NAMA: MUHAMMAD FAKROL AZWAN MOHD ZIN PENSYARAH: PROF. MADYA DR. NASRUDDIN MOHD AKHIR

1. AYEA2330: PERTIKAIAN WILAYAH ASIA TIMURSatuPenilainMengenai Taiwan Relations Act (TRA) yang DiluluskanolehKongresAmerika Syarikat pada 1979 berkaitandenganKrisis China-Taiwan. NAMA: MUHAMMAD FAKROL AZWAN MOHD ZIN PENSYARAH: PROF. MADYA DR. NASRUDDIN MOHD AKHIR TUTOR: ENCIK IQBAL

2. Pengenalan AktaPerhubungan Taiwan atau Taiwan Relations Act 1979 telahmenemukankuasaantaraRepublik China iaitu Taiwan dengansalahsatukuasabesarduniaiaituAmerika Syarikat dalamperjanjianini. MekanismeperjanjianiniadalahperananAmerika Syarikat di Taiwan darisegihubungandiplomatikdansuasanapolitikdemokrasi. AktainidiluluskansendiriolehkongresAmerika Syarikat untukmenjadi medium hubungan yang lebihbaikdengan Taiwan selepasperjanjianiniditandatangani. Melaluiaktainijugaiatelahmemberinatijahkepada China iaitusalahsatukuasabesarduniakeranausaha China dalampenyatuan Taiwan dengantanahbesar China akanmengalamimasalah. Masalah yang akantimbulsemestinyamelaluihubunganpolitik, ekonomidansosialkepada Taiwan dan China.

3. AktaPerhubungan Taiwan telahmewujudkanperhubungan yang unikdanistimewaantara Taiwan danAmerika Syarikat. Sepanjang 30 tahun yang lalu, Taiwan telahberkembangpesat. TRA menyatakanobjektifAmerika Syarikat: "Untukmembantumengekalkankeamanan, keselamatan, dankestabilan di Pasifik Barat...."Inikeinginan yang mudahdanpragmatikdantidakmempunyaiperubahan, danterkandungdalam TRA adalahmanfaatkepada Taiwan. Namun,tidakakanmemperbaikikeadaan Taiwan melanjutkanHubunganunikAmerikaSsyarikat-Taiwan. Hal inikerana, China merasabimbangkeatas Taiwan. Isuasasdihadapi Taiwan adalah di luar TRA - adalahkebangkitan China. Kebangkitan China tidakdapatdielakkandanianyapadaasasperubahanpolitik, ekonomidankeselamatan di rantauini.

4. Isu Taiwan danTanggungjawabkerajaanAmerika Syarikat • SelepasperangDunia ke-2, kedua-duakumpulan Negara Timuriaitu China dan Taiwan serta Negara Barat iaituAmerika Syarikat mulaberkonfrontasi. • Untukmelaksanakanstrategibersamadanmempertahankankepentingan Negara sendiri, Amerika Syarikat sedaya-upayamemberiwang, senjatadanmenghantarpasukantenteramembantuParti Kuomintang melancarkanperangsaudarauntukmembasmiPartiKomunis.

5. Tetapi, kerajaan A.S. gagalmewujudkansasarannya. • Republik Rakyat China (PRC) merdeka, Amerika Syarikat mengambildasarpemulauandanpengendalianterhadap China baru, bahkansetelahberlakunyaPerang Korea Utara, ketenteraancampurtangandalamhubungankedua-duapantaiSelat Taiwan yang sebenarnyaadalahhalehwaldalaman China.

6. Padatahun 1950, Pasukan ke-7 Marin Amerika Syarikat mencerobohSelat Taiwan danPasukan ke-13 TenteraUdaraAmerika Syarikat muladitempatkan di PulauTaiwan. • PadaDisember 1954, Amerika Syarikat danpihakberkuasa Taiwan memeteraisatuperjanjian yang disebutsebagai “PerjanjianPertahananBersama” yang menetapkanProvinsi Taiwan China kebawah “pembelaan” Amerika Syarikat. • Dasar yang salahdilaksanakanolehkerajaanAmerika Syarikat yang teruscampurtanganhalehwaldalaman China mengakibatkanketegangan di kawasanSelat Taiwan padajangkamasapanjang.

7. Isu Taiwan turutmenjadiperselisihanpentingdalamhubungan China dan A.S. • Seiringdengansituasiantarabangsayang mengalamiperubahandan China baruberkembangmaju, Amerika Syarikat mulamengubahsuaidasarnyaterhadap China danhubungankedua-duanegaraberansur-ansurpulihkepada normal. • PadaOktober 1971, PerhimpunanAgung PBB ke-26 meluluskanResolusi 2758 yang memulihkansebaranghaksahRepublik Rakyat China di PBB danmengusir “wakil” pihakberkuasaTaiwan.

8. PadaFebruari 1972, PresidenAmerika Syarikat, Nixon melawat China dankedua-duapihak, China-Amerika Syarikat mengeluarkanPerisytiharanBersama di bandar Shanghai, China. • DalamPerisytiharanBersamadinyatakanbahawapihakAmerika Syarikat menyedarisemua orang China di kedua-duapantaiSelat Taiwan berpendapathanyaterdapatsatu China, Taiwan sebahagianwilayah China, dankerajaanAmerika Syarikat tidakmempunyaipendapat yang berbezatentangpendiriantersebut.

9. PadaDisember 1978, kerajaanAmerika Syarikat menerima 3 prinsippenjalinanhubungandiplomatik yang dikemukakanolehkerajaan China iaitu: • Amerika Syarikat memutuskan “hubungandiplomatik” denganpihakberkuasa Taiwan, membatalkan “PerjanjianPertahananBersama” danmengundurkantenteranyadariPulauTaiwan. • Pada1 Januari 1979, China danAmerika Syarikat secararasmimenjalinkanhubungandiplomatik. • DalamPerisytiharanBersamaPenjalinanHubunganDiplomatikChina-Amerika Syarikat dijelaskanbahawakerajaanAmerika Syarikat mengiktirafkerajaanRepublik Rakyat China sebagaisatu-satunyakerajaansah di China.

10. Dalamlingkungantersebut, rakyatAmerika Syarikat danrakyat Taiwan akanmeneruskanpenghubungandalambidangkebudayaan, perdagangandanbidangtidakrasmi yang lain. • KerajaanAmerika Syarikat mengiktirafhanyaterdapatsatu China dan Taiwan ialahsebahagianwilayah China.

11. Namun, mengecewakaniaitudalamtempohhanya 3 bulanberikutnyasetelahpenjalinanhubungandiplomatikChina-Amerika Syarikat, KongresAmerika Syarikat meluluskan“Undang-undangHubungandengan Taiwan” atauTaiwan Relations Act yang turutberkuat-kuasasetelahditandatanganiolehPresidenAmerika Syarikat. • Undang-undangHubungandenganTaiwan tersebutmenetapkanbanyakperaturan yang membelakangiPerisytiharanBersamaPenjalinanHubunganDiplomatikChina-Amerika Syarikat danprinsipUndang-undangAntarabangsa. • Berdasarkanundang-undangtersebut, Amerika Syarikat terusmenjualsenjatakepada Taiwan, campurtangandalamhalehwaldalaman China danmenghalangpenyatuan Tanah BesarChina danPulau Taiwan.

12. Bagimenyelesaikanmasalah, Amerika Syarikat menjualsenjatakepada Taiwan, kerajaanChina danAmerika Syarikat mengadakanrundingandanmemeteraiperjanjianpada 17 Ogos 1982 danmengeluarkanPerisytiharanBersama ke-3 tentanghubunganChina-Amerika Syarikat yang jugadisebutPerisytiharanBersama 17 Ogos. • DalamperisytiharantersebutdijelaskanbahawakerajaanAmerika Syarikat tidakakanmelaksanakandasartentangmenjualsenjatakepada Taiwan dalamjangkamasapanjangdanakanberansur-ansurmengurangkanjumlahpenjualansenjatakepadaTaiwan.

13. Bagaimanapundalamjangkamasapanjang, kerajaanAmerika Syarikat bukansahajatidakbersungguh-sungguhmelaksanakanperaturanPerisytiharan 17 Ogos, bahkanseringmengambiltindakan yang membelakangiperisytiharantersebut. • Pada September 1992, kerajaanAmerika Syarikat telahmenjual 150 buah jet pejuang F-16 kepada Taiwan. • Tindakanitumenjejaskanperkembanganhubungan China-Amerika Syarikat danjugamasalahpenyelesaianisu Taiwan. • KerajaanAmerika Syarikat bertanggungjawabterhadapisu Taiwan yang masihbelumdapatdiselesaikanpadamasaini.

14. PenilaianAktaHubungan Taiwan (TRA)

15. KOMITMEN AMERIKA KE ATAS TAIWAN • HubunganAmerika Syarikat-Taiwan adalahpentingkeranaiaterkandungdalamkomitmenAmerika Syarikat untukberdirimenentangkomunismedanhakasasimanusia di Asia Timur. • TRA adalahasaskepadadasarTaiwan, yang sebahagiandaripadaasashubungandengan China dan Asia Timur. • 25 tahunyang lalu, Taiwan sebuahmasyarakat yang autoritarian di bawahrejimundang-undangtentera, namunbeberapapakarmeramalkanbahawabenih-benihuntukmenubuhkankerajaandemokratikyang akanberkembangkearahdemokrasiakanterbentukpadamasaakandatang.

16. AktaPerhubungan Taiwan yang diluluskanpadatahun 1979, telahmembawakepadakebimbanganterbesarsetelahmenghalangpenggunaankekerasanketenteraanterhadapTaiwan. • Masyarakat Taiwan telahmerevolusikanperubahandariauthoritariasismkepadademokrasiseterusnyamengubahdasarAmerika Syarikat di Taiwan. • MasyarakatTaiwan mempunyaihakuntukmelakarmasadepanmerekasendiri, bebasdaripadaancamanataupaksaan.

17. KongresKebangsaanAmerika Syarikat bertujuanbagiAktaPerhubungan Taiwan untukmemeliharahubungandengansekututradisional di Amerika Syarikat selepasPresiden Jimmy Carter memutuskanuntukmemindahkanpengiktirafandiplomatikdari Beijing ke Taipei. • HubunganAmerika Syarikat-Taiwan pentingkeranaiaterkandungkomitmenAmerika Syarikat untukberdirimenentangkomunismedanhakasasimanusia di Asia Timur.

18. PenglibatanAmerika Syarikat di rantau Asia Timurkhususnya Taiwan, menjadikritikalkepadapembangunanbeberapanegarademokrasibarudanasaskepadapenglibatan yang komitmenAmerika Syarikat kepada Taiwan. • Taiwan jelasmerupakancabaran yang paling sukaruntukhubungan yang sudahkompleksantara Washington dan Beijing.

19. Inikerana ‘sifathalus’ dankontroversi, yang berlakudalamhubunganduahalaAmerika Syarikat-China bolehmenjejaskandasarTaiwan-AmerikaSyarikat. • Penjejasaniniberlakukerana China inginkanTaiwan dalamruanglingkungankedaulatannya yang sah. • Dalammelaksanakandasar yang dinyatakandalamseksyen 2 Aktaini, Amerika Syarikat akanmenyediakanTaiwan peralatandanperkhidmatanpertahanandalamkuantitisebagaimana yang diperlukanuntukmembolehkanTaiwan mengekalkankeupayaandiri.

20. PelaksanaanDasarAmerikaSyarikat BerhubungdenganTaiwan • PresidendanKongresperlumenentukansifatdankuantitibarangpertahanandanperkhidmatanberdasarkankepadapertimbanganterhadapkeperluan Taiwan, selarasdenganprosedur yang ditetapkanolehundang-undang. • PenentuankeperluanpertahananTaiwan termasukdalamkajianAmerika Syarikat dikuasaiolehtenteraberkaitandengancadangankepadaPresidendanKongres. • PresidendiarahkanuntukmemaklumkankepadaKongresdengansegeraapa-apaancamankeselamatanatausistemsosialatauekonomirakyat di Taiwan dansegalabahayakepadakepentinganAmerika Syarikat. • PresidendanKongresperlumenentukan, selarasdengan proses perlembagaan.

21. KepentinganMengekalkanTRA • AktaPerhubungan Taiwan adalahsatupengecualian yang berkekalankepadaperaturan. • Naikdanturundalamhubungan Sino-Amerikabukanperkarabaru, iasentiasaberubah-ubahlandskapdiplomatikdanpolitik. • AktaPerhubungan Taiwan mengembalikandasarAmerika Syarikat untukkepentinganasasmengekalkankomitmendanmengekalkanhubungan yang kuatdi Taiwan.

22. TRA tidakmenentukansetiapaspekdasarAmerika Syarikat kearah Taiwan, tetapiiaadalahasas yang tidakdapatdinafikanuntukpolisi (satukeperluantetapuntukmengekalkandayamajujangkapanjanghubunganantara Washington dan Taipei walaupunpertimbanganjangkapendekmunculdanpudar). • PelbagaiPentadbiranbolehmengubahdiplomatikataumemberipenekanan, tetapiundang-undangAmerika, seperti yang dinyatakanoleh TRA, memupukhubunganekonomidanbudayadenganrakyat Taiwan untukmenentukanmasadepan Taiwan.

23. ApapunPentadbiran, mungkinkuasadiperintahkanoleh TRA untukmemastikankuasadalamkawasan yang menghalangpencerobohandanuntukmelihatbahawa Taiwan terusmempunyaikeupayaanuntukmempertahankandirinya (defensif). • TRA menyatakanbahawaAmerika Syarikat menganggap Taiwan layakuntukmenjadiahlidalaminstitusi-institusikewanganantarabangsadanmana-manaorganisasiantarabangsa yang lain.

24. PercaturanAmerika Syarikat Bersama TRA PadaMasahadapan • Amerika Syarikat perluterusmenentang China yang menggunakankekerasanterhadapTaiwan. • InikeranaAmerika Syarikat harusterusmemupukdanmengembangkanhubunganekonomidanbudayadenganrakyatTaiwan. • Malah, di bawah TRA iadapatmengekalkanhubungandiplomatiksecararasmi. • TRA menyatakanbahawaAmerika Syarikat menganggap Taiwan layakuntukmenjadiahlidalaminstitusi-institusikewanganantarabangsadanmana-manaorganisasiantarabangsa yang lain. • Amerika Syarikat mestimengesahkandanmenyokongkeupayaanrakyat Taiwan untukmengawaldirimerekasendiridanmenentukanmasadepanmerekasendiri.

25. Releven TRA untukmembantumengekalkankeamanan, keselamatandankestabilan di Pasifik Barat dan, untukmenggalakkandasarluarAmerika Syarikat olehkuasadalampenerusanperdagangan, budaya, danlain-lain hubunganantararakyatAmerika Syarikat dan orang-orang di Taiwan. Satudasar di Amerika Syarikat untukmemeliharadanmempromosikanlebihluasdanmesraperdagangan, budaya, dan lain-lain hubunganantararakyatAmerika Syarikat danmasyarakatTaiwan, serta orang-orang di tanahbesar China dansemua orang lain di kawasanPasifik Barat. Mengisytiharkanbahawakeamanandankestabilan di kawasanituadalahdalambidangpolitik, keselamatan, dankepentinganekonomiAmerikaSyarikat.

26. UntukmembuatpenjelasanbahawakeputusanAmerikaSyarikat untukmewujudkanhubungandiplomatikdenganRepublik Rakyat China bergantungpadaharapanbahawamasadepan Taiwan akanditentukandengancara yang aman. UntukmempertimbangkansebarangusahamenentukanmasadepanTaiwan selaindaripadacara yang aman, termasukdenganpemulauanatausekatan, ancamankepadakeamanandankeselamatankawasanPasifikBarat yang membimbangkankepadaAmerikaSyarikat.

27. Menyediakan Taiwan dengansenjata yang bersifatdefensifdanmengekalkankeupayaanAmerika Syarikat untukmenahanmana-manakuasaatau lain-lain bentukpaksaan yang akanmenjejaskankeselamatan, atausistemsosialdanekonomirakyat di Taiwan. Tiada yang terkandungdalamAktaini yang bolehmelanggarkepentinganAmerika Syarikat dalamhakasasimanusia, terutamanyaberkenaandenganhakasasimanusiasemuapenduduk yang kira-kira 18 jutadari Taiwan. MemeliharahakasasimanusiasebagaimengesahkanobjektifAmerika Syarikat di Taiwan.

28. Konflik China - Taiwan

29. PermulaanKepadaKonflik • Padatahun 1949, Mao Tse-tungmengisytiharkanpenubuhanRepublik Rakyat China (PRC) mengantikanRepublik China (ROC) yang ditubuhkanpadatahun 1912 danmenyatakanbahawa Taiwan sebahagianwilayah China. • Masalahmulatimbulapabila ‘dasarsatusistem, duanegara’ wujud. • Taiwan tidakmengisytiharkanberadadibawahnaungan China kerana Taiwan tidakbersetujudengansistemtersebutkecuali China. Konflikiniberpanjangansehinggakanmenimbulkanpersengketaan yang parah. • Padatahun 1970-an, pengaruh PRC mulakuatdansatukunjungan yang dilakukanolehPresidenAmerikaSyarikat,Nixondanpenasihatnya, Henry Kissinger ke Beijing padatahun 1971 dan 1972.

30. Kegagalan "Satu Negara, DuaSistem" • Beijing mendakwabahawa "satunegara, duasistem" formula yang bolehmenyelesaikanperbezaandenganTaipei. • PRC berdegilkedudukannyaterhadapdemokrasi di Hong Kong danTaiwan. • Taiwan tidakpernahmenjadisebahagiandaripada PRC dansebagainya. • Inikerana Taiwan sudahmempunyaide facto kemerdekaannya yang tersendiri.

31. walaupun de facto kemerdekaan Taiwan adasekarangmembolehkan Taiwan merdeka, namun status quo masihtidaktetapdantidakstabil. • China berusahauntukmengasingkanpulaudanmencarimasauntukmelemahkankeupayaanrakyat Taiwan. • Beijing mendakwabahawa "satunegara, duasistem" formula yang bolehmenyelesaikanperbezaandengan Taipei.

32. Malah, jika formula yang begitupentingkepadapelan Beijing untukmasadepan Taiwan, mungkin Beijing akanmerebutsetiappeluanguntukmemudahkandemokrasi di Hong Kong. • Beijing secarakonsistenmenolakkembalitarikh di manaperubahandemokratikakandibenarkandanmemutuskeraguanmengenaitoleransibagimana-manaliberalisasipolitik di bandar. • Presiden Chen memberitahu The Washington Post, peristiwabaru-baruini di Hong Kong adalahsatuisyaratjelasbahawa "satunegara, duasistem" adalah "tidakbolehditerima" kepadarakyat Taiwan.

33. AktaPerhubungan Taiwan berusahauntukmelengah-lengahkanbagi Taiwan denganmengikatkeselamatankepadakepentinganAmerika Syarikat, namun China tidakpernahmengalahdansentiasamendesakkeatas Taiwan. • Taiwan telahmengambilmasauntukmembangunkandemokrasi, China pula berusahauntukmengasingkanpulaudanmencarimasa yang sesuaiuntukmelemahkankeupayaanrakyat Taiwan untukbercakapbagipihakdirimerekasendiri.

34. Rumusan Penubuhandanpelaksanaan TRA telahmemberisatukesanpositifdannegatifdalamhubunganAmerika Syarikat-Taiwan-China dalamusahamenentukancara yang terbaikuntukmengukuhkankuasa-kuasamerekadalampolitik, ekonomidansosialkeataskedaulatan Taiwan. Namun, iatidakmenampakkankeperluan yang unggulkerana Taiwan mampuberdiridengansendiritanpasebarangbantuandaripadapihakluarterutama China danAmerika Syarikat. Namuntidakdinafikan Taiwan memerlukanbantuandarisegipelaburandanbukannyanegarakuasabesartersebutberebutuntukmenguasai Taiwan.

35. Rujukan • http://malay.cri.cn/chinaabc/chapter10/chapter100601.htm • The Taiwan Relations Act at 25