptomen Autonome dysfunctie Visusproblemen
E N D
Mental Dysfunction in Parkinson’s Disease 5th International Congress M.W. Lammers GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Vroege “markers” bij PD: • Positieve familie-anamnese • Reukafwijkingen • Slaapstoornissen • Depressie • Vroege neuropsychologische symptomen • Autonome dysfunctie • Visusproblemen • SPECT en PET-scan afwijkingen • Transcraniële echo GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Reukafwijkingen (hyposmie/anosmie) • Aanwezig jaren voor motorische problemen (4-6 jaar) • Uiteindelijk in ± 80% • Onderscheiden van geuren gestoord • Dopaminerge medicatie heeft een negatief effect op reuk • Geen relatie met hoeveelheid neuronen verlies (MPTP geen reukstoornis) • Verlies neuronen en tractus olfactorius en LB in tractus GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Reukonderzoek in te zetten bij vroegdiagnostiek • Vermindering reuk→ SPECT: afwijkingen in striatum • Onveranderde reuk→SPECT: geen verandering striatum • PSP, MSA, CBD: geen reukafwijkingen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Reukafwijkingen ook bij MCI, dementie van het Alzheimertype • Meerdere markers nodig bij diagnostiek samen met SPECT GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Slaapstoornissen • 60% van PD-patiënten vs 30% niet PD • Insomnia • Motorische problemen: Akinesie/RLS • Nicturie met incontinentie • Roepen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Neuropsychiatrisch/parasomnia’s: • Levendige dromen/nachtmerries • Slaapwandelen • REM gedragsstoornissen • Hallucinaties • Paniekaanvallen • Excessive Daytime Sleepiness (EDS) • Tgv degeneratie, medicatie en slechte nachtrust GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Behandeling slaapstoornis • Normale slaaphygiëne • Vermijden diuretica/thee, koffie • Langwerkende dopamine-medicatie • EDS: verminderen sederende medicatie modafinil (ritalin-verwant middel) GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Depressie en Ahedonie • Prevalentie 40-50% (20% voor motorische symptomen) • vaak milde symptomen • Verminderd initiatief en zelfwaardering • Weinig suïcide, wel meer suïcidale ideaties • Vaak paniekaanvallen • Ernst niet in relatie tot motorische symptomen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Pathofysiologie • Degeneratie in hersenstam en prefrontale cortex • Noradrenerg/serotonerg en dopaminerge • Ahedonie t.g.v. dopamine tekort (beloningssysteem) GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Medicamenteuze Behandeling: • SNRI/SSRI • Ahedonie: D3-receptor agonist (sifrol) GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Neuropsychologische symptomen • Vermindering van het werkgeheugen • Stoornis in de uitvoerende functies GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Autonome dysfunctie • Soms jaren voor motorische symptomen • Obstipatie • Incontinentie • Seborrhoïsch eczeem GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Visusproblemen • Vermindering kleurenonderscheiding • Dopamine deficiëntie in retina en tractus opticus GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • SPECT-scan/PET-scan afwijkingen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen GeriatrieAvond Westfriesland
Vroege Non-motor symptomen • Transcraniële echo • Mogelijkheid in toekomst i.p.v. SPECT • Minder duur, geen stralingsbelasting • Hypo-echogene subst. nigra wordt hyper-echogeen bij PD en voorstadia GeriatrieAvond Westfriesland
Transcraniële echo GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen • Lewy Body Dementie (LDB) • Onduidelijkheid over plaats: aparte entiteit of onderdeel van het spectrum dementie PD↔AD • Geen eerdere diagnose PD • Motorische symptomen tegelijk of vlak na ontstaan LBD GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen • McKeith houdt pleidooi voor vroegdiagnostiek analoog aan MCI→AD • MCI→LBD: • subjectieve klachten van cognitieve stoornissen • Stoornis in uitvoerende functie • Stoornis in aandacht • Stoornis in visuo-spaciële functies • Afwezigheid van functionele beperkingen GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen • Behandeling LBD • Uitleg • Lage dosis dopa-medicatie (hallucinaties) • Cholinesterase-remmers • Beter effect dan bij AD GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen • Dopaminerge systeem • Vooral stoornissen door tekort geheugen niet door stimuli buitenaf • Vooral stoornissen in de uitvoerende functies • Anticiperen, initiatief, planning GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen U-curve dopamine effect Normale functie De novo Wearing-off PD Stabiele responder GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen GeriatrieAvond Westfriesland
Cognitieve stoornissen • Cholinerge systeem • PDD degeneratie cholinerge kernen frontaal en hersenstam • AD alleen frontaal • Cholinesterase-remmers (ChE-I) in PDD effect op cognitie en ADL (meer dan bij AD) • Geen verergering Parkinson symptomen (wel tremor) GeriatrieAvond Westfriesland